Tweede Wereldoorlog in Buren

Oorlog en bevrijding, 1940-1945

Geallieerde voertuigen trekken door Buren, 8 mei 1945. Collectie Regionaal Archief Rivierenland, Tiel

Oorlogsgraven van zeven Gemenebest-vliegeniers die neerstortten tussen Buren en Buurmalsen op 17 juni 1944. Foto: Fotopersburo Wi...

Foto 2/4

Plaquette op de Sint Lambertuskerk ter herdenking aan oorlogsslachtoffer Gerrit Broekman. Foto: Fotopersburo William Hoogteyling, ...

Foto 3/4

Vanaf 1943 biedt het Weeshuis onderdak aan geëvacueerde voogdijkinderen van ‘Kinderzorg’ uit Middelburg. Tot 1946 verblijven er 80...

Foto 4/4

8 mei 1945

's Morgens vroeg werden we wakker doordat we over de Markt auto's en motorfietsen hoorden rijden. Het bleken stoottroepen te zijn van de geallieerden. We kleedden ons gauw aan en renden de straat op. Overal langs de hoofdroute en op de Markt en bij de brug stond het stampvol met Burenaren. Tegen negenen kwamen de eerste colonnes door. Een juichende menigte en glunderende soldaten, die snel voorbij kwamen gereden op vrachtauto's, tanks en pantserwagens. Het was een eindeloze stoet…(dagboekaantekeningen W. van Veen)

10 mei 1940 worden de inwoners van Buren 's morgens vroeg opgeschrikt door het geluid van vliegtuigen die naar het westen vliegen. De Tweede Wereldoorlog is een feit.

Al na twee dagen valt het eerste slachtoffer. Spekslager Gerrit Broekman uit Buren sneuvelt op 33-jarige leeftijd tijdens de gevechten bij de Grebbelinie. De volgende dag wordt de bevolking geëvacueerd. Alle inwoners van Buren, beide Avezathen en Erichem vertrekken verplicht naar Montfoort. Zowel bij het vertrek als bij de terugkeer een paar dagen later, is het een chaos van terugtrekkende militairen en evacués. Als het leger capituleert, komen Duitse soldaten in de stad en volgen 'Verordnungen' met anti-Joodse maatregelen, inleveren van fietsen en radio's, invoeren van legitimatieplicht en verplicht werken in Duitsland.

Bommenwerper

Midden 1944 wordt door de opkomst van de geallieerden alles anders. In juni stort een Engelse bommenwerper neer, alle zeven inzittenden sterven. De oorlog komt dichterbij door de vestiging van de commandopost van een infanteriedivisie en een munitieopslagplaats in Het Plantsoen. Van midden 1944 tot eind maart 1945 razen V-1's als helleboden langs de hemel over de stad en vallen soms in de omgeving neer. Omgekomen vijandelijke militairen worden tijdelijk in Buren begraven.

Terugtrekkende troepen

Aan het eind van 1944 overspoelen terugtrekkende troepen de stad. Bij een illegale werkgroep die al langere tijd actief is, wordt een zendinstallatie ondergebracht. Gelukkig weten zij ook een springlading in de kerktoren te saboteren. De elektriciteit doet het niet meer en er is voedseltekort. Maar 5 mei 1945 geven de Duitsers zich over. Het dagboek van Van Veen vertelt 'Het Buurse volk was dronken van vreugde. Ze hosten en zongen over de straat tot bijna middernacht'.