Canon van Lochem

De canon van Lochem vertelt het verhaal van de geschiedenis van de gemeente Lochem.

Lees intro

47 verhalen
Bekijk volledige kaart

De historische canon van de gemeente Lochem is in 2021 vernieuwd. Het is een gezamenlijk product van Geschiedkundige vereniging De Elf Marken in Gorssel en het Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem.

De huidige gemeente Lochem omvat immers meer dan de oorspronkelijke stad Lochem of de huidige kern met die naam. Vandaar ook die logische samenwerking tussen de twee in de gemeente Lochem werkzame historische verenigingen. U mag er dus van uitgaan dat u de hele gemeente Lochem in deze Canon zult aantreffen. 

Dat neemt niet weg dat in sommige ogen de geschiedkundige bronnen niet gelijkelijk aandacht geven aan stad en ommelanden; en in die ommelanden trouwens ook niet gelijkelijk aan boerinnen en baronnen. Het is nu eenmaal een feit dat de geschiedenis van Lochem in hoge mate bepaald is door magistraten en kasteelheren.

Voor een beter evenwicht hebben wij wel een aantal thematische vensters opgenomen waarin ontwikkelingen in landbouw, industrie en cultuur worden geschetst, zelfs als die slechts met moeite aan een bepaalde tijd zijn te koppelen. Al met hopen wij u door 47 vensters uitzicht te geven op de rijke Lochemse geschiedenis. 

Zie ook de websites van HG Lochem Laren Barchem & De Elf Marken.

