Ontstaan

Na de ijstijd

Na het einde van iedere ijstijd smolt het ijs en stroomden grote hoeveelheden smeltwater inclusief keien, grint en zand naar het dal waar later de IJssel zou stromen. De IJssel was tot aan de vroege middeleeuwen een klein riviertje in een moerassig gebied. De rivier was toen nog niet verbonden met de Rijn.

Kanaal van Drusus

Lange tijd is aangenomen dat de verbinding tussen de Rijn en de IJssel ontstaan is doordat de Romeinse veldheer Drusus omstreeks het begin van onze jaartelling in de buurt van Arnhem een kanaal vanaf de Rijn naar de IJssel liet graven om zo een opmars van het Romeinse leger naar het noorden te kunnen bewerkstelligen. Deze theorie is begin 2009 ontkracht.

Spontane aftakking

Onderzoek naar de veenlaag onder de oudste kleilagen van de IJssel heeft uitgewezen dat de IJssel pas in de late middeleeuwen, tussen 600 en 950 na Chr. gevormd is. In deze periode is een spontane aftakking van de Rijn bij Arnhem ontstaan, die steeds meer Rijnwater kreeg te verwerken en uiteindelijk aansloot op de bestaande rivier in het IJsseldal. Omstreeks 900 moet de rivier goed bevaarbaar zijn geweest en begonnen middeleeuwse handelssteden zoals Doesburg, Zutphen, Deventer en Kampen op te komen.