Rivierengebied

Lees intro

675 verhalen
Bekijk volledige kaart

Fietsen langs kastelen, struinen door de uiterwaarden, een boottocht over de Linge, de Maas of de Waal. Dit is Rivierenland: een uitgestrekt domein dat de Tielerwaard, de Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal beslaat.

Een diverse streek, met een uniek en dynamisch landschap. Een prachtige regio, waarvan de inwoners door de eeuwen heen steeds beter met het water hebben leren omgaan. De fraaie dijken bieden hen een bijzondere en veilige woonomgeving.
Bewoners koesteren de rijke geschiedenis van de streek. De vele land- en erfgoederen blijven goed geconserveerd. Beoefenaars van ambachten gebruiken vaak duurzame en ouderwetse methoden om de sfeer en kwaliteit van weleer te bewaren.

Rivierenland leent zich uitstekend voor recreatie. Bezoekers kunnen zich goed ontspannen in de rust van de waterrijke groene ruimte. Rivierenland heeft een schat aan cultuurgoed en activiteiten te bieden.

H. Servatiuskerk te Appeltern vanaf zuid-oostzijde. © Gerard Kouwenberg, 2014
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
De foto van Pietje Baltus die Abraham Kuyper op zijn bureau had staan in zijn studeerkamer © Documentatiecentrum Nederlands Protestantisme
Pietje Baltus 1830-1914
<p>Pietje Baltus werd op 5 december 1830 in Beesd geboren als molenaarsdochter en was de op een na jongste in een gezin van elf kinderen....
Dwarslaan, rechts de muur met poort naar de Groote Hof, Abraham Rademaker, 1727. Bron: Rijksmuseum, Amsterdam
Kasteeltuinen
<p>De weg vanaf de kerk, door de Buitenhuizenpoort is van oudsher de verbinding tussen de stad en het kasteel. In de 16e eeuw loopt een...
Het voormalig weeshuis in Buren
Een verhaal van een weeskind
<p>Gerard van den Berg werd in 1935 als 1,5-jarige jongen opgenomen in het Koninklijk Weeshuis in Buren en woonde daar achttien jaar.</p>
J.D. van Leeuwen, een niet gesigneerde acquarel uit circa 1780
J.D. van Leeuwen, een verlicht Tielenaar
<p>In de loop van de achttiende eeuw komt bij de gegoede burgerij in wetenschap en maatschappijvisie de rede, het verstand en kritische waarneming steeds nadrukkelijker...
Replica hoofd Meta uit Meteren met bijzondere sieraden uit de IJzertijd © bron: uitgave gemeente Geldermalsen, foto Floris Reijnen
Meta uit Meteren
<p>In de Brons- en IJzertijd kwamen er steeds meer mensen in het rivierengebied wonen. Tijdens opgravingen in de huidige woonwijk ‘De Plantage’ in Meteren troffen...
Yvonne Jakobs en het schilderij van de Barbarakerk ©  Elisabeth Weeshuis Museum, Foto: Roelien van Neck
Een ongebruikelijk schilderij van de Culemborgse Barbarakerk
<p>Het stond vermeld als onbekende voorstelling, maar werd al snel geïdentificeerd als een weergave van de Culemborgse Grote of Barbarakerk. Stadsbewoner Yvonne Jakobs is erg...
Gemeentehuis van de gemeente Lingewaal te Asperen © PD, bron: Wikimedia
De vorming van een kwartetgemeente
<p>In het kader van de discussie over de gewestvorming in de jaren zeventig is met Vuren en Herwijnen regelmatig geschoven. In het ene plan zouden...
Kaart met dijkbreuken en overstroomde gebieden in 1809 © Gelders Archief
Overstromingen door hoogwater en ijsgang
<p>Voordat er dijken waren, waren overstromingen niet zo’n probleem voor de bewoners van de Waaloevers. Door op hoge plekken te wonen kon men zich tegen...
Boerderij op een terp © Jan Reijnen
Geïsoleerd wonen op een terp
<p>Voor de komst van de stoomgemalen in het land van Maas en Waal werd bij langdurig hoogwater in de Maas de natuurlijke lozing van deze...
