Nooit vooraan in de trein zitten

Huis en winkel

"Ons huis was van 1886. De keuken en de woonkamer waren heel klein. De winkel was groter. In de opkamer sliep ons dienstmeisje. Boven sliepen wij met ons allen. We hadden een grote zolder en daar speelde ik graag. Er hing een gordijn waar alle boeken van vader achter stonden. Hij had een behoorlijke bibliotheek. De kelder stond vol weckflessen. Er was een fruitkast waarin appels en peren bewaard bleven.

De fietsenwerkplaats was achter de kerk. Klanten liepen rechtstreeks naar de werkplaats. In de winter staken we op zaterdagavond de oliekachels aan in de kerk. Dan kon mijn vader niet weg. Hij kreeg ook een briefje van de dominee met de liederen voor de volgende dag. Als kind hielp ik hem graag om de borden met psalmen en gezangen klaar te maken.

School

De hele grote zandbak bij de kleuterschool was geweldig. Ik was een buitenkind. Er was elke dag melk en karnemelk van de zuivelfabriek. Een klein flesje karnemelk lustte ik wel. Ik kon al snel lezen en kreeg boekjes van school en de kerk. Uit de bibliotheek las ik alles! Na school speelde ik buiten. Mijn vader had een heel klein kinderfietsje voor mij. Fietsen vond ik hartstikke leuk.

Oorlog

De oorlog speelde een grote rol in ons gezin. Tegelijk waren onze ouders breed georiënteerd en voedden ons ruimdenkend op. Mijn vader was hoofdverspreider van de verzetskrant Trouw geweest. Er is zeven keer een overval gedaan door de SD, om mijn vader te pakken te krijgen. Dat is nooit gelukt. Begin 1943 dook hij onder. Mijn ouders kregen in 1942 verkering. Vanwege het gevaar stelden ze de bruiloft uit. Vader wist niet of hij het zou overleven. Ze schreven elkaar brieven en trouwden uiteindelijk in 1946.

In huis liet vader mij twee schuilkelders zien. Ik was jong en ik vond het donker en eng. 'Daar kun je je verstoppen als de Russen komen,' zei hij. Volwassenen spraken over de Koude Oorlog en wij kinderen luisterden mee. Er was veel spanning. Oorlogsvrienden kwamen bij ons over de vloer. Zo ben ik met de oorlog opgegroeid. Vader vertelde er af en toe over. Wij leerden dat je nooit eten weggooit. Wij hebben meegekregen hoe belangrijk het is dat we in een vrij land opgroeien. Dat is veel waard! We leerden ook om veilig achterin de trein te gaan zitten. ‘Nooit vooraan in de trein zitten,ze bombarderen altijd het voorste deel,’ zei mijn vader.

Moderne tijd

Langzamerhand kwamen we steeds meer in aanraking met nieuwe, moderne dingen. Uit Duitsland bracht vader een verrassing mee: een Löwe Opta televisie! Ook in huis veranderden er dingen. Toen ik een jaar of acht was, werden in een kast douche en wastafel gebouwd. De geiser zorgde voor warm water. 

Vrije tijd

Op zondagmiddag aten we als gezin samen warm. Daarna gingen we op familiebezoek. Bij heel warm weer zwommen we in het Twente-Rijnkanaal, want dat kostte geen geld. Mijn vader was een ondernemende man. Toen ik negen was gingen we drie weken naar Italië, met drie gezinnen. Als je een Nederlandse auto onderweg zag zwaaiden we en toeterde vader. Ik kan mij ook herinneren dat we regelmatig naar Duitsland gingen. Mijn vader maakte heel duidelijk een verschil tussen de Duitsers en de nazi's. Hij had ook Duitse vrienden. Die woonden in Wuppertal en ik kan mij herinneren dat ik daar ook nog wel ben geweest als kind. Wat ik zo fascinerend vond daar was een tram die reed helemaal hoog door de lucht, op rails."

Voor ‘Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek’ vertellen (oud)-inwoners over opgroeien, werken en wonen in de Achterhoek in de periode 1940-1965. Dit verhaal over Ina Groot Enzerink is geschreven door Hanneke Kuperus-Slijper, op basis van een oral history-interview afgenomen door Hanneke Kuperus-Slijper in december 2019. Dit verhaal is geredigeerd door Lisanne Vroomen.

Rechten

Hanneke Kuperus-Slijper, CC-BY