De Tweede Wereldoorlog in Wageningen, beleefd door Truus Jansen

Truus Jansen (1926-2018) en haar familie moesten twee keer evacueren

Evacuatie van de Wageningse bevolking op weg naar de boten in de Rijnhaven

In de Tweede Wereldoorlog zijn de inwoners van Wageningen twee keer geëvacueerd. Dat overkwam ook Truus Jansen die twaalf jaar was toen de oorlog uitbrak. Ze groeide op aan de Ooststeeg, in wat toen nog buitengebied van Wageningen was, met uitzicht op de Grebbeberg en Rhenen. Ze was thuis de een na jongste. Er waren nog twee broers en twee zussen thuis, en twee oudere broers waren al getrouwd. In 2017 heb ik haar uitgebreid kunnen spreken in haar comfortabele appartement in het centrum van Uden, waar ze toen al meer dan zestig jaar woonde. Na al die jaren had ze nog levendige herinneringen aan de oorlogstijd in Wageningen.

Met kolenboten over de Rijn naar het westen

'Toen de oorlog uitbrak in mei 1940 was ik twaalf jaar oud. We woonden aan de Ooststeeg en hadden uitzicht op Rhenen en de Grebbeberg. Het was een open gebied zonder bebouwing. De andere dag moesten we weg. Er lagen al heel lang kolenboten in de haven. Daarmee gingen we de Rijn op en zijn we in Streefkerk terechtgekomen. Maar die boten waren nooit schoongemaakt en dus heel vies. We hebben anderhalve dag op die boot gezeten. Er werd ook op geschoten. We zagen eruit als schooiers toen we van de boot kwamen. Mijn vader ging vooruit naar de boerderij om eerst te vertellen hoe het zat: ''U zult wel denken dat u een stelletje schooiers op uw dak krijgt, maar we komen van die kolenboten af en daarom zijn we zo vuil en vies''. We konden gelijk blijven en hebben het daar heel goed gehad. Ze maakten zelf kaas en hadden een grote tuin. Ik kreeg heerlijk brood met kaas en melk. Nou dat was een zaligheid.

Mijn ouders vonden de situatie verschrikkelijk. Mijn vader had een groentekwekerij en die kun je zomaar niet in de steek laten. Zodra de Duitsers Rotterdam gingen bombarderen -wat wij vanuit Streefkerk gewoon konden zien- capituleerde Nederland en was het snel voorbij. We zijn tien dagen weggeweest. Mijn moeder had zóveel angst over mijn oudere broers dat ze er ziek van werd. Beiden zaten in dienst en moesten dus vechten tegen de Duitsers. Toen ze wist dat het goed was met hen was meteen haar angst weg.

De oorlogstijd in Wageningen

Terug in Wageningen sijpelde de oorlog de eerste jaren gewoon door. Er was wel van alles te kort en dat werd alsmaar erger. Mijn moeder had heel veel last van haar benen en moest veel zitten. Mijn oudste zus was costumière en de jongste was nog een kind. Dus ik heb veel thuisgewerkt. En dat is eigenlijk zo gebleven. De jongens moesten volop meehelpen op de kwekerij, maar dat hoefde ik niet. Je mocht niks verkopen op de kwekerij, geen sla, bloemkool en andere groente. Wanneer je stiekem zou verkopen aan een groenteboer dan werd je gepakt. Alles ging naar de veiling. Alleen in het laatste oorlogsjaar heb ik geholpen. Toen mocht je namens de veiling verkopen. Dan stonden er rijen dik. En ik moest dan alles noteren.

De radio inleveren

Onze huisarts was een die NSB’er. Een keurige heer, die in de oorlog naar Den Haag is gegaan waar hij een of ander baantje kreeg. We moesten altijd opletten dat hij onze radio niet te zien kreeg. We luisterden vaak naar de Engelse zender, maar dat werd dus verboden. De radio moesten we inleveren. Er mocht niks meer.'

Dit verhaal is voortgekomen uit een oral history dat Willy Brouwer (Oral History Werkgroep Gelderland) heeft gehouden met Truus Jansen in september 2017. Dit is het eerste deel van het verhaal van Truus Jansen, lees hier deel twee.