Kasteel Landfort in de Oude IJsselstreek

Onbekende oude bouwgeschiedenis

De eerste akte met de vermelding Landfort dateert van 1434 wanneer Derrick van Bronckhorst het huis koopt. Johan Greven is de eerste in een rij van vele geslachten die vanaf 1462 met Landfort worden beleend. In 1610 is sprake van de adellijke havezate Lanckfort met ‘graften, wallen, boomgaert, ende hoven tsampt water visscherien, molen gerechtigheijt ende jachten’ met een omvang van achttien morgen (ruim twaalf hectare). Alleen resten van laatmiddeleeuws muurwerk in het huidige gebouw verwijzen naar de vroegste bebouwing.

Nieuw huis met talloze nieuwe eigenaren

Johan Portmann laat in 1671 een bijna nieuw vierkant huis bouwen met twee bouwlagen. Het huis, voorzien van hoektorens met uivormige spitsen, wordt begrensd door een stelsel van dubbele grachten. In de achttiende eeuw staan die torens er nog, zoals een tekening van Abraham de Haen laat zien. In diezelfde eeuw zijn er zeven verschillende families eigenaar van Landfort. In 1800 koopt J.H. Rupe de havezate voor 22.000 gulden, omschreven als een aanzienlijk huis met tuinmanswoning, stallen, koetshuis, oranjerie, duivenvlucht en menagerie. Kassen en bouw- wei- en hooilanden en houtgewassen horen daarbij.

Eindelijk in de rustige handen van één familie

Dr. Johan Luyken, heer van Sonsfeld-Wittenhorst, koopt in 1823 Lankfort en zijn familie behoudt het landgoed tot 1970. Het huis wordt verbouwd in een landelijke Duitse classicistische stijl. Deze blijft al die tijd gehandhaafd, los van kleine aanpassingen in 1890. De al eerder gestarte aanleg van een park wordt door Luyken voortgezet, met aan de noordzijde een nieuwe toegangsweg over de Oude IJssel.

Alleen getroffen in de laatste oorlog

Strategisch aan grenzen gelegen kastelen worden door de eeuwen heen vaak getroffen tijdens oorlogen, maar Landfort ondergaat dit lot pas tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1970 neemt het Geldersch Landschap het bezit van Landfort over van de familie Luyken en herstelt huis en park. Particulieren bewonen het sinds 1998 in erfpacht uitgegeven huis, dat weer begrensd wordt door een gracht.

Bronnen:

• Jan Vredenburg (eindred.), Kastelen in Gelderland, Uitgeverij Matrijs, Utrecht 2013, p. 388-390.
• Kastelen in Gelderland: Kasteel Landfort

Rechten

Ben Boersema, Erfgoed Gelderland, CC-BY