1328 Duitse orde
De Duitse orde in Tiel
<p>De heren van het Sint-Walburg, die kanunniken worden genoemd, zijn in de twaalfde en dertiende eeuw heel machtig in Tiel. Zij hebben de leiding over...
Boerderijverplaatsingen, boerderijen uit de dorpen naar de polder © Uit: Grote Werken, CC-BY
Een nieuw land: ruilverkaveling Maas en Waal West
<p>Het Land van Maas en Waal is vanaf 1600 afgegleden. Extern grootgrondbezit, wurgende pachtcontracten, extreme versnippering van percelen, inklinkende kleigronden en een opeenvolging van watersnoodrampen...
Well (rechts) vanaf de dijk bij Ammerzoden
Onderwijs in Well
<p>Het onderwijs in Well in de Bommelerwaard heeft altijd een de bredere betekenis voor het dorp gehad.</p>
Zicht op de Korne en de Blatumsedijk vanaf de Weeshuiswal. Ligt in dit gebied de oorsprong van Buren? © Fotopersburo William Hoogteyling, Buren
Villa Buria in pago Testrebenti
<p>Hoewel Buren al in de prehistorie en de Romeinse tijd bewoond is, komt de naam Buren pas voor het eerst in 772 in de bronnen...
Verhalen in streektaal uit een koffer
Oud en Nieuw in Opheusden
"En dan 's avonds, mijn vader werkte op de steenfabriek, en dan kwam hij 's avonds thuis en dan moest hij mijn moeder helpen met...
Werkzaamheden in de uiterwaarden voor Ruimte voor de Rivier en natuurontwikkeling, hier aan het Pannerdensch kanaal. Foto Ruben Smit. © Beeldbank Rijkswaterstaat, Ruimte voor de Rivier, Ruben Smit
De Waal als toekomstopgave
<p>De duizenden jaren oude geschiedenis van de rivier en de mensen die er woonden is overal langs de Waal aan het landschap af te lezen.</p>
Burense jeugd in de weer met pinksterpoppen. Foto: Fotopersburo William Hoogteyling, Buren
Pinksterpoppen
<p>'Zulk een meisje vindt op die morgen een pop van stro of andere misselijke figuur op het hek, dat zij doormoet', vertelt een reiziger die...
Dit gezin heeft een hutje langs de weg gebouwd. Zij zijn uit hun huis gezet wegens 22,50 gulden huurschuld. Buren, 1933. Foto: Spaarnestad Photo, SFA001012290, G. van Mourik, 1933
In Betuws armoeland
<p>In september 2013 speelt het Buren Toen Theater vier voorstellingen van 'Kroniek van kleine en grote mensen aan de Korne, 1906'. Het is een bewerking...
Mandenmakerij ©
Mandenmakerij: een harde wereld
<p>Mijn vader had vroeger een mandenmakerij. Na de oorlog had hij dit bedrijf, samen met drie broers overgenomen van zijn vader. Van 1955 tot 1973...
Protestantse Kerk Appeltern vanaf de noordzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Protestantse Kerk Appeltern, gewapenderhand verkregen
Deze kerk is ongetwijfeld een van de oudste kerken in het Land van Maas en Waal, wellicht beduidend ouder dan de eerste...
1440 Houten fundament voor de Sint-Maartenstoren
De bouw van een toren op hout
<p>Vanaf 900 hadden de burgers van Tiel een eigen kerk, de Sint-Maarten. Die stond niet op de beste grond en zelfs niet in het midden...
1647 de Waterpoort
De Waterpoort
<p>De middeleeuwse stad Tiel kende vier belangrijke uitgangen: de Burensepoort, Westluidensepoort, Zandwijkse poort en bij de toenmalige haven de Kleibergsepoort. In de loop van de...
Willem V, door Johann Georg Ziesenis © PD
Huis Reigersvoort bij Tricht
<p>Na de zeventiende eeuw verschuift vaak het zwaartepunt van het landgoed van het kasteel naar de boerderij. Economisch is de boerderij altijd al de spil...
