Cultuurhistorie in het Land van Maas en Waal
Beleef de cultuurhistorie van het Land van Maas en Waal vanachter uw computer of pak de fiets en rijdt rond in het mooie Land van Maas en Waal.
Lees intro
133 verhalen
Bekijk volledige kaart
Het Land van Maas en Waal heeft veel te bieden. De gemeenten Wijchen, Druten, Beuningen en West Maas en Waal sloegen de handen ineen en namen het initiatief tot het maken van een route in het Land van Maas en Waal. Deze route bevat meer dan honderd cultuurhistorische locaties die ter plekke met een QR-code zijn gemarkeerd. De QR-codes verwijzen naar de teksten en afbeeldingen op deze plek op mijnGelderland.nl. De verhalen zijn aangeleverd door de vele erfgoedorganisaties die de regio rijk is.
Zie voor meer achtergrondverhalen ook de canon van het gebied, via het Verhaal tussen Maas en Waal.
Betrokken organisaties
-
Heemkundevereniging Leeuwen
De Heemkundevereniging Leeuwen is in 2009 opgericht. Het werkgebied van...
-
Museum Kasteel Wijchen
Voor elk wat wilsMuseum Kasteel Wijchen is een verrassend veelzijdig museum gevestigd op...
-
Museum Tweestromenland
Eigenzinnig museum in het Land van Maas en WaalMuseum Tweestromenland vertelt over leven, wonen en werken in het Land...
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
De lisdodden van Slot Doddendael
<p>Slot Doddendael wordt voor het eerst genoemd in 1332. Vaak wordt daarom aangenomen dat het Huis Doddendael werd gebouwd rond 1330 en dat het is...
Dijkmagazijn Deest
<p>Langs de grote rivieren staat een groot aantal dijkmagazijnen. Deze dijkmagazijnen zijn gebouwd in de tijd van de polderdistricten en in de tijd dat veel...
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
De Blauwe Steen van Batenburg
<p>Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen bekend. Onder meer in...
De Munte van Batenburg
<p>In De Munte in Batenburg was in drie korte perioden tussen 1351 en 1622 de muntslag gevestigd. Het recht van muntslag werd verleend door de...
Protestantse Kerk Appeltern, gewapenderhand verkregen
Deze kerk is ongetwijfeld een van de oudste kerken in het Land van Maas en Waal, wellicht beduidend ouder dan de eerste...
Personnenbos
Het waterrijke gebied in de kommen/broeklanden was lange tijd aantrekkelijk voor de aanleg van vochtige akkers met wilgen (grienden), zoals in het Ewijksche Broek, en...
Kasteel Batenburg
<p>Wanneer kasteel Batenburg precies gebouwd is, is niet zeker. Een steen die voorheen boven de poort was ingemetseld vermeldde dat Batenburg in het jaar 327...
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
Huis te Leur
<p>In de lange geschiedenis van de heerlijkheid Leur is het Huis te Leur een soort mijlpaal. De heerlijkheid beleefde een opbloei onder de Gelderse familie...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Woezik kreeg een school
In 1930-1931 werd aan de zuidzijde van de Woeziksestraat een nieuwe rooms-katholieke school gebouwd naar ontwerp van architect Van Kessel. Het is genoemd naar de...
Boerderij 't Uiversnest in Deest
<p>De naam van boerderij 't Uiversnest verwijst naar het nest van de uiver ofwel de ooievaar. Deze vogel siert al decennia lang het bovenlicht van...
De Scharenburg, een strijdige dijk
<p>Als je last van water hebt, zorg dan dat je het kwijt raakt. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de belangen zijn net...
Forse T-boerderij met overwelfde kelder
<p>Een van de meest in het oog springende grote boerderijcomplexen in het Rijk van Nijmegen-West is de boerderij aan de Pastoor van der Marckstraat in...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Voormalig Maristenklooster
<p>Aan de Pastoor van der Marckstraat in Weurt verrijst nog altijd het grote kloostercomplex dat in 1905 oorspronkelijk door de Ursulinnen van St. Salvator werd...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Boldershof, instelling ter verzorging door Franse zusters
<p>In de Ambtshuisstraat in Druten staan de oude paviljoens van Boldershof. In 1903 kopen de Franse zusters Filles de la Sagesse (dochters der Wijsheid) de...
