Twee kinderen uit Guyana te Gorssel (deel 2)

In de kantlijn staat dat ze op deze wijze in het geboorteregister van Gorssel in 1852 akte 45 en 46 zijn opgenomen. Als Maria Anna in 1850 wil trouwen met Herman Willem Ten Cate (1820-1900), laat Kleijn nogmaals bij de notaris noteren dat hij geen geboorte- en doopbewijs kan overleggen. Het doopregister zou verloren zijn gegaan nadat de predikant aan boord van een schip was overleden. Vier bewoners van Lochem verklaren bij de notaris dat Maria Anna inderdaad op 18 oktober 1829 in Demerary is geboren en aldaar op 18 april 1830 is gedoopt (3).

Your beloved Mother died

In 1852 herhaalt Laurens Kleijn de verklaring over haar doop van zijn dochter, nu is er een originele acte in het Engels afgegeven door haar moeder, Charlotte Constantia Brandes, waarin zij stelt dat Maria Anna als haar kind ingeschreven werd in het geboorteregister in Demerary en dat dit register verloren is gegaan. Een vergelijkbare akte zou er ook zijn voor de zoon Lodewijk Laurens. Laurens Kleijn lijkt daarbij dus eerder niet als vader te zijn genoteerd (4).

Een jaar na haar verklaring overlijdt Charlotte Constantia. Het overlijdensbericht komt van haar zuster Elisabeth Wood en is gericht aan Lodewijk Laurens, haar neef:  “Sir, with lementing I now writing to inform you of the death of my dear sister, your beloved Mother Mrs Charlotte Constantia Cranston, who died on 8th November last”.

In het overlijdensbericht staat dat hun moeder inmiddels gehuwd was met ene Cranston. Dit blijkt Matthew Cranston te zijn, een plantage- eigenaar die in 1839 was overleden (5).

Contactverbod

In de brief over het overlijden van Charlotte Constantia noteert Laurens Kleijn – waarschijnlijk was de brief op zijn adres bezorgd – dat hij het bericht op 7 januari 1854 heeft ontvangen. Hij stuurt de brief door aan zijn zoon, vergezeld van nogal raadselachtige adviezen. Hij raadt zijn zoon allereerst af de erfenis aan te nemen om te voorkomen dat deze de schulden moet betalen van ‘den ellendeling Cranston’ (Wist Kleijn wellicht niet dat deze al in 1839 was overleden?).

Vervolgens raadt hij hem af het overlijdensbericht van moeder te delen met zijn zuster Maria Anna, tenzij hij haar toch nog zou schrijven, ”anders kunt gij er ook wel van zwijgen omdat ik van M.A. nimmer heb vernomen dat zij er aan dacht”. Daaraan voegt hij bij wijze van verklaring toe dat hem ooit “het onredelijk verzoek“ was gedaan geen brieven uit Demerary te ontvangen, en hij zou er dan ook voor gezorgd hebben dat deze niet zichtbaar waren. Het is moeilijk voor te stellen wie dit verzoek ooit had gedaan. Was het zijn vrouw, die misschien niet wilde dat zijn twee oudste kinderen een relatie met hun moeder zouden voortzetten? Zou Maria Anna werkelijk haar moeder vergeten zijn?   

Hoe dan ook, de twee kinderen keren niet terug. Anna Maria huwt met Herman Willem ten Cate, de textielfabrikant. Lodewijk Laurens bouwt een carrière op als kunstschilder en treedt in dienst bij prinses Marianne van Oranje-Nassau, niet alleen als hofschilder maar onder meer ook als conservator van haar museum Reinhartshausen, waarvoor hij met zijn gezin naar het Duitse Erbach verhuist. Later wordt hij leraar tekenen en boetseren aan de Hogere Burgerschool in Zutphen en vicepresident van de kunstvereniging Pictura (6).

Moeders naam leeft voort

Speelde zijn geboorteland een rol in zijn persoonlijke leven, in zijn leven als kunstenaar? Op de digitaal beschikbare kunstwerken is geen verwijzing naar Demerary te zien. De oudste dochter van Lodewijk Laurens krijgt de namen van zijn moeder, Charlotte Constantia. En in 1893, veertig jaar na het overlijden van zijn moeder, dient Lodewijk Laurens officieel het verzoek in om Van Brandes toe te voegen aan zijn achternaam (7). De Koninklijke toestemming komt er. De kosten bedragen 75 gulden (8).

Hoe het hun moeder Charlotte Constantia is vergaan? Dat is niet bekend.  Evenmin waarom Lodewijk Laurens en Maria Anna hun geboortegrond, plantage Groeneveld, hebben verlaten. Wie weet liggen de antwoorden besloten in een van de dozen in het familiearchief. Hopelijk wordt dit archief ontsloten om deze en andere nog onbekende levensverhalen te leren kennen.

Dit is deel 2 van een tweedelig spoor over de familie Kleijn. Lees hier deel 1. De informatie in dit spoor is, tenzij anders vermeld, grotendeels ontleend aan de gegevens die Flip ten Cate heeft verzameld over zijn voorouders. 

Bronnen en verder lezen:

1. Kranten uit de periode 1831-1842 via Delpher.nl.
2. Gelders Archief, BS Gorssel, 1842, 18 januari, akte 7.
3. Via Flip Ten Cate, het notarisstuk van Lochem waarin kennissen verklaren dat het meisje gedoopt is, helaas heb ik het stuk niet kunnen inzien.
4. Etymologiebank.nl, geraadpleegd 15 juni 2022.
5. Matthew Cranston zou op of rond 27 mei 1839 zijn overleden. Volgens het bericht hierover in de London Gazette was hij plantage-eigenaar. The London Gazette, 1846, vol I. :109, 1098.
6. Malika M'rani Alaoui 2020, Early Photography in the Rijksmuseum’s Collection: A Group of Glass Negatives from the Estate of Laurens Lodewijk Kleijn (1826-1909), Rijksmuseum Bulletin 68 (1):27. Voor zijn collectie bij het Rijkmuseum, zie hier.
   
7. Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 22 augustus 1793: 4.
8. Gelders Archief, Register van geboorten voor het jaar 1894 Gemeente Gorssel, Arrondissement Zutphen, 0207 Burgerlijke Stand Gelderland, dubbelen, akte 119.

Rechten

Ineke Mok, 2022, CC-BY-NC