Canon van Nijkerk
De canon van Nijkerk neemt u mee op ontdekkingsreis door de Nijkerkse geschiedenis.
Lees intro
50 verhalen
Bekijk volledige kaart
In 50 verhalen worden de belangrijkste gebeurtenissen uitgebeeld van ongeveer 2500 voor Christus tot het begin van de eenentwintigste eeuw.
Werkzaam Nieuwkerk! welk gesticht
Schittert dáár voor ons gezicht?
Is uw oude spits verloren?
Pronkt gy met een' nieuwen toren,
Bouwkonstmaatig opgericht?
Ja: wy zien uw' handel bloeijen.
Doe Tabagoos planten groeijen:
Zegen ruste op uwe vest!
De prachtige witte toren van Nijkerk inspireerde al in 1803 de dichter Pieter Pijpers tot het schrijven van bovenstaand gedicht. Ook nu nog voelen veel Nijkerkers zich verbonden met hun toren en het mooie carillon. Aan de voet van deze toren ligt een middeleeuws stadje met een rijke geschiedenis.
Museum Nijkerk wenst u veel plezier met alle verhalen. Hebt u een reactie? Mailt u die dan s.v.p. naar info@museumnijkerk.nl.
Tabak uit Nijkerk
<p>De teelt van tabak begint in Nijkerk ongeveer halverwege de zeventiende eeuw. Het (sub)tropisch gewas uit Amerika is meegebracht door kolonisatoren en komt via Spanje...
Hertog Reijnout IV verleent Nijkerk stadsrechten
<p>Nederland vormt in de Middeleeuwen nog geen eenheid, maar bestaat uit verschillende rijken. Nijkerk ligt in de noordwesthoek van Gelre (een hertogdom, nu provincie Gelderland),...
Boeken uit Nijkerk - uitgeverij en drukkerij Callenbach
<p>In de loop van de negentiende eeuw worden in Nijkerk de voordelen van de industriële revolutie zichtbaar. In 1863 komt de stoomtrein de stad binnen...
Een grote stadsbrand
<p>In de zestiende eeuw zijn de huizen in Nijkerk nog grotendeels van hout, met lemen vloeren. De daken zijn voornamelijk van stro. Voortdurend dreigt het...
De Arkervaart
<p>De Breede Beek is de levensader van Nijkerk. Hierlangs is de stad ontstaan. De beek ontspringt aan de zuidkant van het buurtschap Slichtenhorst en stroomt...
Gijzeling in het Nijkerkse stadhuis
<p>In de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 pleegt het verzet een aanslag op een Duitse auto met vier Duitse militairen. De plek...
Nijkerkerveen
<p>Nijkerkerveen en Hoevelakerveen vormen in de Middeleeuwen samen het ‘Grauwe Veen’, dat in 1132 door de bisschop van Utrecht wordt uitgegeven voor ontginning. Als rond...
De beroemde witte toren met het mooie carillon
<p>In de tijd van de tabaksteelt levert het heffen van belasting (bijvoorbeeld op het gebruik van de Arkervaart) het ambt Nijkerk veel inkomsten op. Royale...
Kardinaal Alfrink
<p>Op 5 juli 1900 wordt Bernardus Johannes Alfrink geboren, aan de Holkerstraat 30 in Nijkerk. Zijn geboortehuis staat naast de katholieke kerk, waarmee zijn leven...
Armoede in Nijkerk
<p>Naast de voorspoed van de achttiende en negentiende eeuw komt tegelijkertijd veel armoede voor. Arbeiders, dagloners en hun gezinnen leven in uiterst armoedige omstandigheden. Grote...
Nijkerk onderdeel van Regio Foodvalley
<p>Al eeuwenlang vormen landbouw en veeteelt de kern van de Nijkerkse economie. Ook andere vormen van voedselproductie spelen een belangrijke rol. Zo heeft Nijkerk in...
Sportkampioenen Cher Korver en Marieke van Soest
<p>Nijkerk is een sportieve stad, met veel sportverenigingen. Twee Nijkerkse paralympische sporters presteren op hoog niveau. Ze laten zich niet tegenhouden door hun beperking en...
