Marga Klompé

Twee jaar later kijkt de initiatiefnemer van de actie, Dorp-directeur dokter Arie Klapwijk, toe hoe koningin Juliana op 28 januari 1963 het naambord ‘Het Dorp’ schildert. Het is de officiële start van de bouw van het complex en de afsluiting van een geslaagde inzamelingsactie.

Vernieuwende zorg

Zorg voor de medemens is van alle tijden. Arnhem kende op dit gebied al voor 1900 een rijke historie met de drie gasthuizen en de Sint-Nicolai Broederschap. Zij richtten zich met name op de ‘gewone’ Arnhemmer. In het begin van de twintigste eeuw ontstonden zorginstellingen voor specifieke doelgroepen. De Johanna Stichting voor gehandicapte kinderen was de eerste (1900), zowel voor Arnhem als voor heel Nederland. Voor lagere school kinderen met tbc en astma werd in 1930 de Arnhemse Buitenschool in Monnikenhuizen geopend.

Na de Tweede Wereldoorlog groeide Arnhem, mede dankzij de bosrijke omgeving, uit tot een echte revalidatiestad. De Mytylschool, de Revalidatie Scholengemeenschap, het BIO Kinderrevalidatiecentrum, Groot Klimmendaal aan de Heijenoordseweg en ’s Koonings Jaght aan de Koningsweg zijn er voorbeelden van. Had Het Dorp zijn bestaan te danken aan de televisie, het BIO Kinderrevalidatiecentrum aan de Wekeromseweg werd gefinancierd door de Nederlandse Bioscoopbond. In de filmpauzes werd gecollecteerd voor het in 1959 geopende vakantieoord voor gehandicapte kinderen. De voorgevel kreeg een kleurig tegeltableau van de ‘wilde’ kunstenaar Karel Appel.

Bijstand

Baanbrekend was het werk van de Arnhemse minister Marga Klompé. Ze werd in 1956 de eerste vrouwelijke minister van Nederland. Binnen en buiten haar functie streefde ze naar zoveel zelfstandigheid van de burger. Haar Algemene Bijstandswet (invoering 1-1-1965) zorgde er voor dat elke Nederlander recht had op een basisbedrag. De liefdadigheid van de geschrapte Armenwet verdween en maakte ook vrouwen economisch minder afhankelijk van hun (vroegere) echtgenoot.

Rijnstate

De jaren zestig zetten ook in Arnhem alles op z’n kop. Patiënten eisten inspraak en ook daarvan was Het Dorp, onder leiding van dr. A. Klapwijk, het eerste bewijs. Niet langer bepaalden de artsen en verzorgers wat goed voor de gehandicapten was. De bewoners van Het Dorp streefden naar een zo groot mogelijke zelfstandigheid daarin ondersteund door de verzorgers. In een samenleving, waarin de kerkelijke achtergrond steeds minder belangrijk werd, kwamen de verzuilde zorginstellingen tot elkaar, al dan niet gestimuleerd door geldgebrek. Ruim twintig jaar onderhandelen gingen vooraf aan de fusie in 1988 tussen het katholieke Elisabeths Gasthuis, het hervormde Diaconessenziekenhuis en het openbare Gemeenteziekenhuis. Uiteindelijk werd het samengaan bekroond met de opening in 1995 van een prachtig modern nieuw ziekenhuis: Rijnstate.

Schaalvergroting

De schaalvergroting in de zorg leek niet te stoppen. De traditionele Stichting ‘De Drie Gasthuizen’ is de Gasthuizengroep geworden met een sector wonen en zorg. De Siza-Dorp groep is in 2008 een koepel van verschillende instellingen en bijna 2.500 cliënten. In dat jaar worden voor het eerst appartementen voor Dorpbewoners midden in een woonwijk gebouwd. Daarin krijgen ze dezelfde zorgfaciliteiten als in het Dorp. De vrijgekomen woningen worden opengesteld voor valide Arnhemmers. Het ideaal van een ‘eigen’ dorp werd daarmee vervangen door het nieuwe ideaal ‘geïntegreerd wonen’. De groene omgeving van het Dorp en Klimmendaal trokken projectontwikkelaars aan, die daar wat graag woningen neer wilden zetten voor alle bevolkingsgroepen.

Drugs(boot)problemen

De drugsproblematiek neemt vanaf de jaren zeventig toe in Arnhem. De methadonverstrekking in die jaren is geen succes en allengs breidt ‘de methadonpost’ zich uit tot bredere zorg. De zelfverwaarlozing en de overlast van de junks dalen echter nauwelijks. De vestiging van een zes miljoen kostende drugsboot, waar gecoördineerde opvang moet plaatsvinden, roept veel emoties op. Dieptepunt is het zinken van de boot, twee weken voor de opening in 2004. Al snel blijkt dat er geen sprake is van sabotage, maar van een defect in het brandblussysteem.

Dit is een venster uit de Canon van Arnhem

Vorige vensterVolgende venster

Rechten

Jan de Vries, CC-BY-NC