Brug op het droge © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Bruggen op het droge
<p>De bruggen over het Twentekanaal waren er eerder dan het kanaal zelf. Ze werden op het land gebouwd en het water werd er pas later...
Gerrit Naefflaan © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Gerrit Naefflaan
<p>De Gerrit Naefflaan was in 1913 het eerste voorbeeld van 'volkshuisvesting' in de stad Lochem. In de andere kernen van de gemeente was daarvan pas...
Stolpersteine © LochemsNieuws CC BY NC SA
Stolpersteine in Lochem
<p>Sinds 2020 wordt op steeds meer stoepen in Lochem zichtbaar gemaakt waar Joodse inwoners hebben gewoond die tijdens de tweede wereldoorlog zijn weggevoerd en vermoord....
Gezicht op Laren door Gradus ten Pas © PD
Gradus ten Pas
<p>Van schilders van Lochemse taferelen is Gradus ten Pas (1833-1899) misschien niet de meest kunstzinnige, maar wel een van de meest bekende en productieve. Zijn...
Hooiplukker © Wout Klein CC BY NC SA
De hooiplukker
<p>De Spanjaarden hadden natuurlijk gehoord van het Paard van Troje. En ze wisten hoe Maurits met de list van het turfschip Breda had ingenomen. Dus...
Bereisde Roel ©
Bereisde Roel
<p>Het geslacht Staring is een begrip in de hele Achterhoek. Zeker drie generaties Staring zijn belangrijk geweest voor Lochem, de Graafschap en Nederland.</p>
Gerritje Naeff - Reerink en haar nazaten © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Gerritje Reerink
<p>Gerritje Naeff-Reerink uit Lochem begon met haar man Jan Näf een leerlooierij in Arnhem onder de naam Naeff. Ze kregen zeven kinderen, maar vlak voor...
Gasfabriek Lochem door Henny van Oortmarssen © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Lochem verlicht
<p>In 1863 ging in Lochem een van de eerste stedelijke gasfabrieken van ons land in bedrijf. Al rond 1850 had ene Jacob Bosch daarvoor een...
Nettelhorst © PD
Berkelneven
<p>Kasteel Nettelhorst, waarvan slechts een ruïne en een bouwhuis bewaard zijn gebleven, werd lang bewoond door leden van de familie van Heeckeren. Andere van Heeckerens...
Zwiep en Boschheurne © Mart Hagenbeek www.gevelstenen.net
Marken
<p>Het markenboek van Zwiep en Boschheurne uit 1532 vermeldt: “in den Enk sal niemant schapen mogen hoeden, als na den laatsten gast daer uijt is,...
Bennie Jolink van popgroep Normaal © Wikimedia Commons CC BY-SA
Normaal
<p>Hemelvaartsdag 8 mei 1975 werd popgroep Normaal geboren. Tijdens het popfestival in het Lochems openluchttheater brachten de muzikanten van deze groep voor het eerst pop...
Urn uit een grafheuvel bij Joppe © Rijksmuseum voor Oudheden CC BY NC SA
Grafheuvels in Almen en Eefde
<p>Grafheuvels zijn het zichtbare bewijs van vroege bewoners in het gebied dat nu de gemeente Lochem is. Ze stammen uit de bronstijd.</p>
Dorp-Almen 1743 © PD
Elk weet waar 't Almensch kerkje staat
<p>In de bekende beginregel van Starings gedicht gebruikt hij het Almens kerkje slechts als opmaat voor een verhaal over 'De hoofdige boer', maar ook het...
Lochemse diamant © Focko De Zee CC BY NC SA
Lochemse Diamant
<p>Tussen het grind op de Lochemse Berg waren ooit doorzichtige stukken kwarts te vinden die door polijsten prachtig gingen glanzen: 'Lochemse diamanten'. Zelfs koning Lodewijk...
Stadsbrand 1615 © PD
Eeffse Tonhues
<p>Eeffse Tonhues zal de haren uit haar hoofd getrokken hebben op de avond van 6 april 1615. Even weg bij het bierbrouwen, zodat het steeds...
De IJssel bij Gorssel 1870 © PD
De IJssel keert om
<p>Onveranderlijk lijkt de IJssel langs Gorssel te stromen, maar dat beeld is schijn. Niet alleen veranderden de bochten en hoofdstroom regelmatig, al of niet door...
Kernen van de gemeente Lochem © Walburgpers CC BY NC SA
Nieuwe gemeente Lochem
<p>De samenvoeging van de gemeenten Gorssel en Lochem in 2005 was het voorlopige sluitstuk van een lang proces van gemeentelijke schaalvergroting.</p>
Heks van Almen © Theatermakers Achterhoek: ‘De Heks van Almen’ foto: Vincent Tollenaar
De heks van Almen
<p>In 1472 wordt de dienstbode van de pastoor te Almen, genaamd Aliden des papen maghet, wegens hekserij levend verbrand. Ze is de eerste vrouw in...
Hoofdgebouw tegenwoordig © Landgoedhotel Woodbrooke CC BY NC SA
Woodbrookers
<p>Was het oecumene? Was het vrijzinnig protestantisme? Was het christen-socialisme? Of was het dat allemaal, wat een groep Leidse theologiestudenten in 1908 aantrok bij de...
Tramstation Gorssel © VVV Lochem CC BY NC SA
Tramstation Gorssel
<p>In 1925 begon de Tramweg Maatschappij Zutphen-Emmerik een stoomtramlijn van Deventer naar Zutphen met een tussenstop in Gorssel. Daaraan dankt Gorssel, en in het bijzonder...
De Berkelstroom, met de oude CSM nog zichtbaar © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Berkelstroom
<p>De Coöperatieve Stoomzuivelfabriek &amp; Melkinrichting in Lochem was bij zijn oprichting in 1905 zeker niet de eerste coöperatieve zuivelfabriek in deze gemeente. Die in Almen,...
Meester Heuvel © PD
Hendrik Willem Heuvel
<p>Op boerderij Blauwhand in Laren werd in 1864 de nieuwgeborene begroet met: 'wie hebt d’r een roggemaaier bie ekreejn'. Helpende handen waren immers in het...
't Joppe © Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed BY SA
Joppe
<p>Niet vaak is de geboorte van een dorp zo nauwkeurig te dateren als die van Joppe. Meestal ontstaat een dorp als gemeenschap en bouwt die...
Pension Aurora © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Pension Aurora
<p>Op de Nieuweweg in Lochem rook het meer naar rendang en sajor dan naar zuurkool met spek. Pension Aurora, met zijn aan Indië herinnerende veranda's,...
