Bouwstijlen in Ruurlo

Toen in de jaren 1826-1830 de Vordense- en de Groenloseweg, als onderdeel van de klinkerweg van Zutphen naar Winterswijk, waren aangelegd, bleek in de jaren daarna vooral de Groenloseweg, een geliefkoosde woonplek voor de beter gesitueerden te worden. Daar kwam nog bij dat vanaf 1878 Ruurlo ook per spoor  bereikbaar was.

Komend vanaf het kasteel door 'De Lane', zoals het gedeelte vanaf de overweg wordt genoemd en dat net als het voorgaande deel aan beide zijden met een dubbele rij eiken werd beplant, is er als eerste hotel 'Avenarius', nu 'Hampshire Hotel Avenarius'. In 1873/1874 werd het gebouwd volgens een ontwerp van een Zwitserse architect, de chaletkenmerken zijn dan ook nog duidelijk te zien. In 1917 volgde de aanbouw van de serre.

In de bocht aan het begin van de Groenloseweg is de situatie sinds 1900 weinig veranderd, de meeste bomen, nu (2009) bijna 180 jaar, staan er nog, evenals de twee villa's. De eerste, 'Drosera', bouwjaar 1874, heeft een nu afgesloten veranda en een serre. De tweede, ook weer met een serre is uit 1891 en was jarenlang de woning van de gemeentesecretaris.

Toen in 1905 herberg 'Het Roode Hert'werd gesloopt en de Domineesteeg zijn huidige loop kreeg, liet de familie Van Heeckeren van Kell het plantsoen aanleggen met bomen, grasvelden, paadjes en een bankje, vanwaar je nog een vrij uitzicht had op het Rikkelder. De hardstenen bank werd in 1917 geplaatst t.g.v. het aftreden van burgemeester E.C. Scholten
en twintig jaar later kreeg toen nog Muziekvereniging 'Sophia's Lust' t.g.v. het 75-jarig jubileum van de bevolking van Ruurlo de muziekkoepel aangeboden. Met het honderdjarig bestaan werd het de Koninklijke Muziekvereniging 'Sophia's Lust'. De koepel is in 2008 gerestaureerd. Op de hoek van de Domineesteeg met de Groenloseweg kwam in 1905 de bakkerij van Kerkhoven (afgebroken 2008) en in 1909 werd villa Gertrud gebouwd, met mooi houtwerk en serre. De huidige pastorie is al ver voor 1900 gebouwd, maar kreeg er in 1930 een bovenverdieping en serre bij. De twee andere huizen stammen uit ongeveer 1930.

De Sint Willibrorduskerk, in neogotische stijl opgetrokken, werd in 1871 gebenidiceerd.
Aan de Groenloseweg domineren twee hele grote herenhuizen. Een ervan is 'Quisisana', de naam is helaas van de gevel verdwenen. Daarvoor in de plaats hangt boven de voordeur het wapen van Het Waterschap van de Baakse Beek, dat hier tot 1985 zetelde. Het monumentale pand werd in 1886 gebouwd en was o.a. van 1917 tot 1950  rusthuis voor bemiddelde dames en heren, die met wandelstok en parasol langs de straatweg flaneerden. Aan de overzijde staat 'Roderlo' in veel gelijkend op 'Quisisana': grote ramen met boogjes gelijk verdeeld over de twee verdiepingen en een fraaie voordeur.Thans is het een particuliere woonzorgvoorziening, maar van 1889 tot 1966 werd het steeds door huisartsen bewoond. De huidige eigenaar heeft het  prachtig laten restaureren.

Het buurhuis in dezelfde stijl opgetrokken, maar minder kolossaal draagt de naam 'Hypericum' die dateert uit de periode dat het eigendom was van de 'Vereniging voor Ziekenverpleging te Ruurlo'. Het is in 1892 gebouwd en heeft net als 'Roderlo' een serre.
Naast een aantal veel kleinere villa's en grote huizen daterend uit de jaren twintig/dertig staan er net voor de rotonde nog twee grote witte villa's. Die met het rieten dak is uit 1924, de andere uit 1906. Binnenkort als de Volvogarage naar het industrieterrein verhuist, zullen op de vrijgekomen grond waarschijnlijk moderne 'herenhuizen' verschijnen, net zoals ze nu te vinden zijn op de Leusinkbrink.

In de Dorpsstraat herinnert de oude dorpsschool (1883 en nu bibliotheek) nog aan de stijl waarin scholen aan het einde van de 19de eeuw werden gebouwd. Aan de overkant op nummer 25 staat één van de oudste huizen van het centrum. Na de sluiting van zijn juwelierszaak heeft de eigenaar de ramen in klassieke afmetingen en de stijlvolle voordeur weer in ere hersteld. In 1864 kreeg het zijn huidige vorm ook toen met een balkon, al was dat wat groter.
De dorpskerk is in de 14de eeuw gebouwd in gotische stijl.
Het voormalige postkantoor uit 1922 op het Julianaplein staat op de gemeentelijke monumentenlijst en is door de eigenaar mooi gerestaureerd. Het is ontworpen door de Rijksbouwmeester Henry Teeuwisse van de Rijksgebouwendienst in de bouwstijl die  'postkantorengotiek'wordt genoemd.

Een extra blik waard zijn ook de witte huizen aan de Borculoseweg net voor de molen.
Ze zijn in opdracht van de Van Heeckerens in de jaren 1909-1914 gebouwd voor het spoorwegpersoneel.

Aan de Barchemseweg moeten nog genoemd worden landhuis 't Rijkenbarg (1932), 'Dennenoord', de oude burgemeesterswoning (1912), een tweetal villaatjes 'Lydia' (1927) en 'Avondrood', de antiekzaak (1915), de Marechausseekazerne (1892) en de Kapel (1885).
Eén type woningen komt in Ruurlo veel voor: het zijn de boerderijen die bij Kasteel Ruurlo hebben behoord. Ze zijn allemaal volgens hetzelfde ontwerp opgetrokken, de één wat groter dan de ander, maar vooral te herkennen aan de kleuren rood, wit en groen van de vensters. 
In deze rij van bijzondere bebouwing mag het 'Kulturhus' natuurlijk niet ontbreken. Het gebouw is een ontwerp van Arno Holleman van de Architectengroep Gelderland en werd op 30 september 2006 officieel geopend.