Berkelstroom

Wel is de fabriek in Lochem de enige die nog bestaat, nadat hij eerst met alle andere genoemde was opgegaan in 'de Berkelstroom' en vervolgens zelf was opgeslokt door Friesland/Campina. Maar van dat concern is het dan wel weer een van de grootste vestigingen.

Coöperaties

Al ten tijde van de Marken was er samenwerking tussen boeren en werd het gezamenlijk beheer van gronden praktisch en eerlijk georganiseerd. Veel later gebeurde iets soortgelijks bij de afzet en productie. De lokaal begonnen coöperaties groeiden en fuseerden bijna allemaal tot landelijke of zelfs internationale ondernemingen.

Koetshuis

In veel plaatsen zijn vanaf 1890 stoomboterfabrieken en coöperatieve zuivelfabrieken opgericht. De oudste in Lochem waren die in Almen en het kleine melkdepot de Lijster in Barchem, beide uit 1894. De oprichting gebeurde altijd door samenwerkende boeren, maar vaak kwam daar wel het nodige initiatief van notabelen bij kijken. Dat kon ver gaan, zoals blijkt uit de oprichting van de fabriek van de Cloese. Toen de boeren niet tot een besluit konden komen, richtte de aldaar wonende mr. C.J. Sickesz zijn koetshuis als zodanig in en benoemde zijn koetsier als directeur.

Fusies

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond een fusiegolf, waardoor in 1990 in de gemeente Lochem vrijwel alle zuivelfabrieken waren verdwenen, met uitzondering van de boter- en melkpoederfabriek in Lochem, onderdeel van Friesland Campina.

Veevoer en aankoopverenigingen

Voor boeren die samen hun zuivel afzetten, was het een logische stap om ook samen grondstoffen en hulpmiddelen aan te kopen. Zo ontstond de aankoopcoöperatie 'de Graafschap'. Ook in deze branche vond fusie na fusie plaats, waaruit in de zeventiger jaren 'Cebeco-Handelsraad' ontstond en plaatselijke maalderijen en depots werden samengevoegd. Sinds 1979 staat aan het Twentekanaal in Lochem de veevoederfabriek van ForFarmers, in zijn soort eveneens een landelijke gigant.

Kunstmatige inseminatie

De in 1949 in Laren opgerichte vereniging voor kunstmatige inseminatie voor koeien opende in 1952 aan de Broekstraat in Harfsen een nieuwe stierenstal. Dit KI-station werd vergroot en gemoderniseerd in 1980. Ook een KI voor varkens kwam in Harfsen van de grond. Sinds de zestiger jaren stond een regionaal opererend KI-station voor varkens aan de Harfsensesteeg. Vanaf 1970 voltrok zich ook in de KI een fusiegolf met landelijk opererende organisaties tot gevolg. Harfsen speelt daarin geen bijzondere rol meer.

Bedrijfsverzorging

Een relatief jonge loot aan de coöperatieve stam was die van de bedrijfsverzoging. In 1958 ontstond in Almen een vereniging die een hulpkracht in dienst nam om boeren bij ziekte te kunnen vervangen, de Bedrijfsverzorgingsdienst. In de loop der jaren is daaruit het uitzendbureau voor agrarische specialisten Abeos ontstaan, met nog steeds zijn hoofdkantoor in Almen.

Zie ook de websites van HG Lochem Laren Barchem & De Elf Marken.

Rechten

Wout Klein, CC-BY-NC-SA