© Heemkunde Rijnwaarden CC-BY-NC
© Gelders Archief CC1.0
© Rijksmuseum CC0
© Gelders Archief CC1.0
De rivier de Rijn vormt aan het begin van onze jaartelling de grens van het immens grote Romeinse Rijk. Langs deze Romeinse limes staan wachttorens die de vijand buiten het Rijk moeten houden. Kennelijk heeft Prins Maurits de Romeinse krijgsgeschiedenis goed bestudeerd en gezien dat zo’n natuurlijke grens ideaal is om de Spanjaarden tegen te houden. Maurits is een goede strateeg. Hij volgt het voorbeeld van de Romeinen en legt de Oranje limes aan.
De Oranje limes, ook wel de Staatse linie of de Mauritslinie genoemd, bestaat uit een aantal schansen en forten langs de noordkant van de Waal en de westkant van de IJssel. Er is ongeveer om de drie kilometer een schans om de grens te bewaken. Deze schansen heten ook wel redoutes. Sommige zijn van hout, andere van steen. Als de vijand de rivier wil oversteken, gebeurt dit niet ongezien en kan er zo snel mogelijk een verdedigingsleger worden opgetrommeld. De bewakers van een redoute kunnen elkaar waarschuwen en zo mogelijk te hulp komen. Op plaatsen waar de rivier ondiep is, of bij lage waterstanden krijgen de redoutes een sterkere bemanning. Op strategische plaatsen liggen forten.
Dit fort wordt in 1586 door Maarten Schenk van Nydeggen aangelegd ongeveer bij het punt waar de Rijn Nederland binnenkomt. Schenkenschans wordt vanwege zijn strategische ligging ook wel 'De poort van Holland' genoemd. Het fort moet de vijand vanuit Duitsland tegen houden. In 1599 wordt het door Maurits versterkt. Lange tijd wordt het als onneembaar beschouwd. Maar in 1635 nemen de Spaanse troepen het fort in. Pas onder Maurits’ opvolger Frederik Hendrik wordt het fort terug veroverd.
Het Staatse leger bouwt dit fort ten noorden van Nijmegen in 1585. Van hieruit kan Maurits het oostelijk deel van het rivierengebied controleren. Al gauw doen de Spaanse troepen vanuit Nijmegen een uitval en verjagen de troepen van Maurits. In 1590 herovert Maurits het fort en laat het versterken. In hetzelfde jaar doet hij van hieruit een uitval om Nijmegen in te nemen. Dit mislukt. Een jaar later lukt het wel.
Fort Nassau wordt ook wel fort Voorne genoemd, omdat het op het eiland Voorne ligt tussen Dreumel en Heerewaarden Het wordt in 1588 gebouwd. Het ligt aan een open verbinding tussen de Maas en de Waal en daardoor op een strategisch punt. De Spanjaarden zijn er ondanks een lange belegering nooit in geslaagd Fort Nassau te veroveren. Uiteindelijk besluiten ze om op slechts enkele kilometers stroomopwaarts een eigen fort te bouwen: Fort Sint Andries. In 1600 lukt het Maurits om Fort Sint Andries te veroveren. Dit is van strategisch belang, omdat hij van hieruit het westen van het rivierenland kan controleren.
Door de aanleg van de Oranjelinie wordt de Waal een grensrivier en liggen het Land van Maas en Waal en het Rijk van Nijmegen in het frontgebied.
Bronnen en verder lezen:
Adriaan Maters, CC-BY-NC
Tachtigjarige oorlog
1500-1600
Beuningen
Rijk van Nijmegen