Sint Judocuskerk Hernen, een baken in het landschap
De kerk heeft als patroonheilige Sint Judocus. Deze is door de Cisterciënzers van Leur, waar Hernen een tijdlang onder viel, meegebracht...
Wijchen, vicus bij Noviomagus - Nijmegen
<p>Het feit dat Wijchen zich kon ontwikkelen tot een van de kleine bestuurlijke kernen (vicus) om Nijmegen heeft alles te maken met het feit dat...
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Kwelbos
Het bos ten zuiden van de dijk ten oosten van Winssen heet Biezenwaard. Deze naam staat voor waterminnende planten (biezen) in een laaggelegen land (waard)....
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Oude toren Puiflijk
<p>Deze oude toren is het enige restant van de middeleeuwse kerk in Puiflijk. Zij behoorde tot de oudste kerken van Maas en Waal.</p>
Het Ambtshuis in Druten
<p>De Ambtshuisstraat is een bijzondere straat. Niet alleen door het ambtshuis, maar ook door het eerste officiële Drutense postkantoor links ernaast en de paviljoens van...
Zandwinplas
<p>Voor de aanleg van de snelwegen A326 en A73 en vooral ter hoogte van nieuwe knooppunten was veel zand nodig. Zo ligt de A326 tussen...
Oude toren in Winssen
<p>Oorspronkelijk lag de middeleeuwse dorpskerk, waarvan alleen de toren nog over is, niet zo dicht op de dijk. Bij overstromingen van de Waal in de...
Industrieel monument Tabakspakhuis
<p>Dit rechthoekige, vrijstaande monument is een groot voormalig tabakspakhuis. Het heeft een begane grond, twee verdiepingen en een zolderverdieping met flauw hellend zadeldak.</p>
Nieuwe Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond 1300) kon het land niet meer vrij op de rivier afwateren...
Koningstraat met sporen van de Romeinen
<p>Op de rand van de oude oeverwal van de Waal loopt de Koningstraat door het dorp Afferden heen. Van deze straat wordt aangenomen dat daarin...
Kerken in Niftrik
<p>De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan. Dat Niftrik in de...
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
Riviergeulen of strangen
<p>In de tijd van spade, kruiwagen, paard en wagen was veel grondverzet een fysiek probleem. Bij het graven van sloten werd dan ook dankbaar gebruikgemaakt...
Het kasteel van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Kleef's leen
<p>Binnen de expansiepolitiek van de graven van Kleef paste het in de macht hebben van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Rond 1350 werd Balgoy en...
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
<p>De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.</p>
Adellijk huis Lakenburg te Wamel
Wie vanuit de polder naar Wamel kijkt, ziet in een oogopslag de drie kenmerkende gebouwen van dit dorp. Aan de linkerzijde...
Het Steenen Kruis
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis....
Van poldermolen tot Beatrixmolen
<p>Op een belt aan de Molenstraat staat de Beatrixmolen, een windkorenmolen. De molen bestaat uit een met riet gedekte achtkant op een dito bakstenen voet,...
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
De lisdodden van Slot Doddendael
<p>Slot Doddendael wordt voor het eerst genoemd in 1332. Vaak wordt daarom aangenomen dat het Huis Doddendael werd gebouwd rond 1330 en dat het is...
Dijkmagazijn Deest
<p>Langs de grote rivieren staat een groot aantal dijkmagazijnen. Deze dijkmagazijnen zijn gebouwd in de tijd van de polderdistricten en in de tijd dat veel...
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
De Blauwe Steen van Batenburg
<p>Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen bekend. Onder meer in...
De Munte van Batenburg
<p>In De Munte in Batenburg was in drie korte perioden tussen 1351 en 1622 de muntslag gevestigd. Het recht van muntslag werd verleend door de...
Protestantse Kerk Appeltern, gewapenderhand verkregen
Deze kerk is ongetwijfeld een van de oudste kerken in het Land van Maas en Waal, wellicht beduidend ouder dan de eerste...
Personnenbos
Het waterrijke gebied in de kommen/broeklanden was lange tijd aantrekkelijk voor de aanleg van vochtige akkers met wilgen (grienden), zoals in het Ewijksche Broek, en...
Kasteel Batenburg
<p>Wanneer kasteel Batenburg precies gebouwd is, is niet zeker. Een steen die voorheen boven de poort was ingemetseld vermeldde dat Batenburg in het jaar 327...
