Een kind in oorlogstijd

Een groot gezin

“Mijn ouders zijn in 1940 getrouwd. Ik was de eerste van zeven kinderen. Mijn vader had een klein boerderijtje en hij ging daarnaast ook bij andere mensen werken om wat extra bij te verdienen. Mijn moeder was netjes thuis maar was wel een beetje eenzaam heeft ze mij later verteld. (lachend) Ik was haar redding.

Logés op de boerderij

Aan het eind van de oorlog kwamen er een oom en tante met hun kinderen bij ons wonen. Een aantal Duitsers die in Rha gelegerd waren, vonden onderdak in het hooi van de schuur. Het waren er ongeveer vijf. Ze speelden af en toe met mij en mijn zusje. We speelden met een treintje dat gemaakt was van een luciferdoosje. Hij kon zo mooi over de rand van een stoel rijden. Ik weet dat nog.

Geweld en verwoesting

Rha kwam, toen de oorlog ten einde liep, erg onder vuur te liggen. Op een dag werd de boerderij van Wigman, onze buurman, beschoten. Angst kan ik mij niet herinneren, maar ik weet wel dat we met de hele buurt in de schuilkelder zaten bij Nieuwenhuis. Er was ook een vrouw die heel erg overstuur was. Die vrouw moest plassen op de po en wilde dat niet, want de hele kelder zat vol met mensen.

Schuilkelder

In de schuilkelder was een klein raampje en ik kon constant de lichtstrepen van de beschietingen door de lucht zien. Op een gegeven moment kwam er iemand en die zei tegen mijn vader: “Toon, jouw huis staat in brand.” Op dat moment zijn er op Rha meerdere boerderijen in brand geschoten. Toen we de schuilkelder in gingen stonden alle muren van de schuur nog overeind, maar toen we eruit kwamen was alles in puin geschoten.

Vluchten

De bewoners van Rha en Olburgen moesten weg. De IJssel over. De mensen gingen de rivier over in bootjes, de paarden zwommen. We gingen eerst naar Dieren, toen naar Loenen. Mijn moeder was hoogzwanger. Alles wat mijn ouders bezaten, hadden ze bij zich. In de kinderwagen lag een pendule en een beddensprei die moeder zelf gemaakt had. Vader had twee pakken over elkaar heen aan.

Bevrijding

In Loenen kwamen we bij de familie Hafkamp. Er werd een soort schuilkelder gebouwd. Heel groot, met stro en strobalen erin. Wij, de kinderen, speelden er en het leek altijd wel mooi weer te zijn. Mijn moeder was een keer erg boos op vader. Hij wilde met alle geweld naar het vee en kwam na enige tijd terug bovenop een Canadese tank. Dat moet dus wel de bevrijding geweest zijn!"

Voor ‘Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek’ vertellen (oud)-inwoners over opgroeien, werken en wonen in de Achterhoek in de periode 1940-1965. Dit verhaal over Jan van Hal is geschreven door Anton Baars en Riny Aal - te Braake, op basis van een oral history-interview afgenomen door Anton Baars in juni 2019]. Dit verhaal is geredigeerd door Kees Huntink

Rechten

Anton Baars, CC-BY