Chocola uit Nijkerk
<p>Chocola is een populaire, zoete lekkernij. Door de ontdekkingsreizen raakt Europa bekend met de cacaoplant, die wordt meegenomen uit Amerika. Na verloop van tijd ontdekt...
De hongerwinter
<p>Tijdens de laatste acht maanden van de oorlog, van oktober 1944 tot mei 1945, wordt het in Nijkerk erg druk. Begin oktober komen er zo’n...
De maandagmorgen in Nijkerk
<p>Nijkerk is eeuwenlang een stad van markten. Aanvankelijk wordt er op zondag markt gehouden, maar in 1621 besluit het Hof van Gelre dat de markt...
Naoorlogse stadsuitbreiding
<p>Na de Tweede Wereldoorlog heerst er woningnood. In 1950 zijn er bijvoorbeeld slechts achttien woningen beschikbaar. Daarom besluit de gemeenteraad 101 woningen te laten bouwen....
De eerste schriftelijke vermelding van Nijkerk
<p>In een document van ruim zevenhonderd jaar oud, uit het jaar 1313, is voor het eerst de naam Nijkerk te vinden. Het gaat om een...
Glasfabriek Padang
<p>Een tak van industrie in Nijkerk die naast de verbouw van tabak opbloeit, is de fabricage van glas. In glasfabriek Padang aan de Westkadijk worden...
De stoomtrein komt door Nijkerk
<p>In de negentiende eeuw is het maken van een reis naar een andere plaats een hele onderneming, die veel tijd en geld kost. Diligences rijden...
Prehistorische nederzetting
<p>In het gebied dat later Nijkerk zou gaan heten, wonen al in de steentijd de eerste mensen. Tussen 2700 en 2400 voor Christus is er...
Moord op een dominee
<p>In 1517 publiceert Maarten Luther zijn bezwaren tegen de gang van zaken in de katholieke kerk. Met name de praktijk van het kopen van aflaten...
Slot Hulkestein
<p>In 1427 laat hertog Arnold van Gelre op Nijkerks grondgebied Slot Hulkestein bouwen. De hertog van Gelre en de bisschop van Utrecht hebben voortdurend conflicten....
Een versterkte grenspost in de eenentwintigste eeuw: Nijkerk en Hoevelaken fuseren
<p>Aan het einde van de twintigste eeuw worden veel kleinere gemeenten samengevoegd tot een groter geheel. Voor kleine gemeenten zijn de kosten van een zelfstandig...
Op de vlucht naar Noord-Holland
<p>In 1672, ‘het Rampjaar’, wordt Nederland aangevallen door maar liefst vier vijanden tegelijk: Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen. Nijkerk heeft vooral veel last van de...
Arend van Curler
<p>Nijkerk heeft een stedenband met Schenectady, een stad in de Amerikaanse staat New York. Arend van Curler, in 1620 geboren op de Nijkerkse boerderij Corlaer,...
Arend van Slichtenhorst
<p>Op 5 december 1616 wordt ‘Ardt’ in het doopboek van de hervormde kerk van Nijkerk ingeschreven, zoon van ‘Brandt Artzen ende Aeltgen van Wenckum’. Ardt...
Gas, licht en water
<p>In de negentiende en twintigste eeuw brengen verschillende voorzieningen die we nu als vanzelfsprekend ervaren belangrijke verbeteringen in de leefomstandigheden van mensen.</p>
Het recht op een dijk
<p>Wat nu polder Arkemheen heet, is aan het begin van de Middeleeuwen een vlak stuk land zonder dijken; een moerasgebied waar wind en water vrij...
Dure windkracht
<p>Al vroeg hebben de hertogen van Gelre door dat op allerlei zaken belasting geheven kan worden. Voor oorlogsvoering, onder andere met de bisschop van ‘t...
Machtige ambtsjonkers
<p>Tussen 1600 en 1795 wordt Nijkerk bestuurd door een college van adellijke grootgrondbezitters, de ambtsjonkers. Nijkerk is dan nog geen gemeente maar vormt bestuurlijk een...
