Na het overlijden in maart 1576 van de Spaanse legeraanvoerder en landvoogd Don Luis de Zúñiga y Requesens (1528-1576) waren de Zuidelijke en Westelijke Nederlanden duidelijk het stuur kwijt. Verwarrend was de toestand zeker. In 1576 koos de Gelderse stadhouder Gilles van Berlaymont (ca. 1540-1579), tot dan toe Spaansgezind, voor korte tijd de zijde van de opstand.
Nog te snel voor Gelderland werd in oktober 1576 de Pacificatie van Gent gesloten. Pas een maand later kon ook de rest van dit gewest zich aansluiten bij de opstand die de Nederlanden moest zuiveren van Spaanse troepen. Alle gewesten waren toen eensgezind in dit doel.
In 1577 overleed pastoor Bernardus die Haeze, die meer dan veertig jaar op gematigde wijze de Hattemers rijp had gemaakt voor het christelijke geloof in protestantse zin. Nadat het kerkzilver in 1578 door de geuzentroepen van Diederik van Sonoy (1529-1572) kapot was gemaakt, liet de magistraat een deel van het gebroken kerkzilver omsmelten tot een nieuw stadszegelstempel. Wat daarna aan zilver overbleef, werd twee jaar later door de stad verkocht.
In 1578 werd de strenge calvinist Jan van Nassau (1536-1606) stadhouder van Gelderland. Eén van de eerste dingen die hij deed was het vervangen van de rooms-katholieke magistraatsleden in verschillende steden (Nijmegen, Arnhem, Zutphen, Harderwijk en Elburg) door protestantse bestuurders. Maar niet in Hattem, waar de magistraat kennelijk geheel protestantsgezind was.
Dit verhaal is onderdeel van de canon van Hattem. Het volgende venster is hier te vinden.
Heemkunde Hattem, CC-BY-NC
Hattem
Streekgeschiedenis
1500-1600
Hattem
Veluwe