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
Huis te Leur
<p>In de lange geschiedenis van de heerlijkheid Leur is het Huis te Leur een soort mijlpaal. De heerlijkheid beleefde een opbloei onder de Gelderse familie...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Woezik kreeg een school
In 1930-1931 werd aan de zuidzijde van de Woeziksestraat een nieuwe rooms-katholieke school gebouwd naar ontwerp van architect Van Kessel. Het is genoemd naar de...
Boerderij 't Uiversnest in Deest
<p>De naam van boerderij 't Uiversnest verwijst naar het nest van de uiver ofwel de ooievaar. Deze vogel siert al decennia lang het bovenlicht van...
De Scharenburg, een strijdige dijk
<p>Als je last van water hebt, zorg dan dat je het kwijt raakt. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de belangen zijn net...
Forse T-boerderij met overwelfde kelder
<p>Een van de meest in het oog springende grote boerderijcomplexen in het Rijk van Nijmegen-West is de boerderij aan de Pastoor van der Marckstraat in...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Voormalig Maristenklooster
<p>Aan de Pastoor van der Marckstraat in Weurt verrijst nog altijd het grote kloostercomplex dat in 1905 oorspronkelijk door de Ursulinnen van St. Salvator werd...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Boldershof, instelling ter verzorging door Franse zusters
<p>In de Ambtshuisstraat in Druten staan de oude paviljoens van Boldershof. In 1903 kopen de Franse zusters Filles de la Sagesse (dochters der Wijsheid) de...
Sint Judocuskerk Hernen, een baken in het landschap
De kerk heeft als patroonheilige Sint Judocus. Deze is door de Cisterciënzers van Leur, waar Hernen een tijdlang onder viel, meegebracht...
Wijchen, vicus bij Noviomagus - Nijmegen
<p>Het feit dat Wijchen zich kon ontwikkelen tot een van de kleine bestuurlijke kernen (vicus) om Nijmegen heeft alles te maken met het feit dat...
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Kwelbos
Het bos ten zuiden van de dijk ten oosten van Winssen heet Biezenwaard. Deze naam staat voor waterminnende planten (biezen) in een laaggelegen land (waard)....
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Oude toren Puiflijk
<p>Deze oude toren is het enige restant van de middeleeuwse kerk in Puiflijk. Zij behoorde tot de oudste kerken van Maas en Waal.</p>
Het Ambtshuis in Druten
<p>De Ambtshuisstraat is een bijzondere straat. Niet alleen door het ambtshuis, maar ook door het eerste officiële Drutense postkantoor links ernaast en de paviljoens van...
Zandwinplas
<p>Voor de aanleg van de snelwegen A326 en A73 en vooral ter hoogte van nieuwe knooppunten was veel zand nodig. Zo ligt de A326 tussen...
Oude toren in Winssen
<p>Oorspronkelijk lag de middeleeuwse dorpskerk, waarvan alleen de toren nog over is, niet zo dicht op de dijk. Bij overstromingen van de Waal in de...
Industrieel monument Tabakspakhuis
<p>Dit rechthoekige, vrijstaande monument is een groot voormalig tabakspakhuis. Het heeft een begane grond, twee verdiepingen en een zolderverdieping met flauw hellend zadeldak.</p>
Nieuwe Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond 1300) kon het land niet meer vrij op de rivier afwateren...
Koningstraat met sporen van de Romeinen
<p>Op de rand van de oude oeverwal van de Waal loopt de Koningstraat door het dorp Afferden heen. Van deze straat wordt aangenomen dat daarin...
Kerken in Niftrik
<p>De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan. Dat Niftrik in de...
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
Riviergeulen of strangen
<p>In de tijd van spade, kruiwagen, paard en wagen was veel grondverzet een fysiek probleem. Bij het graven van sloten werd dan ook dankbaar gebruikgemaakt...
Het kasteel van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Kleef's leen
<p>Binnen de expansiepolitiek van de graven van Kleef paste het in de macht hebben van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Rond 1350 werd Balgoy en...
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
<p>De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.</p>
Adellijk huis Lakenburg te Wamel
Wie vanuit de polder naar Wamel kijkt, ziet in een oogopslag de drie kenmerkende gebouwen van dit dorp. Aan de linkerzijde...
Het Steenen Kruis
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis....
Van poldermolen tot Beatrixmolen
<p>Op een belt aan de Molenstraat staat de Beatrixmolen, een windkorenmolen. De molen bestaat uit een met riet gedekte achtkant op een dito bakstenen voet,...
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
