Twaalf dagen schuilen in de IJskelder bij Mariëndaal (Oosterbeek)

Het oorlogsverhaal van Jansje Weltje-Braafhart

IJskelder Mariëndaal (2007)

Henk Weltje schrijft ons het volgende: ''Mijn moeder Jansje Weltje-Braafhart is in 2013 overleden maar heeft haar verhaal nog wel opgeschreven. Zij woonde met ouders en zuster tijdens de slag om Arnhem in het koetshuis van Mariëndaal bij Oosterbeek. Ze schuilden tijdens de slag met ca. dertig mensen twaalf dagen in een ijskelder bij dat huis. Die ijskelder is tegenwoordig bewoond door vleermuizen. Het koetshuis is net na de evacuatie gebombardeerd. Nu is dat een parkeerplaats.'' Hieronder lees je het verhaal van Jansje Weltje-Braafhart.

Inkwartiering van Duitse soldaten

'M'n jeugd kan ik me alleen herinneren als een leuke en gezellige tijd. We woonden in een groot huis op Mariëndaal bij Oosterbeek, waar mijn vader bij het Geldersch Landschap werkte. 's Avonds was er altijd wel aanloop van mensen, die een ommetje maakten en even aanwipten voor een praatje. Dat veranderde toen de oorlog uitbrak. We kregen al gauw inkwartiering van Duitse soldaten. Ik zie nog zo'n grote Duitser bij ons binnenkomen om ons dat te vertellen. Toen hij op ons fornuis wees, raakte mijn moeder in paniek: “Ik kan toch niet voor al die soldaten koken", maar de Duitser sloeg z'n arm om haar heen en zei: “Kein Angst Frau Braafhart. We koken zelf, maar willen alleen uw fornuis lenen". Daar was ook een Poolse soldaat bij, herinner ik me, die een oogje op mij had en eerlijk gezegd vond ik hem ook wel aardig. Maar ja, het was de vijand, dus ontliep ik hem zo veel mogelijk.

Luchtlanding en wat volgde

Met de luchtlanding veranderde ons bestaan drastisch. We zaten opeens midden tussen de gevechten. Bij ons de Duitsers en in Oosterbeek de Engelsen. Op een gegeven moment dachten we dat we bevrijd werden omdat we Engels hoorden zingen, maar dat waren Engelse krijgsgevangenen die probeerden de moed er in te houden. Achter ons huis was een ijskelder zoals je die vroeger nog had. Toen er eens hevig geschoten werd, kropen we daar met zo'n dertig mensen in. We hebben er 'n dag of twaalf gezeten. De toestand werd steeds slechter, iedereen stonk en zat onder de luis. Soep kookten we van de botten van koeien, die door de Duitsers uit de naburige weiden gehaald waren en door hen werden geslacht. Zo hadden we toch wat te eten.

Evacuatie

De dertiende dag kregen we opeens bericht dat het te gevaarlijk werd en we moesten weg. Ik zie mijn vader nog lopen met de kruiwagen, beladen met wat linnengoed, etenswaren en onze naaimachine. Mijn moeder droeg het kooitje met ons kanariepietje en mijn zus en ik elk een karbies. We waren nog maar net weg, toen ons huis al hevig beschoten werd. Uiteindelijk arriveerden we bij mijn grootouders op Schaarsbergen, maar daar kwamen we van de regen in de drup. Ook hier was de oorlog in volle gang. Een gedeelte van de inmiddels verslagen Engelsen had zich rond Schaarsbergen verstopt. Achter het huis van mijn grootouders (die ook Duitsers hadden ingekwartierd) zat een stel Engelsen in een soort kuil. Als er een emmer op een soort schraag stond, was de kust veilig en zaten ze bij ons gezellig in de keuken. Toen de Duitsers er achter kwamen dat er vlakbij Engelsen zaten, hielden ze razzia's en moesten we allemaal weer weg. Maar halverwege Golf Links hoorden we dat boeren en brandweerlieden niet opgepakt zouden worden en we konden weer rustig naar huis. Toen we na uren lopen bij onze boerderij aankwamen, hadden Duitse militairen ons vee netjes verzorgd en plunderende Nederlandse SS-ers verjaagd. Er waren in de oorlog ook goede Duitsers! Ik heb geen nare herinneringen overgehouden aan die tijd, wel krijg ik nog steeds een brok in mijn keel als het Wilhelmus wordt gespeeld.'

Dit verhaal is ingestuurd door Henk Weltje in het kader van "WO2-Verhaal Gezocht". Lees de overige ingestuurde verhalen hier. Zie ook de website van Henk Weltje voor meer oude foto's.