Huis Palmestein in Deil

Lange tijd in adellijk bezit

Al in 1320 bezit de familie Van Tuyll veel goederen in Deil. In de vijftiende eeuw noemt de familie zich Van Tuyll tot Palmenstein. In 1495 zijn er Gelderse troepen in Palmestein ondergebracht vanwege de belegering van het Hoge Huis in Beesd.

Het Ridderboek van het Kwartier van Nijmegen vermeldt in 1555 nog de naam van Willem van Pallemestein. Daarna raakt Palmestein uit adellijk bezit.

De legende van de verdronken vrouwe

Een heer van Palmestein sluit volgens een legende zijn dochter op in de toren van zijn kasteel. Zij heeft een verhouding tegen zijn zin. De geliefden wisselen wel brieven uit via een zijden draad vanaf de toren. Op een dag ontsnapt de dochter, terwijl in de Linge grote ijsschotsen drijven. De roeiboot van haar verloofde haalt echter niet de overkant van de Waal. Zij sterven in elkaars armen.

Verval in de Franse tijd

Johanna de Bye, weduwe van dr. Johan Glummer, raadsheer bij het Hof van Gelre en Zutphen, wordt in 1640 eigenares van Palmestein. Via haar kleinzoon komt Palmestein in bezit van Johanna Schade. Diens zoon uit haar huwelijk met kolonel Johan Buchan verkoopt Palmestein in 1738 aan Johannes Verstegen.

Na drie branden op Palmenstein in 1786 is de volgende ramp de inval van de Fransen onder Napoleon in 1795. De familie Verstegen fokt paarden en verkoopt die onder andere aan het leger van Pruisen. De Fransen blokkeren de Rijnvaart en de handel van de familie Verstegen overleeft deze klap niet.

Archeologische resten en nieuwe plannen

Het verval van Palmestein is na de Franse tijd zo groot dat de familie Verstegen in 1833 het kasteel met landerijen verkoopt aan de heer van Marienwaardt. Daarna vindt de sloop van het kasteel Palmestein plaats. De toren redt het nog tot 1842. Sloopmateriaal komt terecht in een boerderij te Rhenoy.

Onderzoek vanaf 2003 heeft onder meer een wapensteen van de familie Van Tuyll van Palmesteyn uit de zestiende eeuw opgeleverd. Het voormalig kasteelterrein is vooral in gebruik als grasland. De omringende gracht is nog grotendeels aanwezig. De huidige eigenaar heeft plannen tot herbouw van het kasteel.

Bronnen en verder lezen:

• BAAC Rapport, Deil: Kasteel Palmensteyn.
• Noordenhoek, Herbouw Palmesteyn.
• Historische Kring West-Betuwe (A.F. Verstegen), Geschiedenis Palmestein 1630 tot heden (PDF).
• mijnGelderland, 'Verdronken vrouwe van Palmestein'.
• mijnGelderland, 'Palmestein'.
• Jan Vredenberg (eindred.), Kastelen in Gelderland (Utrecht 2013), p. 108, 247 -248.

Rechten

Ben Boersema, Erfgoed Gelderland, CC-BY