De verborgen secco’s van Buurmalsen

Goedkoper dan beelden

Toen de kerk nog rooms-katholiek was, is er een hele collectie afbeeldingen in de kerk en onder de toren aangebracht. Dat was goedkoper dan beeldhouwwerken. Was een schildering beschadigd, dan werd er een langskomende kunstenaar gevraagd deze te restaureren of om een nieuw kunstwerk te maken. Mede daardoor is ook te zien dat er verschillende kunstenaars aan het werk zijn geweest.

Geconserveerd

In de zestiende eeuw hadden de inwoners van Buurmalsen na de reformatie niet de behoefte om de schilderingen te beschadigen of te verwijderen. Men was ze gewend. Pas wanneer het hele interieur grauw en grijs werd, nam men de moeite om weer eens de witkwast ter hand te nemen. Zo verdween tenslotte alles onder de witkalk. Wie de secco`s ziet in het torenportaal van de kerk vraagt zich af hoe ze er oorspronkelijk hebben uitgezien. Ze hebben er immers al een half millennium doorgebracht zonder dat men ze verstoorde met ingrijpende werkzaamheden. Alleen zo af en toe een extra laagje witkalk. Goed geconserveerd dus.

Restauratie

Oorspronkelijk zijn er meer kleuren en nuances op de tekeningen toegepast, maar alleen de sterke kleuren zijn overgebleven. De restaurateurs vonden microscopische splinters van de andere kleuren. Alles wat nu te zien is, is minimaal 500 jaar oud. In de toren zijn vijf secco`s te bewonderen. Ook in de kerkzaal zijn er op alle zuilen schilderingen aangebracht. Deze zijn bij de restauratie uit geldgebrek weer afgedekt en beschermd zodat ze op een later (en rijker) moment alsnog kunnen worden blootgelegd en geconserveerd. Op één zuil is het kunstwerk wel te zien zoals het tevoorschijn is gekomen in de tachtiger jaren van de vorige eeuw. Daarop staan twee afbeeldingen. De onderste is Anna te Drieën. De bovenste is Jezus met een lam over zijn schouders.

Suïtbertus

Volgens de overlevering zou de kerk op 24 september 696 zijn gesticht door Suïtbertus. De oudste delen van de kerk dateren overigens uit de twaalfde eeuw en zijn onderdeel van het oorspronkelijke tufstenen zaalkerkje. De kerk zou in 1216 reeds in eigendom zijn geweest van het kapittel van de Utrechtse Pieterskerk.

Pelgrimsroute

De herontdekte schildering van Jacobus was reden om de kerk weer op te nemen in de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Lang geleden konden pelgrims in de kerk te Buurmalsen een overnachtingsplekje vinden op hun lange reis. Dan dienden de afbeeldingen als ‘aanschouwelijk onderwijs aan de muren der toren’. De pelgrim had zodoende stof tot overdenking tot de volgende halte op de reis. Toen er in 2007 de eerste vraag kwam om een stempel in het pelgrimspaspoort, is gezocht naar een vroegere vorm van een stempel. Deze werd niet gevonden. Daarom wordt sindsdien een stempel gebruikt dat gemaakt is naar voorbeeld van het pelgrimsvaantje boven op het koor van de kerk.  

Bron:

Le Blanc, P.M., 'Buurmalsen belicht', 1991, Archief Sint Pieterskerk Utrecht

Dit is een venster uit de Canon van West Betuwe

Vorige vensterVolgende venster

Rechten

Dick van Maaswaal, CC-BY-NC