Henk Henriët: 1903 – 1945

Dit is een verdiepingsverhaal van het verhaal 'Puttense kunstenaars' uit de Canon van Putten.

Henriët vervolgde zijn opleiding aan de Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijzers, waarbij hij een grote voorliefde ontwikkelde voor kinderportretten. Samen met een vriend, de schilder Gerard Sluyter, maakte hij een studiereis in 1924 naar Parijs, in 1939 nog eens en toen werd ook de vissershaven Honfleur bezocht. Hij ging uiteindelijk samenwonen met een zuster van Sluyter. Ze kregen kinderen, maar het was een vrij huwelijk. Ook bij een paar andere vrouwen verwekte hij nakomelingen. Hij was een onafhankelijke geest, was heel spontaan en liet zich door niets binden.

Kunstvormen

Naast het tekenen, vooral portretten van mensen, schilderde hij stillevens en maakte ook grafisch werk. Ook wijdde hij zich enige tijd aan het beeldhouwen. Een beeld, ‘De volksvrouw’, waar zijn vrouw Tonia Sluyter model voor heeft gestaan, staat nu nog op het Marnixplein in Amsterdam. In 1935 ontwierp hij de kinderpostzegels.

De Onafhankelijken

In Amsterdam sloot hij zich aan bij ‘De Onafhankelijken’. In de jaren '30, de crisisjaren, waarin de kabinetten van premier H. Colijn een strenge bezuinigingspolitiek voerden, sloot hij zich aan bij de communisten. Duitsland mocht in 1936 de Olympische Spelen organiseren en samen met gelijkgezinde kunstenaars organiseerde Henriët als protest de tentoonstelling: ‘DOOD’, De Olympiade Onder Dictatuur.

Rust in Putten

Eind jaren '30 vestigde hij zich met zijn vrouw en kinderen in Putten. Hij zocht de rust van het landelijke Putten, met de bossen, heide en weiden. Daarnaast was hij ook de op de vlucht voor de vele schuldeisers, want met zijn kunst wist hij niet genoeg geld te verdienen om zijn gezin te onderhouden. In Putten tekende hij landschappen en ook portretten van inwoners. Zijn vrouw kon echter niet aarden in ons dorp en daarom vertrok het gezin in de herfst van 1939 weer naar Amsterdam.

Verzet en PCB

Tijdens de oorlog weigerde hij zich aan te sluiten bij de Nederlandsche Kultuurkamer, maar al gauw sloot hij zich wel aan bij het verzet en werd ook lid van de Persoonsbewijs Centrale (PCB). Samen met de verzetsman Gerrit Jan van der Veen maakten ze vervalste persoonsbewijzen. Ook hielp hij Joden onderduiken en verrichtte hij koeriersdiensten tussen het verzet in de randstad en op de Veluwe.

Arrestatie en kampen

Tijdens de hongerwinter van 1944, ging hij half december met zijn veertienjarige zoon Wouter terug naar de Veluwe. Tijdens een bezoek aan de familie Tijssen aan de Garderenseweg in Putten vond er een inval plaats door de SD. Moeder Tijjssen en haar beide dochters Janny en Henny zaten ook in het verzet. De familie Tijssen, twee gasten, Henriët en zijn zoon werden gearresteerd. Wouter werd later vrijgelaten en meldde zich bij de familie Bezaan aan de Postweg met wie Henriët in zijn Puttense periode bevriend was geraakt. Volgens sommige bronnen zat hij enige tijdgevangen in Kamp Amersfoort en leerde hij daar de schrijver en verzetsman Theun de Vries kennen. Zelfs in het kamp heeft hij medegevangenen geportretteerd. Vanuit het doorgangskamp Amersfoort werd hij in februari 1945 gedeporteerd naar KZ Neuengamme.

Cap Arcona

De geallieerde legers trokken nazi-Duitsland binnen en veel kampen werden in half april 1945 ontruimd. Met vele duizenden overlevenden werd Henriët aan boord van de Cap Arcona gebracht. De Duitsers hadden de bedoeling de Cap Arcona en twee andere boten tot zinken te brengen op de Oostzee, maar de Royal Airforce (RAF) was de Duitsers voor. De drie schepen werden gebombardeerd en bestookt op 3 mei 1945 en tot zinken gebracht. De Engelsen dachten dat het Duitsers waren die probeerden te vluchten naar Zweden. In totaal kwamen zeker 7300 overlevenden van de concentratiekampen bij deze tragedie op de rede van Lübeck om het leven, onder wie ook 21 mannen van de razzia van Putten. Slechts drie mannen uit Putten overleefden deze ramp. Henriët was ook onder de slachtoffers van de tragedie met de Cap Arcona.

Bronnen:
- Theun de Vries, Henriët. Een levensbeschrijving van den kunstenaar, Amsterdam, 1946.
- Karel Kreuning, Henk Henriët, veelbelovend kunstenaar, Amersfoort, 2007.

Rechten

Evert de Graaf