Boerderij Den Hoek te Gameren is gebouwd op een terp © Eduard van Iersel, cc-by-sa
Het gevaar van dijken
<p>De sluitende bedijking in de middeleeuwen betekende helaas niet dat het voor de bewoners langs de rivieren veiliger was geworden. Integendeel. Doordat het overstromingsgebied bij...
De NederBetuwsche Beetwortelsuikerfabriek (jaar onbekend). Bron: Draak, J. den en J.E. van der Sleesen, Het archief van de Neder-Betuwsche beetwortelsuikerfabriek 1866-1919 (Arnhem, 1987).
De bietsuikerfabriek te Geldermalsen (1866-1919)
<p>Op 15 mei 1866 werd te Geldermalsen de NV Neder-Betuwsche Beetwortelsuikerfabriek (NBB) opgericht. De elfde bietsuikerfabriek in Nederland. De initiatiefnemers en investeerders van de NBB...
Het landschap vertelt
Het landschap vertelt
Als je weet waar je moet kijken, kun je aan een landschap zien wat er vroeger is gebeurd. In het landschap zijn verhalen verborgen over...
Het wapen van de familie van Arkel en het Land van Arkel © PD
Huis Vuren of de Tumelenburg te Vuren
<p>Op een westelijke punt van de Vijfheerenlanden ontstaat langs de Waal rond 900 de vesting Vuren. Het betekent ‘vooraangelegen’, zoals de plaatsen Voorne en Veurne....
Nieuwe ruilverkavelingsboerderij bij Tiel © Fotocollectie Regionaal Archief Rivierenland (0670-M7335)
Revolutionaire streekverbetering in het Rivierengebied na de oorlog
<p>Direct na de Tweede Wereldoorlog startte een revolutionaire streekverbetering in het Rivierengebied. Deze werd gevoed door wederopbouw, ruilverkaveling en aandacht voor welzijn en opleiding van...
Kasteel Palmesteyn in Deil - Tekening van Jacob Stellingwerf, 1653 © Jacob Stellingwerf, PD
Huis Palmestein in Deil
<p>Deil kent in de middeleeuwen zeven adellijke huizen. Zes behoren tot het vorstendom Gelre en het graafschap Zutphen, behalve Palmestein dat tevens een van de...
Huis Wolfswaard, oftewel het Lage Huis, Beesd. © Rijksmuseum CC0
De huizen van Beesd
<p>Maar liefst drie kastelen had Beesd: Het Hoge, Lage en Blauwe Huis. Allen werden bewoond door leden van de familie Pieck.</p>
H. Donatus Kerk te  Altforst vanaf de zuidzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...
Vier generaties prinsen van Oranje, graven van Buren Willem I, Maurits en Frederik Hendrik, Willem II en Willem III,  Pieter Nason, ca. 1660 © Rijksmuseum, Amsterdam
Buren ingelijfd door de Republiek
<p>Als in de 16e eeuw de Nederlandse Republiek ontstaat, is Buren nog een zelfstandig graafschap. De Nederlandse gewesten vormen een statenbond, de Republiek der Zeven...
Schepel © collectie en foto Martin IJzerman, CC-BY-NC
Armenzorg in Buurmalsen
<p>Armenzorg is van alle tijden. Ook in de zeventiende eeuw in het kleine Buurmalsen. Onderzoek wijst uit dat er rond 1625 ongeveer 200 mensen woonden....
Het Leeuwens Gemaal © Historische Vereniging Tweestromenland, CC-BY-NC-SA
Stoom en overtollig water
<p>Vanaf 1846 doet een nieuwe revolutionaire manier van waterafvoer zijn intrede in het Land tussen Maas en Waal. Stoomgemalen helpen het water uit de polder...
Meersloot in Ammerzoden © Ninane via Wikimedia Commons, CC BY-SA
Ammerooie
<p>Het Gelderse Waterlinielandschap heeft mensen ook muzikaal geïnspireerd. Bij deze tekst vind je bijvoorbeeld het lied van Ton den Dekker: 'Ammerooie'. Het is uitgebracht door...
