De tropische botanische tuinen van Burgers Zoo

Geschiedenis van de botanische tuinen

De oudste botanische tuinen in Europa ontstonden in navolging van de Oosterse landen in de zestiende eeuw. De botanische tuinen waren vaak verbonden met een klooster en werden opgezet voor het verzamelen, beschrijven en kweken van geneeskrachtige kruiden. Daarmee kregen zij de naam Hortus Medicus. In de zeventiende eeuw werd het door de ontdekkingsreizen, toenemend handelsverkeer en de koloniën voor rijke handelslieden en wetenschappers mogelijk om in Nederland indrukwekkende plantencollecties op te bouwen. Dit gebeurde deels om indruk te maken, maar ook ter bestudering. Naast de universiteiten van Utrecht, Leiden en Amsterdam is vooral de landbouwhogeschool van Wageningen hier bekend mee geworden. In vier eeuwen groeide de gezamenlijke collectie planten van de botanische tuinen in Nederland uit tot een collectie van 20.000 soorten bomen, struiken, kruiden en varens.  

De botanische tuin in de twintigste eeuw

In de twintigste eeuw kwamen er nieuwe onderzoeksmethodieken waaronder de celbiologische studies. Hiermee werden de botanische tuinen met een wetenschappelijk doel steeds minder van belang. Alleen de botanische tuinen in Utrecht, Delft en Leiden hebben de oude academische binding behouden. Vrijwel alle tuinen worstelen met het gegeven dat het beheren van veel soorten planten en oude gebouwen veel geld kost. In Gelderland zijn veel tropische gewassen vanuit Wageningen overgebracht naar de botanische tuinen in Amsterdam, Leiden en Utrecht. Ook is een groot deel ondergebracht bij Burgers’ Zoo; Hierdoor kan de kennis over deze planten blijvend met het publiek gedeeld worden. Deze planten kunnen als back-up dienen voor in het wild bedreigde planten.

De ontwikkeling van Burgers Zoo tot botanische tuin

In 1988 is Burgers Zoo begonnen met de ecodisplays in grote overdekte hallen. In de hallen zijn zo compleet mogelijke ecosystemen nagebootst. In alle ecodisplays wordt uitgegaan van de natuurlijke werking van het ecosysteem, met een zo klein mogelijke ondersteuning van het systeem. De dieren kunnen de planten gebruiken, bestuiven en eten.

De collectie van cactussen, agaves en yugga’s uit Noord-Amerika  in de Desert is de grootste van Nederland. In de Mangrove-hal is de grootste verzameling mangrove-planten van Europa te vinden. Een aantal verzamelingen van planten zijn opgenomen in de Nationale Plantencollectie zoals de drakenbomen, gembers en aristologia’s. Ook behoren hierbij een aantal uiterst zeldzame planten, zoals de boompijpbloem (aristolochea arborea) en de dracaena bushii. Met het behoud van deze plantensoorten vervult Burgers Zoo een belangrijke functie.

Met speciale dank aan Constanze Mager, bioloog en hoofd educatie Burgers Zoo

Bronnen:

• Rolf Roos en Koke ’t Hart, Botanische Tuinen in Nederland, (uitgave Nederlandse vereniging van Botanische tuinen i.s.m. Natuurmedia 2017), blz. 10-11, 164-165.
• Botanische Tuinen
• Burgers Zoo

Rechten

Olga Spekman, CC-BY-SA