Honderd jaar ENKA Ede

Denkend aan de vervlogen tijden van de Edese ENKA-fabriek verschijnen de rookpluimen uit de hoge schoorstenen, rijden de dagelijkse pendelbussen af en aan, stroomt het schaftlokaal klokslag 12.00 uur vol met duizenden werknemers en valt thuis het personeelsblad ‘De Spindop’ op de mat. Voor het agrarische dorp Ede is de komst van de ENKA-fabriek in 1922 een hele belevenis. Van heinde en verre komen arbeiders aan om te gaan werken in de fabriek die een grote internationale speler is binnen de textielindustrie. In de hoogtijdagen van de ENKA-fabriek werken ruim 5200 werknemers (waarvan 3200 vrouwen) aan de productie van kunstzijde. Onder streng toezicht maken zij werkweken van 54 uur. Er mocht niet gepraat worden en in werktijd naar het toilet kostte een cent. De Gelderse industrialisatie maakte door de komst van de ENKA-fabrieken in Arnhem en Ede een grote ontwikkeling door.

Alhoewel de ENKA-fabriek sinds 2002 niet meer actief is, laat de fabriek ons een rijke erfenis na. Nog altijd ligt de welbekende ENKA-spons in de schappen van winkels in huishoudelijke artikelen. Ook het Julianaziekenhuis van Ede, de voetbalclub Blauw-Geel, het ENKA-mannenkoor, de woonwijk Tuindorp en De Reehorst vinden hun oorsprong in de actieve jaren van de fabriek. Tegenwoordig is het ENKA-terrein een nieuwe woonwijk waarbij originele fabrieksgebouwen bewaard zijn gebleven.

In deze artikelen op mijnGelderland, die eerder zijn uitgebracht in het eenmalige ENKA-magazine van mei 2022, leest u over de historie van de fabriek, vertellen oud-medewerkers over hun herinneringen en ontdekt u de grote rol van de ENKA-fabriek binnen de internationale mode-industrie. U kunt het gehele magazine hier lezen.

Elleke de Ronde, 2022