Catharina de Boer, pensionhoudster voor nieuwkomers
<p>Als de Nederlandse economie in de jaren zestig bloeit, groeit de vraag naar arbeiders enorm. Om de tekorten aan te vullen worden mannen uit Spanje,...
Afgestemde ruilverkaveling
<p>In tegenstelling tot veel delen van Nederland, vindt na de Tweede Wereldoorlog in Nijkerk geen ruilverkaveling plaats. Overal in het land worden percelen geruild, die...
Ridderhofstede De Beerencamp
<p>In de bocht van de weg naar Putten, verscholen tussen het groen, staat een prachtig huis dat vroeger een havezate was, een ridderhofstede. De Beerencamp...
Een middeleeuwse walburg in Appel
<p>Op de hoger gelegen zandgronden ten zuidoosten van Nijkerk ligt de buurtschap Appel. In 2008 wordt hier een belangrijke middeleeuwse versterking ontdekt, een zogenaamde walburg.</p>
De Nijkerkse touwslagerij
<p>In 1783 komt Teunis van Slooten naar Nijkerk en begint ergens aan de oostzijde van de Arkervaart, buiten de stad, een touwslagerij. Dat is dan...
Cornelia Maria barones van Hangest d’Yvoy
<p>Op De Salentein, het statige landhuis in de bocht van de weg naar Putten, woont in de negentiende eeuw een adellijke dame. Cornelia Maria barones...
Evacuatie aan het begin van de oorlog
<p>Nadat Duitsland op 1 september 1939 Polen is binnengevallen, wordt het steeds spannender of Nederland haar neutraliteit zal kunnen behouden. In april 1940 bezetten de...
Ereck est absorpte
<p>Vanaf de negende eeuw komen er definitief mensen wonen in het gebied van Nijkerk-Arkemheen, in de nederzettingen Ark en Bokhorst. Ark ligt, net als de...
Nobelprijswinnaar Christiaan Eijkman
<p>Christiaan Eijkman is een beroemd geworden medicus. Hij wordt in 1858 geboren in Nijkerk, in de voormalige Franse school (Venestraat 37). Zijn vader is van...
Nijkerk bevrijd!
<p>Aan het eind van de oorlog komt Nijkerk onder ‘friendly fire’ te liggen. Het Canadese leger beschiet Nijkerk om de daar nog aanwezige Duitsers te...
De Nieuwe Rijn, een onvoltooid kanaal
<p>Aan het begin van de zestiende eeuw wil hertog Karel van Gelre een kanaal aan laten leggen van de Rijn bij Wageningen naar de Zuiderzee,...
Televisie in Nijkerk
<p>Op 2 oktober 1951 wordt het eerste Nederlandse televisieprogramma uitgezonden. Bijzonder is dat ruim drie jaar daarvoor in Nijkerk al een televisie-uitzending te zien is....
De watersnood van 1916
<p>In de nacht van 13 op 14 januari 1916 woedt er een hevige noordwesterstorm. Het water van de Zuiderzee slaat over de zeedijk en de...
De Nijkerksche Courant
<p>Het eerste exemplaar van een eigen krant voor Nijkerk, de Nijkerksche Courant, verschijnt in 1867. De krant wordt de eerste jaren gemaakt en gedrukt door...
Weeskinderen
<p>Aan het begin van de zeventiende eeuw maken besmettelijke ziektes, zoals de pest, veel slachtoffers. Met enige regelmaat verliezen kinderen tijdens zo’n epidemie hun ouders...
Siedjah, een jonge vrouw uit Nijkerk in Indië
<p>Tijdens de koloniale overheersing van Indonesië door Nederland blijkt ook een kleine stad als Nijkerk veel banden te hebben met het uitgestrekte eilandenrijk. Zo kent...
Een nije kerk
<p>Als Ark door de zee wordt verzwolgen, groeit landinwaarts een aantal nederzettingen uit tot een echt centrum. In 1222 wordt in Nijkerk de St. Catharinakerk...
Kloosters worden grootgrondbezitters
<p>In de vroege Middeleeuwen verspreiden evangeliepredikers het christendom in Nederland. Niet zonder problemen, zoals in 754, als Bonifatius in Dokkum wordt vermoord. Op de Veluwe...