Schoolgebouw in Asch, graafschap Buren, 18e eeuw. Collectie Regionaal Archief Rivierenland, Tiel
Het schoolreglement van 'Syne Hoogheyt'
<p>In het Burense onderwijs staat net als in de Republiek de Hervormde kerkleer centraal. Deze verwevenheid van kerk en staat verklaart dat in 1685 de...
De Klokkewaai bij LIenden © Onbekend
Het verdwenen dorpje Verhuizen
Ook de Betuwe heeft zo zijn legenden. Die van het dorpje Verhuizen is een van de interessantere. Want waar is dit dorpje gebleven? En waarom...
Romeinse vondst Ekershof - insigne. Bron: Stichting Tremele
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
Nutsspaarbank met medewerkers, 1989. Collectie Regionaal Archief Rivierenland, Tiel
Tot Nut van het Algemeen
<p>Een belangrijk 19e eeuws initiatief voor het welzijn van de inwoners van Buren is de oprichting van een eigen departement van de Maatschappij tot Nut...
Harry de Beer © Karin van de Kar, alle rechten voorbehouden
Met Klutz het hele land door
<p>Het verschijnsel ‘popband’ is ontstaan in de jaren 60. Met uitzicht op de geschilderde skyline van Tiel* vertelt Harry de Beer (Tiel, 1953) over zijn...
Een kerncentrale produceert langlevend radioactief afval. © Alle rechten voorbehouden
Radioactief afval
<p>Afval uit een kerncentrale produceert straling die gedurende een lange tijd actief blijft. Zo ook het afval uit de kerncentrale Dodewaard.</p>
Graver Veragtert was actief bij de ontzandingen in de Megensche Ham, voorafgaand aan het graven van de Gouden Ham. © P. Deurloo
Wingewest Maas en Waal
<p>Het gebied tussen Maas en Waal is vanaf de negentiende eeuw een wingewest. Letterlijk. Klei, zand en grind zijn er door de geologische geschiedenis van...
Het statige pand van de Groote Sociëteit. © Alle rechten voorbehouden
Oprichting van de Groote Sociëteit
<p>Vanaf het midden van de achttiende eeuw doet de krant in Nederland zijn intrede. Het zijn maar kleine blaadjes van één of enkele bladzijden en...
Een wieg uit de jaren '50 van de vorige eeuw
Geboorte in Herwijnen
"Toen Jo van ons geboren werd, dat weet ik dus niet want dat was de tweede, dan stond dat wiegje op de slaapkamer van de...
Noord-west zijde van de Protestantse Kerk in Boven-Leeuwen. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014.
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Een deel van de Peutingerkaart, gebaseerd op een Romeinse wegenkaart. Rechtboven Noviomagi (Nijmegen), linksboven Ad Duodecumum (Alphen) © Expeditie Over De Maas, CC-BY-NC-SA
Romeinse nederzetting bij Moordhuizen
<p>Grote rechthoekige blokken kalksteen komen aan de oppervlakte als het bedrijf Nederzand in 2010 zand gaat winnen in Over de Maas bij Alphen. 1800 of...
Een Tielse weesjongen. Metalen pop gegoten door Gijsbert Stout, negentiende eeuw.
Tiel krijgt een weeshuis
<p>Sociale voorzieningen waren er in de zestiende eeuw nauwelijks.</p>
Kermis tenten ©
Kermis in Echteld
"En Ochten ging ook veel naar de kermis in Tiel, naar de dolle maandag of beste maandag, werd dat genoemd. En de steenfabrieken lagen stil,...
Sibylle van Griethuysen, Arnoud van Halen, ca. 1720. Bron: Rijksmuseum, Amsterdam
De Dichtende Dokter en zijn voorgangers
<p>Daar is een zek're plaats, men noemt ze Stad van Buren, Dáár heb ik mijn beroep, en doe er heelkunst-kuren.</p>
Tabakskistje van Graaf Egbert, een product van sigarenfabriek Dejaco uit Culemborg (1921-1963) © Elisabeth Weeshuis Museum
Verenigen onder slechte arbeidsomstandigheden
<p>De fabricage van sigaren begon in Nederland in het eerste kwart van de negentiende eeuw. De aanwezigheid van tabak en tabakskennis was bepalend voor de...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl