De oorlog aan de Linge

Asperen en de capitulatie

Op 10 mei 1940 bereikte het officiële bericht de forten dat Nederland in oorlog was met Duitsland. Nederland was verrast door de aanval en door de aard van de invasie. De Nieuwe Hollandse Waterlinie, en ook de andere verdedigingslinies waar het land op vertrouwde, hadden geen enkel nut tegen een luchtvloot. Daarbij kwam dat veel stellingen, bijna negen maanden na de eerste mobilisatiedag, nog lang niet klaar waren voor een oorlog.

Er vielen geen slachtoffers in Asperen op 10 mei, maar de ellende was nog lang niet voorbij. Vrijwel gelijktijdig met de vliegtuigen had ook het veldleger van Hitler zich op Nederlands grondgebied gemeld. Dat veldleger kon mogelijk wel tegengehouden worden met het waterwapen, dus werden de inundaties van de Nieuwe Hollandse Waterlinie uitgebreid. Door al het water en de verwachting dat dit frontgebied werd, was het langs de Linge te gevaarlijk voor burgers geworden. De evacuatie kwam op gang.

Hoort! Hoort!

In de avond van 11 mei sloeg de dorpsomroeper van Asperen, Toon Blom, op de ijzeren plaat waarmee hij de aandacht vroeg. 'Hoort! Hoort! De burgemeester maakt bekend dat de inwoners van Asperen moeten evacueren!' Daarna volgden de details over waar en wanneer men moest verzamelen. De inwoners hadden maar een paar uur de tijd om hun spullen te pakken.

De omliggende gemeenten

In overleg met de burgemeester en het leger werd de evacuatie van Asperen echter op het laatste moment afgeblazen. Het dorp zou nog droge voeten houden en het was dus niet strikt noodzakelijk dat de inwoners weg moesten. Maar de omliggende gemeenten hadden minder geluk. Vrijwel de hele regio verplaatste zich richting Vianen, om daar de brug over te gaan naar het westen. Op de Diefdijk en verderop, tussen Culemborg en Geldermalsen, ontstond een onafgebroken file van mensen, paarden, fietsen, karren en ingezette vrachtwagens.

Capitulatie

Nederland leed zware verliezen, met name aan het front rond de Grebbelinie en in het westen, waar zwaar gevochten werd. Op 14 mei 1940 kwam over de radio het bericht dat Rotterdam was gebombardeerd en dat het Nederlandse leger capituleerde. Heel Asperen stroomde vol met terugtrekkende troepen. De oorlog was afgelopen, maar nog altijd mochten de soldaten niet naar huis. Gedurende de bezetting werd Asperen opnieuw overspoeld met soldaten, tot de bevrijding in 1945.

Dit is een bewerkt fragment van het verhaal 'Stuur toch in godsnaam bericht' van Leendert van der Valk uit het boek 'Hou je dapper'. Het boek is verkrijgbaar via de website van Uitgeverij Boekschap.

Het audiofragment bij deze tekst is afkomstig van Radiobaken, Robbert van der Horst. In het fragment is Peter den Tek te horen; hij wil een monument oprichten voor de bemanning van de Amerikaanse B-17 bommenwerper die is neergeschoten boven Asperen.