Commandoposten van de Bescherming Bevolking

Ter voorbereiding

De toenemende spanning in de wereld verontrust ook Nederland. In 1947 wordt de ‘Commissie ter voorbereiding ener Wettelijk regeling van de rampenbestrijding en de burgerlijke verdediging’ aangesteld en hieruit komt de organisatie ‘Bescherming Bevolking’ voort. Deze heeft gebouwen die dienen als commandoposten, waarbij operationele activiteiten voorop staan. Er is sprake van standaardisatie door het grote aantal commandoposten dat in een betrekkelijk korte periode moet worden gebouwd. 

Periode 1952-1961

Voor de locatie wordt gezocht aan de rand van een bewoond gebied en wordt vaak gebruik gemaakt van gebouwen die achtergebleven zijn vanuit de Duitse bezettingsperiode. Zo loopt men de minste kans op schade bij een luchtaanval. Binnen neemt het communicatiecentrum een belangrijke plaats in en wordt er veel aandacht besteed aan een ruime commandozaal. In deze fase worden vrijwel geen eisen gesteld aan de mogelijkheden voor een lang verblijf.

Diversiteit

De grote diversiteit van commandoposten in deze periode van de wederopbouw is een uiting van de vindingrijkheid destijds. Veel materiaal is niet beschikbaar. Voorbeelden van commandoposten uit deze periode in Gelderland, zijn de kelder van het gemeentehuis van Barchem en Brummen en de bunker in Kootwijk.

Experiment COPEX

Als gevolg van de toenemende atoomdreiging wordt het ‘Commandopost Experiment’ (COPEX) uitgevoerd. 26 dames en heren betreden op 24 oktober 1960 de commandopost van Beek en Dal voor een verblijf van zeven dagen om de bruikbaarheid te testen. Medewerkers van TNO houden de technische installatie in de gaten. De geestelijke toestand van de deelnemers wordt geobserveerd door het Psychologisch Laboratorium Nijmegen.

Periode 1961-1985

De A-bom, door de Russen in 1961 bij Nova Zembla gedropt, versterkt het bewustzijn van de nucleaire dreiging. Er worden, met aanbevelingen uit COPEX, nieuwe commandoposten gebouwd. Men houdt rekening met eventueel beschadigde elektronica en zorgt voor aggregaten, luchtbehandeling en voorraden voedsel en drinken. In 1981 is er al 90 miljoen gulden aan de B.B. besteed. Voormalig commandoposten in Gelderland zijn te vinden aan de Schelmseweg 93 te Arnhem, de Watertorenweg 3 te Berg en Dal en de Lijsterbeslaan 42 te Doetinchem.
 
Bronnen en verder lezen:

• T. van Merwijk, Civiele verdediging in het tijdperk van de wederopbouw (1940-1965) (RACM, 2007);
• Forten.info
• mijnGelderland, De Bescherming Bevolking;
• mijnGelderland, Schuilkelders uit de Koude Oorlog.

Rechten

Olga Spekman, CC-BY