Van geschutgieters naar klokkengieters

De beiaard

Twee immigranten zijn verantwoordelijk voor iets wat we tegenwoordig als typisch Nederlands zien: de beiaard. François (ca. 1609-1667) en Pieter (1619-1680) Hemony werden geboren in Levécourt, een dorp in Lotharingen (nu Frankrijk). Veel families uit deze streek werkten als klokkengieters die tussen Pasen en Allerheiligen (1 november) beroepsmatig rondtrokken door Midden- en West-Europa. Onder hen waren ook de Hemony’s.

Zutphen

In Zutphen maakten François en Pieter Hemony van het carillon echter pas een echt muziekinstrument. Zij beheersten als eerste de kunst van het zuiver stemmen van klokken. Tot die tijd was het probleem met klokken, dat de grond- en boventonen onderling vals klonken. Om dit op te lossen, zochten de Hemony’s ondersteuning van beiaardier Jacob van Eyck. Hij was een blindgeboren jonker uit Heusden met een absoluut gehoor en veel verstand van muziek. Jacob was vanaf 1625 beiaardier in Utrecht. Samen met de gebroeders Hemony ontwikkelden hij een methode die het mogelijk maakte om de inwendige stemming van een klok op orde te brengen.

Grondtoon

Tijdens onderzoek ontdekte zij dat de grondtoon, priem, kleine terts, kwint en octaaf bij elkaar moesten passen om een welluidende klok te krijgen. Waarschijnlijk hadden zij ook al ervaren op welke plaats in haar profiel de klok die toon maakte. De Hemony’s goten daarom de wand van de klok iets dikker dan nodig, om daarna de klok op verschillende hoogten uit te draaien tot ze een goede interne samenklank kreeg. In de loop van hun leven hebben François en Pieter 51 beiaarden gegoten. In de huidige beiaarden zijn vele klokken onderling bijzonder goed afgestemd. Ook zijn hele mooie combinaties mogelijk van de beiaard met klassieke instrumenten.

Verder lezen:

• Beiaarden.nl
• Wikipedia
• Esoterische Vriendenkring ''Universeel'' Gent

Rechten

John van Dijk