De Nijkerkse beroeringen
<p>In 1749 preekt dominee Gerardus Kuypers in Nijkerk en raakt Nijkerk in de ban van de ‘Nijkerkse beroeringen’: gemeenteleden raken tijdens zijn preken in en...
De Joodse Gemeenschap van Nijkerk
<p>Van ongeveer 1650 tot de Tweede Wereldoorlog wonen in Nijkerk veel Joodse mensen. De eerste groep, de Sefardische- of Portugese Joden, is afkomstig uit Zuid-Europa...
Tabak uit Nijkerk
<p>De teelt van tabak begint in Nijkerk ongeveer halverwege de zeventiende eeuw. Het (sub)tropisch gewas uit Amerika is meegebracht door kolonisatoren en komt via Spanje...
Hertog Reijnout IV verleent Nijkerk stadsrechten
<p>Nederland vormt in de Middeleeuwen nog geen eenheid, maar bestaat uit verschillende rijken. Nijkerk ligt in de noordwesthoek van Gelre (een hertogdom, nu provincie Gelderland),...
Boeken uit Nijkerk - uitgeverij en drukkerij Callenbach
<p>In de loop van de negentiende eeuw worden in Nijkerk de voordelen van de industriële revolutie zichtbaar. In 1863 komt de stoomtrein de stad binnen...
Een grote stadsbrand
<p>In de zestiende eeuw zijn de huizen in Nijkerk nog grotendeels van hout, met lemen vloeren. De daken zijn voornamelijk van stro. Voortdurend dreigt het...
De Arkervaart
<p>De Breede Beek is de levensader van Nijkerk. Hierlangs is de stad ontstaan. De beek ontspringt aan de zuidkant van het buurtschap Slichtenhorst en stroomt...
Gijzeling in het Nijkerkse stadhuis
<p>In de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 pleegt het verzet een aanslag op een Duitse auto met vier Duitse militairen. De plek...
Nijkerkerveen
<p>Nijkerkerveen en Hoevelakerveen vormen in de Middeleeuwen samen het ‘Grauwe Veen’, dat in 1132 door de bisschop van Utrecht wordt uitgegeven voor ontginning. Als rond...
De beroemde witte toren met het mooie carillon
<p>In de tijd van de tabaksteelt levert het heffen van belasting (bijvoorbeeld op het gebruik van de Arkervaart) het ambt Nijkerk veel inkomsten op. Royale...
Kardinaal Alfrink
<p>Op 5 juli 1900 wordt Bernardus Johannes Alfrink geboren, aan de Holkerstraat 30 in Nijkerk. Zijn geboortehuis staat naast de katholieke kerk, waarmee zijn leven...
Armoede in Nijkerk
<p>Naast de voorspoed van de achttiende en negentiende eeuw komt tegelijkertijd veel armoede voor. Arbeiders, dagloners en hun gezinnen leven in uiterst armoedige omstandigheden. Grote...
Nijkerk onderdeel van Regio Foodvalley
<p>Al eeuwenlang vormen landbouw en veeteelt de kern van de Nijkerkse economie. Ook andere vormen van voedselproductie spelen een belangrijke rol. Zo heeft Nijkerk in...
Sportkampioenen Cher Korver en Marieke van Soest
<p>Nijkerk is een sportieve stad, met veel sportverenigingen. Twee Nijkerkse paralympische sporters presteren op hoog niveau. Ze laten zich niet tegenhouden door hun beperking en...
Chocola uit Nijkerk
<p>Chocola is een populaire, zoete lekkernij. Door de ontdekkingsreizen raakt Europa bekend met de cacaoplant, die wordt meegenomen uit Amerika. Na verloop van tijd ontdekt...
De hongerwinter
<p>Tijdens de laatste acht maanden van de oorlog, van oktober 1944 tot mei 1945, wordt het in Nijkerk erg druk. Begin oktober komen er zo’n...
De maandagmorgen in Nijkerk
<p>Nijkerk is eeuwenlang een stad van markten. Aanvankelijk wordt er op zondag markt gehouden, maar in 1621 besluit het Hof van Gelre dat de markt...
Naoorlogse stadsuitbreiding
<p>Na de Tweede Wereldoorlog heerst er woningnood. In 1950 zijn er bijvoorbeeld slechts achttien woningen beschikbaar. Daarom besluit de gemeenteraad 101 woningen te laten bouwen....
De eerste schriftelijke vermelding van Nijkerk
<p>In een document van ruim zevenhonderd jaar oud, uit het jaar 1313, is voor het eerst de naam Nijkerk te vinden. Het gaat om een...
Glasfabriek Padang
<p>Een tak van industrie in Nijkerk die naast de verbouw van tabak opbloeit, is de fabricage van glas. In glasfabriek Padang aan de Westkadijk worden...
De stoomtrein komt door Nijkerk
<p>In de negentiende eeuw is het maken van een reis naar een andere plaats een hele onderneming, die veel tijd en geld kost. Diligences rijden...
Prehistorische nederzetting
<p>In het gebied dat later Nijkerk zou gaan heten, wonen al in de steentijd de eerste mensen. Tussen 2700 en 2400 voor Christus is er...
Moord op een dominee
<p>In 1517 publiceert Maarten Luther zijn bezwaren tegen de gang van zaken in de katholieke kerk. Met name de praktijk van het kopen van aflaten...
Slot Hulkestein
<p>In 1427 laat hertog Arnold van Gelre op Nijkerks grondgebied Slot Hulkestein bouwen. De hertog van Gelre en de bisschop van Utrecht hebben voortdurend conflicten....
Een versterkte grenspost in de eenentwintigste eeuw: Nijkerk en Hoevelaken fuseren
<p>Aan het einde van de twintigste eeuw worden veel kleinere gemeenten samengevoegd tot een groter geheel. Voor kleine gemeenten zijn de kosten van een zelfstandig...
Op de vlucht naar Noord-Holland
<p>In 1672, ‘het Rampjaar’, wordt Nederland aangevallen door maar liefst vier vijanden tegelijk: Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen. Nijkerk heeft vooral veel last van de...
Arend van Curler
<p>Nijkerk heeft een stedenband met Schenectady, een stad in de Amerikaanse staat New York. Arend van Curler, in 1620 geboren op de Nijkerkse boerderij Corlaer,...
Arend van Slichtenhorst
<p>Op 5 december 1616 wordt ‘Ardt’ in het doopboek van de hervormde kerk van Nijkerk ingeschreven, zoon van ‘Brandt Artzen ende Aeltgen van Wenckum’. Ardt...
Gas, licht en water
<p>In de negentiende en twintigste eeuw brengen verschillende voorzieningen die we nu als vanzelfsprekend ervaren belangrijke verbeteringen in de leefomstandigheden van mensen.</p>
Het recht op een dijk
<p>Wat nu polder Arkemheen heet, is aan het begin van de Middeleeuwen een vlak stuk land zonder dijken; een moerasgebied waar wind en water vrij...
Dure windkracht
<p>Al vroeg hebben de hertogen van Gelre door dat op allerlei zaken belasting geheven kan worden. Voor oorlogsvoering, onder andere met de bisschop van ‘t...
Machtige ambtsjonkers
<p>Tussen 1600 en 1795 wordt Nijkerk bestuurd door een college van adellijke grootgrondbezitters, de ambtsjonkers. Nijkerk is dan nog geen gemeente maar vormt bestuurlijk een...
Catharina de Boer, pensionhoudster voor nieuwkomers
<p>Als de Nederlandse economie in de jaren zestig bloeit, groeit de vraag naar arbeiders enorm. Om de tekorten aan te vullen worden mannen uit Spanje,...
Afgestemde ruilverkaveling
<p>In tegenstelling tot veel delen van Nederland, vindt na de Tweede Wereldoorlog in Nijkerk geen ruilverkaveling plaats. Overal in het land worden percelen geruild, die...
Ridderhofstede De Beerencamp
<p>In de bocht van de weg naar Putten, verscholen tussen het groen, staat een prachtig huis dat vroeger een havezate was, een ridderhofstede. De Beerencamp...
Een middeleeuwse walburg in Appel
<p>Op de hoger gelegen zandgronden ten zuidoosten van Nijkerk ligt de buurtschap Appel. In 2008 wordt hier een belangrijke middeleeuwse versterking ontdekt, een zogenaamde walburg.</p>
De Nijkerkse touwslagerij
<p>In 1783 komt Teunis van Slooten naar Nijkerk en begint ergens aan de oostzijde van de Arkervaart, buiten de stad, een touwslagerij. Dat is dan...
Cornelia Maria barones van Hangest d’Yvoy
<p>Op De Salentein, het statige landhuis in de bocht van de weg naar Putten, woont in de negentiende eeuw een adellijke dame. Cornelia Maria barones...
Evacuatie aan het begin van de oorlog
<p>Nadat Duitsland op 1 september 1939 Polen is binnengevallen, wordt het steeds spannender of Nederland haar neutraliteit zal kunnen behouden. In april 1940 bezetten de...
Ereck est absorpte
<p>Vanaf de negende eeuw komen er definitief mensen wonen in het gebied van Nijkerk-Arkemheen, in de nederzettingen Ark en Bokhorst. Ark ligt, net als de...
Nobelprijswinnaar Christiaan Eijkman
<p>Christiaan Eijkman is een beroemd geworden medicus. Hij wordt in 1858 geboren in Nijkerk, in de voormalige Franse school (Venestraat 37). Zijn vader is van...
Nijkerk bevrijd!
<p>Aan het eind van de oorlog komt Nijkerk onder ‘friendly fire’ te liggen. Het Canadese leger beschiet Nijkerk om de daar nog aanwezige Duitsers te...
De Nieuwe Rijn, een onvoltooid kanaal
<p>Aan het begin van de zestiende eeuw wil hertog Karel van Gelre een kanaal aan laten leggen van de Rijn bij Wageningen naar de Zuiderzee,...
Televisie in Nijkerk
<p>Op 2 oktober 1951 wordt het eerste Nederlandse televisieprogramma uitgezonden. Bijzonder is dat ruim drie jaar daarvoor in Nijkerk al een televisie-uitzending te zien is....
De watersnood van 1916
<p>In de nacht van 13 op 14 januari 1916 woedt er een hevige noordwesterstorm. Het water van de Zuiderzee slaat over de zeedijk en de...
De Nijkerksche Courant
<p>Het eerste exemplaar van een eigen krant voor Nijkerk, de Nijkerksche Courant, verschijnt in 1867. De krant wordt de eerste jaren gemaakt en gedrukt door...
Weeskinderen
<p>Aan het begin van de zeventiende eeuw maken besmettelijke ziektes, zoals de pest, veel slachtoffers. Met enige regelmaat verliezen kinderen tijdens zo’n epidemie hun ouders...
Siedjah, een jonge vrouw uit Nijkerk in Indië
<p>Tijdens de koloniale overheersing van Indonesië door Nederland blijkt ook een kleine stad als Nijkerk veel banden te hebben met het uitgestrekte eilandenrijk. Zo kent...
Een nije kerk
<p>Als Ark door de zee wordt verzwolgen, groeit landinwaarts een aantal nederzettingen uit tot een echt centrum. In 1222 wordt in Nijkerk de St. Catharinakerk...
Kloosters worden grootgrondbezitters
<p>In de vroege Middeleeuwen verspreiden evangeliepredikers het christendom in Nederland. Niet zonder problemen, zoals in 754, als Bonifatius in Dokkum wordt vermoord. Op de Veluwe...
De Nijkerkse beroeringen
<p>In 1749 preekt dominee Gerardus Kuypers in Nijkerk en raakt Nijkerk in de ban van de ‘Nijkerkse beroeringen’: gemeenteleden raken tijdens zijn preken in en...
De Joodse Gemeenschap van Nijkerk
<p>Van ongeveer 1650 tot de Tweede Wereldoorlog wonen in Nijkerk veel Joodse mensen. De eerste groep, de Sefardische- of Portugese Joden, is afkomstig uit Zuid-Europa...
