Zouaven in Ewijk en Winssen

Rechts achterin op het kerkhof van Ewijk bevindt zich een prominente grafzerk met een stenen kruis. Er staat te lezen: "Bid voor de Ziel van Zaliger Joannes van Wees, Oud Zouaaf, lid van het Zouaven Broederschap". Van Wees is geboren in Udenhout in 1840. In 1867 schrijft hij zich in als soldaat in het leger van de paus met legernummer 6025. Zijn 'Feuille d'enrôlement' (inschrijfformulier) is bewaard gebleven. Hij bleef in dienst tot 9 juni 1870, toen het zouavenleger werd ontbonden. Na zijn terugkeer vestigde Jan zich in Ewijk waar hij in 1915 is overleden.

Zouaven van de Paus

In de jaren 1860-70 woedde de strijd om de Italiaanse eenheid. Het was koning Victor Emanuel II, bijgestaan door Garibaldi, die een einde wilde maken aan de Kerkelijke Staat. Paus Pius IX werd in deze strijd geholpen door een speciale afdeling van het Franse leger. Het waren soldaten die in Algerije tegen de Berberstam Zouawa hadden gevochten. Hieraan is de naam Zouaven ontleend.
De paus riep, behalve die steun, ook vrome katholieke mannen op voor de Kerkelijke Staat te vechten. Hoewel uit heel Europa zich mannen melden, kwamen die vooral uit Frankrijk, België en opvallend veel uit Nederland. Het legertje dat zich vormde, kreeg de naam 'Zouaven van de Paus'.

Zouavenmuseum

Samen met de Franse Zouaven versloegen zij in 1867 Garibaldi. Maar, omdat Frankrijk de Frans-Duitse oorlog verloor en de Fransen zich uit Italië moesten terugtrekken, konden de 'Zouaven van de Paus' alleen Rome niet redden. De stad viel in 1870. Het legertje werd ontbonden met alle gevolgen van dien. Omdat de mannen in vreemde krijgsdienst waren getreden, verloren ze hun staatsburgerschap. In feite mochten ze eigenlijk zelfs niet op Nederlandse grond worden begraven. In Nederland is overigens een Zouavenmuseum in Oudenbosch. Uit deze stad vertrokken de Zouaven in 1860. Er staat ter nagedachtenis aan hen ook een standbeeld.

Het zouavengraf in Winssen

Wanneer je de persoonslijst nazoekt van personen die op de rooms-katholieke begraafplaats te Winssen begraven zijn, kom je een zekere W. Leegstraten tegen. Opvallend is alleen dat hij wel wordt genoemd, maar zonder nadere gegevens. Deze gegevens staan wel in het Godsdienstig staatkundig dagblad De Tijd van 30-8-1930. Het overlijdensbericht vermeldt 'Te Winssen in Maas en Waal is vrijdag overleden de vijfentachtig jarige oud-zouaaf W. Leegstraten'. Op de Winssense begraafplaats zijn hier geen relicten meer van te vinden.