Het verdwijnen van de binnengrenzen had tot gevolg dat binnen het verenigd Europa een nagenoeg volledige vrijheid van verkeer ontstond voor personen, goederen, diensten en kapitaal. Alle burgers van de Europese Unie hebben het recht om waar dan ook binnen de gemeenschap te reizen, te wonen, te werken, te studeren en van hun pensioen te genieten. Wat betekende dit voor de grensbewoners in Gelderland en Noord-Rijnland-Westfalen?
In Duitsland wonen, werken en studeren kon ook vóór 1993, maar het werd sindsdien wel gemakkelijk. Het aantal Nederlanders dat - aangetrokken door de lagere prijzen van koopwoningen - pal over de grens in Duitsland ging wonen, nam sterk toe. Voor hun werkzaamheden bleven deze emigranten echter overwegend op Nederland gericht. Nederlandse studenten maken nog maar weinig gebruik van stageplaatsen in Duitsland en omgekeerd geldt hetzelfde.
De opheffing van grenscontroles heeft geleid tot een toevloed van werkzoekenden uit de Europese gemeenschap. Dergelijke grensoverschrijdende arbeid was er voordien ook, maar gaat nu gemakkelijker. Overigens is de instroom van goedkopere arbeid niet altijd gunstig voor Nederland.
Bewoners van de grensstreek kijken nu ook over de grens of iets goedkoper is - zeker na de invoering van de euro in 2001. Dat wil niet zeggen dat onbeperkte invoer van goedkopere artikelen mogelijk is, deze wordt belemmerd door verschillen in de belastingwetgeving. Mede in verband hiermee is de Koninklijke Marechaussee inmiddels weer teruggekeerd in de regio. Vanuit Zevenaar oefent zij controles uit langs de grens, evenals de teruggekeerde douaneambtenaren.
De samenwerking tussen grensgemeenten op het gebied van politie, brandweer en ambulance in het kader van rampenbestrijding komt maar moeizaam van de grond. Mogelijkheden daarvoor zijn er wel, maar voordat het zover is, zal er nog heel wat Rijnwater langs het stille Tolkamer stromen. Met uitzondering van de Euregio Rijn-Waal is er nog geen sprake van een intensieve samenwerking tussen overheden aan beide zijden van de grens.
Deze tekst is een verkorte versie van een lemma uit het werk 'Gelderland 1900-2000' (eindredactie: Dolly Verhoeven).
Ben Janssen