Geloven in de Bommelerwaard

Het eiland ligt als een schaal, met hoge rand en een drassige kom, ingeklemd tussen Maas en Waal. Licht gekanteld van noordoost naar zuidwest, zodat bij dijkdoorbraken en overstromingen het westen meer te lijden had. Zou het gegeselde westen daarom streng protestants zijn en het oosten overwegend katholiek?

Zondagsrust

Vanaf de Reformatie waarschuwden predikanten dat watersnood en andere rampen de straf waren voor de ontheiliging van de zondagsrust, ijdelheid, dansen en hoererij. In de negentiende eeuw stelden veel hervormde predikanten zich vrijzinnig op, wat tot verzet leidde. Dominee Scholte scheidde zich in 1834 dan ook af van de hervormde kerk. Hij kreeg steun in nog altijd streng orthodoxe dorpen als Aalst, Brakel, Zuilichem, Gameren en Poederoijen. Een kleine twintig jaar later, in 1853, vierden katholieken het herstel van de kerkelijke hiërarchie. In de dorpen die Rome trouw waren gebleven verrezen grote, nieuwe kerken.

Stampvolle kerken

De oorlog heeft veel veranderd. In 1944 konden de geallieerden de Maas niet over. Katholieke dorpen als Ammerzoden, Hedel en Kerkdriel werden zwaar getroffen; de bevolking werd geëvacueerd. 'Er kwamen katholieken in ons dorp en zij bleken normale mensen te zijn', herinnert Gerrit Verkuil uit Bruchem zich. In de jaren vijftig, toen de Bommelerwaard eindelijk uit zijn isolement werd bevrijd en iedereen deelde in de groeiende welvaart, verloren ook de kerken hun greep op de gelovigen. 'Maar vergis je niet,' zegt Ron Looyen, die dertig jaar geleden vanuit Den Haag naar Brakel is gekomen. 'Er zijn kerken die elke zondag stampvol zitten.'

Bron:

• de Volkskrant, 14-10-2005.
  
  

Rechten

Peter Brusse, 2005