Culemborgse weesjongen naar Rusland

Jan Streeff

Jan Streeff is een weesjongen. Hij woont in het Elisabeth Weeshuis in Culemborg. Sinds 1806 worden hij en de andere weesjongens beschermd door de protectoren van het weeshuis. Zij behoeden ‘hun’ jongens voor een militaire loopbaan in dienst van Napoleon.

Helaas voert de keizer in 1810 in Nederland de dienstplicht in. Zo stilt hij zijn honger naar soldaten voor zijn oorlogen. Loting bepaalt het lot van de jongens. Jan Streeff wordt in 1812 ingeloot. Datzelfde jaar moet hij mee op Napoleons veldtocht naar Rusland, die dramatisch verloopt. Jan zou nooit meer terugkeren: zijn naam staat op een vermistenlijst uit 1814.

Roland van den Bergh schrijft het volgende gedicht over Jans verhaal:

Het is gek, maar nu ik twintig ben,
een sterke man en een soldaat,
nu denk ik vaak aan het weeshuis terug
dat ver weg in Culemborg staat.

Mijn laars zit onder het bloed.
Het bloed stroomt in de sneeuw.
Naast me ligt een dode kameraad
die heeft gevochten als een leeuw.

Ik ben soldaat in het 12e regiment
van het leger van Napoleon.
Ik lig op een ijzige vlakte in Rusland
waar hij een veldtocht begon.

Een kogel heeft me getroffen.
Mijn ogen worden zwaar en loom.
Terwijl mijn bloed langzaam bevriest
heb ik een mooie droom:

Ik zie een knappend haardvuur
in de keuken van het weeshuis.
Met andere kinderen warm ik me eraan
en ben ineens weer thuis.

Dit verhaal is verzameld in het kader van de tentoonstelling 'Gelderlanders over Grenzen' van het Erfgoedfestival 'Over grenzen van Gelderland', 23 mei t/m 22 juli 2018.