In de veertiende eeuw bezit Diederik van Bake de Ulenpas als leen van het in de nabijheid gelegen kasteel Keppel. In de naam Ulenpas betekent ‘ule’ moeras en staat ‘pas’ voor weide. Het huidige gebouw wijkt volledig af van zijn middeleeuwse voorganger.
In 1396 verkoopt Diederik van Bake het goed de Ulenpas aan Herman van Rouwenoort. Deze familie is ingeschreven bij de Ridderschap van het graafschap Zutphen en lijkt verwant te zijn aan de familie Van Keppel. De drie schelpen komen in beide familiewapens voor.
Hendrik van Rouwenoort laat rond 1660 een nieuw rechthoekig huis bouwen, waarin een veertiende-eeuwse woontoren wordt opgenomen.
In het begin van de Hollandse Oorlog wordt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tijdens het rampjaar 1672 door Engeland en Frankrijk en twee Duitse bisdommen aangevallen. Er wordt gezegd dat ‘het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos’ is. In de Ulenpas is dan tijdelijk het hoofdkwartier van Lodewijk XIV van Frankrijk gevestigd.
De zoon van Hendrik van Rouwenoort, Willem Hendrik, laat de Ulenpas in de tweede helft van de achttiende eeuw grondig verbouwen in classicistische stijl.
De familie Van Rouwenoort brengt aanzienlijke edelen voort. Zij hebben functies in de Gelderse Landdag in Zutphen, de Raad van State in Den Haag en de Gelderse Universiteit in Harderwijk. In 1839 verkoopt de familie na ruim vier eeuwen de Ulenpas en komt deze in bezit van de familie Van Schuylenburch.
De Ulenpas wordt tot 1951 door een lid van de familie Van Schuylenburch bewoond en wanneer deze overlijdt, verhuist zijn vrouw Helen. Zij houdt de Ulenpad in bezit en er worden achtereenvolgens een rijksopvoedingsgesticht, een internationale school en een hotel in gevestigd.
Een brand richt in 1965 aan het pand dusdanige schade aan, dat volledig herstel te kostbaar blijkt. Na het overlijden van Helen van Schuylenburch beheert de Helen van Schuylenburch Trust de Ulenburg en geeft deze in erfpacht aan H.J.E. Schouw. Hij laat alleen het middendeel herstellen en het huis de Ulenpas is nu een rijksmonument en de tuin en het park zijn beschermde buitenplaatsen. Alleen het park is voor het publiek toegankelijk.
Bronnen:
- Jan Vredenburg (eindred.), Kastelen in Gelderland, Uitgeverij Matrijs, Utrecht 2013, p. 162-164.
- De Ulenpas, in: J. Harenberg, Harnas en hoepelrok aan de Oude IJssel, Zutphen, 1966.
Ben Boersema, Erfgoed Gelderland, CC-BY