Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen

De kerk uit circa 1000 is hoogstwaarschijnlijk gesticht door de eerste heren van Wijchen. Sinds Karel de Grote hadden heren het recht daartoe. Daarmee hadden ze ook invloed op de priesterkeuze en mochten ze de kerkelijke belastingen of tienden innen. Rond 1000 was Wijchen een niet onbelangrijke heerlijkheid geworden onder direct gezag van de Duitse keizers. De gunstige ligging van Wijchen in een zeer waterrijk gebied zal daarbij een rol hebben gespeeld. Van de vroeg-middeleeuwse kerk is alleen de toren overgebleven; genoeg om de hoge ouderdom te verklaren. Bewijs daarvoor is dat de toren werd opgetrokken in tufsteen en op de toen nog aanwezige restanten van de Romeinse villa vlak daarbij.

Mariaverering

Van oorspronkelijk zaalkerkje is de kerk in de loop van de eeuwen uitgebouwd tot een driebeukige gotische pseudo-basiliek. Een basiliek zonder bovenramen in het middenschip, omdat de zijbeuken er hoog tegen aan werden aangezet. In de veertiende eeuw kwam de Mariaverering ook Wijchen op gang, waarschijnlijk onder invloed van de Cisterciënzers in Leur. Tot op de dag van vandaag leggen mensen hun zorgen bij haar neer.

De kerk sinds 1853

Na het rooms-katholiek herstel na 1800 ontstond er ook in Wijchen behoefte aan een grotere kerk. De middeleeuwse kerk , die oost-west georiënteerd stond langs de Oosterweg, werd daartoe afgebroken. In noord-zuid richting werd tegen de toren, die werd verhoogd en bekleed met baksteen, een driebeukige waterstaatskerk gebouwd. Deze kerk werd gewijd aan St.Antonius Abt, een heilige uit de derde eeuw, die vooral aangeroepen werd tegen de pest. Het waren monniken in de twaalfde eeuw die bij processies tegen de pest een varkentje voor de stoet lieten vooruitlopen om vast te kunnen stellen hoever de ziekte zich had verspreid. Boven de ingang van kerk, maar ook in de kerk, is een beeld van de heilige te zien met het varkentje aan de voet. In de loop van de tijd is er het nodige aan de kerk veranderd zoals niet lang geleden nog het altaar.

Rechten

Wim Kattenberg