Ligboxenstal © PD
Ligboxenstal
<p>De ligboxenstal mag model staan voor de veranderingen in de landbouw van na WOII. In deze periode is het agrarisch bestaan sneller en ingrijpender veranderd...
Plooijerij in Zutphen ©
Slag bij de Spitholderbrug
<p>Tot in de achttiende eeuw was de Spitholderbrug bij Almen de enige plaats waar 's winters het handelsverkeer vanuit Westfalen naar Deventer de Berkel kon...
Koningin Wilhelmina op de Gorsselse Heide 1916 © De Elf Marken CC BY NC SA
Koningin Wilhelmina schouwt de troepen
<p>Toen koningin Wilhelmina op 27 juni 1916 op de Gorsselse Heide de troepen inspecteerde was dat niet het eerste bezoek van een vorst aan dit...
Een shelter en een Primus... © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Ruighenrode
<p>Kamperen in de jaren vijftig van de twintigste eeuw betekende: slapen in een sheltertje, koken op een Primus en zitten naast een tafelkleedje op de...
Kaart van de Armhoede door Nicolaas Geelkercken (detail) © PD
't Ruerlose Slag
<p>De ontginningsslagen op de Armhoede kregen namen als Ruerlose Slag, Papenslag of Mogesomp. Ook nu nog leven die namen voort in Lochemse boerderij- en familienamen.</p>
De drie Kieften © De Elf Marken CC BY NC SA
De drie Kieften
<p>Herberg de Drie Kieften was een van de pleisterplaatsen langs de handelswegen door het huidige Lochem. De herbergen waren 's avonds en 's nachts gevuld...
Verwolde © Focko De Zee CC BY NC SA
Verwolde
<p>Van verdedigingswerk werden de kastelen comfortabele woonoorden. En behalve lieden van adel woonden er steeds meer gegoede burgers uit de stad. De landschapsinrichting in de...
Portret van Christiaan van Molhoop, eerder bekend als Baron Nagell’s Running Footman c. 1795 van de schilder Ozias Humphry. © Tate Gallery London, publiek domein.
Christiaan van Molhoop
<p>Niet veel bedienden werden in de 19de eeuw vastgelegd op een individueel portret. Dit was wel het geval voor Christiaan van Molhoop, bode van de...
Kaart van Lochem door Jacob van Deventer ©
Charter van Otto II
<p>Op 9 juli 1233 vaardigde graaf Otto II van Gelre een charter uit, waarmee hij stadsrechten verleende aan de burgers van 'villa Locheym', een nederzetting...
Robert Jasper van der Capellen © NC
Robert Jasper van der Capellen
<p>Robert Jasper was een vat vol tegenstellingen. Hij werd geboren op de Boedelhof in Eefde, een van de kastelen van de familie. Hij trouwde een...
Mepal servies © Mepal CC
Mepal
<p>Wie heeft er geen kampeerservies of lunchtrommeltje van Mepal in huis (gehad)? En wie weet dat die ooit in Lochem werden gemaakt?</p>
Ludger en Bernlef door Henk Carlier © Wout Klein CC BY NC SA
Ludger en Bernlef
<p>Aan de voet van de Grote kerk in Lochem staat een bronzen beeldje van de prediker Ludger, gezeten op een paard, terwijl hij de blinde...
Dokter Johann Franz Rive © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Dokter Rive
<p>Dokter Johann Franz Rive keurde, als arts van de gemeente Lochem, opvallend veel conscrits 'ongesteld' voor dienstplicht in het Franse leger. Hun onmisbaarheid in werkplaats...
Schouwburg en sociëteit © Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem CC BY NC SA
Schouwburg Lochem
<p>Hoe komt een relatief kleine stad als Lochem aan een eigen schouwburg? En dan nog wel een waar acteurs en cabaretiers heel graag komen om...
Willem Hendrik Suringar (1790-1872) © Intermetzo CC BY NC SA
Willem Hendrik Suringar
<p>De negentiende eeuw was er een van diepe armoede, puissante rijkdom en – om een brug daartussen te slaan – veel 'weldadigheid'. Willem Hendrik Suringar,...
De stuw bij Beekvliet © Gerald Harmsen, Waterschap Rijn en IJssel
De Slinge wordt Berkel
<p>Ter hoogte van de stuw bij Beekvliet voegt de Slinge zich bij de Berkel, maar dat is niet wat we bedoelen met 'Slinge wordt Berkel'....
Jan Moora als directeur van de RHBS © Familiealbum
Jan Moora
<p>De zomervakantie van 1951 of 1952 bracht geschiedenisleraar Jan Moora met zijn gezin door in Lochem. Nauwelijks een jaar later werd hij de eerste directeur...
Openluchttheater Lochem in 2010 © Fokkelien von Meyenfeldt CC BY NC SA
De Zandkuil
<p>In 2008 werd het Openluchttheater De Zandkuil uitgeroepen tot 'de mooiste plek van Lochem'. Daarmee werd maar weer eens bevestigd dat elk nadeel ook voordelen...
Witte-Wievenkuil op de Kale berg © Wout Klein CC BY NC SA
Witte Wieven van Zwiep
<p>In de Witte Wievenkuil op de Kale Berg zouden Witte Wieven hebben gehuisd. Zo vertelde bakker Gait Postel uit Zwiep tenminste als hij toeristen meenam...
Huys te Dort © PD
Huis Dorth
<p>Het zelfstandige graafschap Gelre moest worden beschermd tegen mogelijke invallen vanuit het Oversticht; en omgekeerd. Bij Dorth stonden aan weerszijden van de grens versterkte...
Transport op de pontonbrug © De Elf Marken CC BY NC SA
Cannonshot
<p>De oorlog eindigde voor deze streek heel wat gewelddadiger dan hij begon. Op 28 maart 1945 trokken Britten vanuit Duitsland de Achterhoek in. Vanuit het...
De entree van museum More © Eva Broekema, Museum More CC BY NC SA
More
<p>Sinds 2015 is bij het oude gemeentehuis van Gorssel het nu al gerenommeerde museum MORE voor modern realisme verrezen. Een culturele trekpleister van jewelste. Maar...
Peststeen op een steunbeer van de st. Gudula kerk © Focko De Zee CC BY NC SA
Peststeen
<p>Pestlijders in Lochem meenden dat het schraapsel van een bepaalde hoeksteen van de St. Gudula kerk als medicijn kon dienen tegen de pest. Er is...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl