Canon van Arnhem
De Canon van Arnhem biedt in 39 canonvensters een wandeling door de geschiedenis van Arnhem.
Lees intro 
39 verhalen
Bekijk volledige kaart
In 2008 verscheen 'De canon van Arnhem' in boekvorm en op deze website arnheym.nl. Dit verhaal over het verleden van Arnhem was gebaseerd op de canon van Nederland van de commissie-Van Oostrom (2006). In 2020 publiceerde de commisie-Kennedy een aangepaste versie van de 50 vensters van de eerste canon.
In deze ‘nieuwe geschiedenis van Arnhem’ worden beide versies samengebracht. Bestaande geschiedenisvensters op het verleden van de stad werden, soms licht – soms sterk, herschreven en nieuwe vensters werden toegevoegd.
Dit alles onder de gedachte: “het verleden is voorbij, maar de geschiedenis verandert voortdurend” / “iedere generatie schrijft haar eigen geschiedenis”.
De Canon van Arnhem is geschreven door Jan de Vries en Bob Roelofs (2008). In 2021/2022 heeft Jan de Vries die versie herzien.
Betrokken organisaties
-
Gelders Archief
Raak het verleden aan in het Gelders ArchiefWie meer wil weten over het eerste Nederlandse vliegtuigongeluk of de...
-
Nederlands Openluchtmuseum
Een dagje naar gisterenIn het Nederlands Openluchtmuseum komt de Nederlandse geschiedenis in al...
-
Museum Arnhem
Moderne en hedendaagse kunstKunst kijken in één van de mooist gelegen museumgebouwen van Nederland...
Limes en castellum
Op de ‘Tabula Peutingeriana’ staan de belangrijkste wegen van het Romeinse Rijk aan het begin van de vierde eeuw na Christus. Onder de ‘R’ van...
Prodesse en Lorentz
Arnhems grootste wetenschapper, Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928), werd drie jaar na zijn dood geëerd met een groot monument in park Sonsbeek. We zien de 22-jarige...
Arneym
'In Arneym is een kerk die 1 pond belasting betaalt.' Zo staat het in een goederenlijst uit 893 na Christus van het klooster in Prüm...
Multiculturele stad
In 1969 werd de Stichting Huisvesting Buitenlandse Werknemers (Stihubu) in Arnhem opgericht. De stichting, gevestigd aan de Kastanjelaan, richtte zich specifiek op het verlenen van...
Marga Klompé
Tv-presentatrice Mies Bouwman en de in Arnhem geboren minister van Maatschappelijk Werk Marga Klompé roepen in een 23 uur durende marathon-tv-uitzending de Nederlanders op om...
Zypendaal
Het landgoed Zypendaal (uitspraak ‘Siependaal’) werd in 1753 in kaart gebracht in opdracht van de nieuwe eigenaar, de rijke en machtige Arnhemse regentenfamilie Brantsen. Linksboven...
Fabriekskinderen
Op een van de oudste foto’s van Arnhem kijken we rond 1865 vanaf de Eusebiustoren naar de Stadsblokken. Daar lag een steenfabriek waar op dat...
Bataafs-Franse Tijd
Op 22 juli 1808 werd de Sint-Walburgiskerk door koning Lodewijk Napoleon bij een bezoek aan de stad teruggegeven aan de Rooms-katholieke gelovigen. Sinds de Reformatie...
De Tweede Wereldoorlog
‘Voor Joden verboden’ stond op het bord bij de ingang van Sonsbeek aan de Apeldoornseweg. De Duitse bezetting van de stad had voor deze bevolkingsgroep...
Gele Rijder wordt Luchtmobiel
Vier jaar na de val van de Berlijnse Muur in 1989 werd in Arnhem de 11 Luchtmobiele Brigade gevestigd. Vanaf 2003 trekken de in de...
Arnhemsche Courant
‘Thans vooral is een ruime, liberale herziening der grondwet behoefte.’ Dat is de kop van de Arnhemsche Courant op 11 maart 1848. De krant was...
Crisisjaren
Tussen 1931 en 1937 bezochten de werkloze Arnhemmers geregeld de Arbeidsbeurs aan het Velperplein. Ze hoopten daar te horen te krijgen dat er wat werk...
Chris Matser
Het vernielde Arnhem stond na de oorlog voor de opgave de stad weer bewoonbaar te maken. Symbool van de wederopbouw werd de nieuwe burgemeester Chris...
Rijnverlegging
In opdracht van koning Filips II bracht Jacob van Deventer rond 1560 alle belangrijke steden van de Nederlanden in kaart. Dit leverde Arnhem zijn eerste...
Treinverbindingen
De stoomtrein stelde vanaf 1845 mensen uit het westen in staat snel het groene en villarijke Arnhem te bereiken. Op het panorama van J. Gottheil...
Slag om Arnhem
De Slag om Arnhem was slechts een schakel in de totale geallieerde operatie Market Garden, maar trof de stad diep in het hart. De strijd...
Vaste Rijnbrug
Op 10 april 1935 werd de Rijnbrug op sobere wijze geopend. Het Rijk was voornemens tol te heffen, maar daartegen rees veel verzet. Hoewel ruim...
Stad der Provincie
In 1817 werd Arnhem officieel de hoofdstad van Gelderland in het nieuwe Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Een al bijna driehonderd jaar bestaande traditie werd daarmee...
Haagje van het Oosten
Op een stralende zonnige dag ligt een klein stukje Indonesië in Arnhem. De witte gebouwen van Bronbeek steken scherp af tegen de groene graspartijen en...
Buiten de perken
Sonsbeek 71, onder leiding van Stedelijk Museum-conservator Wim Beeren, luidde een nieuw tijdperk in. ‘Sonsbeek buiten de perken‘ confronteerde het publiek met minimal art,...
IJstijd en stuwwal
Een e-bike is geen overbodige luxe in Arnhem. Korte stevige klimmetjes, vals plat en lange steile heuvels, Arnhem heeft het allemaal. De uitlopers van de...
Grafheuvels Warnsborn
De grootste grafheuvel van Noordwest-Europa ligt in Arnhem. De Meelworstenberg is aan haar naam gekomen door het middagmaal van de archeologische opgravers in 1947. Zij...
Emancipatiebewegingen
In 1920 vond in Musis Sacrum een feestelijke vergadering van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht plaats. Middelpunt van de bijeenkomst was oprichtster (1894), voorzitster (1903-1919) van...
Noord en Zuid
Vanaf 1935, maar vooral sinds de Tweede Wereldoorlog, is Arnhem met de bouw van Arnhem-Zuid een dubbelstad. Burgemeester Salomon J.R. de Monchy was dé pleitbezorger...
Dienstverlenende bedrijven
Na de Tweede Wereldoorlog groeide de dienstverlening zeer sterk in Arnhem. In de stad vestigden zich nieuwe grote zakelijke dienstverleners, zoals de Giro. Daarnaast veranderden...
Enka
In 1911 startte aan de Vosdijk de bouw van de Enka-fabriek. Directeur Jacques Hartogs bracht met de Nederlandsche Kunstzijdefabriek (NK werd Enka) de moderne industriële...
Van Geelkercken
De bekendste plattegrond van de stad werd in 1649 gedrukt bij de befaamde kaartendrukkerij van Joan Blaeu uit Amsterdam. De provinciale landmeter Nicolaes van Geelkercken...
Burgers’ Zoo en Gelredome
Vanaf 1913 trok Johan Burgers met zijn vermaarde fazanterie in ’s-Heerenberg veel publiek. In 1923 verhuisde hij vanwege een lage erfpacht, meer ruimte en de...
Mussenbuurt
De Mussenbuurt was het eerste sociale woningbouwcomplex in Arnhem na de Woningwet van 1901. Voor de bouw van de 155 arbeiderswoningen was in 1908 de...
Arnhemse kloosters
In 1404 werd even buiten de stad bij het voormalige landgoed van de burgemeesters Van Presickhave een vrouwenklooster gesticht met de naam Bethanië. Het klooster,...
Uitbreidingsplan Heuvelink
Stadsarchitect Hendrik Jan Heuvelink sr. probeerde de groei van de stad in banen te leiden met zijn uitbreidingsplan van 1853. Leidraad hierbij was het bouwen...
Arnhemse Beeldenstorm
Karel V onderwierp in 1543 Gelre en Arnhem aan zijn macht, maar dat betekende niet dat hij klakkeloos zijn wil kon opleggen. Protestantse predikers verkondigden...
Regenten in het nauw
Op een spotprent uit 1784 nemen Arnhemse vrouwen de ontblote billen van de regent Hendrik Brantsen onder handen. Zijn geschriften verdwijnen in het vuur. Brantsen...
Commanderij en gasthuizen
In de tweede helft van zestiende eeuw tekende Aernout van Buchell (Arnoldus Buchelius) de negen belangrijkste gebouwen van de stad. Op de tekening zijn de...
Karel van Gelre
Karel van Gelre vocht zijn hele leven, hij werd 70 jaar, voor een onafhankelijke positie van hemzelf en Gelre tussen de koning van Frankrijk en...
Aankoop Sonsbeek
In 1899 nam de gemeenteraad van Arnhem een verstrekkend besluit. Ze besloot tot aankoop van een groot deel van het landgoed van baron Van Heeckeren....
Rijn- en Hanzehandel
Op een detail van een tekening uit de tweede helft van de zestiende eeuw liggen handelsschepen naast de Rijnpoort (links). Molenstenen, om graan te malen,...
Stadsrechtenbrief
“In naam van de heilige en ongedeelde Drie-eenheid. Amen. Ik, Otto, graaf van Gelre en Zutphen, (…) heb van de plaats Arnhem een stad gemaakt...
Sloop vestingwerken
Vanaf 1817 werden de buitenste verdedigingswerken van de stad omgetoverd in slingerende wandelpromenades en lommerrijke plantsoenen. Dit alles naar de plannen van de befaamde tuinarchitect...
Limes en castellum
Op de ‘Tabula Peutingeriana’ staan de belangrijkste wegen van het Romeinse Rijk aan het begin van de vierde eeuw na Christus. Onder de ‘R’ van...
Prodesse en Lorentz
Arnhems grootste wetenschapper, Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928), werd drie jaar na zijn dood geëerd met een groot monument in park Sonsbeek. We zien de 22-jarige...
Arneym
'In Arneym is een kerk die 1 pond belasting betaalt.' Zo staat het in een goederenlijst uit 893 na Christus van het klooster in Prüm...
Multiculturele stad
In 1969 werd de Stichting Huisvesting Buitenlandse Werknemers (Stihubu) in Arnhem opgericht. De stichting, gevestigd aan de Kastanjelaan, richtte zich specifiek op het verlenen van...
Marga Klompé
Tv-presentatrice Mies Bouwman en de in Arnhem geboren minister van Maatschappelijk Werk Marga Klompé roepen in een 23 uur durende marathon-tv-uitzending de Nederlanders op om...
Zypendaal
Het landgoed Zypendaal (uitspraak ‘Siependaal’) werd in 1753 in kaart gebracht in opdracht van de nieuwe eigenaar, de rijke en machtige Arnhemse regentenfamilie Brantsen. Linksboven...
Fabriekskinderen
Op een van de oudste foto’s van Arnhem kijken we rond 1865 vanaf de Eusebiustoren naar de Stadsblokken. Daar lag een steenfabriek waar op dat...
Bataafs-Franse Tijd
Op 22 juli 1808 werd de Sint-Walburgiskerk door koning Lodewijk Napoleon bij een bezoek aan de stad teruggegeven aan de Rooms-katholieke gelovigen. Sinds de Reformatie...
De Tweede Wereldoorlog
‘Voor Joden verboden’ stond op het bord bij de ingang van Sonsbeek aan de Apeldoornseweg. De Duitse bezetting van de stad had voor deze bevolkingsgroep...
Gele Rijder wordt Luchtmobiel
Vier jaar na de val van de Berlijnse Muur in 1989 werd in Arnhem de 11 Luchtmobiele Brigade gevestigd. Vanaf 2003 trekken de in de...
Arnhemsche Courant
‘Thans vooral is een ruime, liberale herziening der grondwet behoefte.’ Dat is de kop van de Arnhemsche Courant op 11 maart 1848. De krant was...
Crisisjaren
Tussen 1931 en 1937 bezochten de werkloze Arnhemmers geregeld de Arbeidsbeurs aan het Velperplein. Ze hoopten daar te horen te krijgen dat er wat werk...
Chris Matser
Het vernielde Arnhem stond na de oorlog voor de opgave de stad weer bewoonbaar te maken. Symbool van de wederopbouw werd de nieuwe burgemeester Chris...
Rijnverlegging
In opdracht van koning Filips II bracht Jacob van Deventer rond 1560 alle belangrijke steden van de Nederlanden in kaart. Dit leverde Arnhem zijn eerste...
Treinverbindingen
De stoomtrein stelde vanaf 1845 mensen uit het westen in staat snel het groene en villarijke Arnhem te bereiken. Op het panorama van J. Gottheil...
Slag om Arnhem
De Slag om Arnhem was slechts een schakel in de totale geallieerde operatie Market Garden, maar trof de stad diep in het hart. De strijd...
Vaste Rijnbrug
Op 10 april 1935 werd de Rijnbrug op sobere wijze geopend. Het Rijk was voornemens tol te heffen, maar daartegen rees veel verzet. Hoewel ruim...
Stad der Provincie
In 1817 werd Arnhem officieel de hoofdstad van Gelderland in het nieuwe Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Een al bijna driehonderd jaar bestaande traditie werd daarmee...
Haagje van het Oosten
Op een stralende zonnige dag ligt een klein stukje Indonesië in Arnhem. De witte gebouwen van Bronbeek steken scherp af tegen de groene graspartijen en...
Buiten de perken
Sonsbeek 71, onder leiding van Stedelijk Museum-conservator Wim Beeren, luidde een nieuw tijdperk in. ‘Sonsbeek buiten de perken‘ confronteerde het publiek met minimal art,...
IJstijd en stuwwal
Een e-bike is geen overbodige luxe in Arnhem. Korte stevige klimmetjes, vals plat en lange steile heuvels, Arnhem heeft het allemaal. De uitlopers van de...
Grafheuvels Warnsborn
De grootste grafheuvel van Noordwest-Europa ligt in Arnhem. De Meelworstenberg is aan haar naam gekomen door het middagmaal van de archeologische opgravers in 1947. Zij...
Emancipatiebewegingen
In 1920 vond in Musis Sacrum een feestelijke vergadering van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht plaats. Middelpunt van de bijeenkomst was oprichtster (1894), voorzitster (1903-1919) van...
Noord en Zuid
Vanaf 1935, maar vooral sinds de Tweede Wereldoorlog, is Arnhem met de bouw van Arnhem-Zuid een dubbelstad. Burgemeester Salomon J.R. de Monchy was dé pleitbezorger...
Dienstverlenende bedrijven
Na de Tweede Wereldoorlog groeide de dienstverlening zeer sterk in Arnhem. In de stad vestigden zich nieuwe grote zakelijke dienstverleners, zoals de Giro. Daarnaast veranderden...
Enka
In 1911 startte aan de Vosdijk de bouw van de Enka-fabriek. Directeur Jacques Hartogs bracht met de Nederlandsche Kunstzijdefabriek (NK werd Enka) de moderne industriële...
Van Geelkercken
De bekendste plattegrond van de stad werd in 1649 gedrukt bij de befaamde kaartendrukkerij van Joan Blaeu uit Amsterdam. De provinciale landmeter Nicolaes van Geelkercken...
Burgers’ Zoo en Gelredome
Vanaf 1913 trok Johan Burgers met zijn vermaarde fazanterie in ’s-Heerenberg veel publiek. In 1923 verhuisde hij vanwege een lage erfpacht, meer ruimte en de...
Mussenbuurt
De Mussenbuurt was het eerste sociale woningbouwcomplex in Arnhem na de Woningwet van 1901. Voor de bouw van de 155 arbeiderswoningen was in 1908 de...
Arnhemse kloosters
In 1404 werd even buiten de stad bij het voormalige landgoed van de burgemeesters Van Presickhave een vrouwenklooster gesticht met de naam Bethanië. Het klooster,...
Uitbreidingsplan Heuvelink
Stadsarchitect Hendrik Jan Heuvelink sr. probeerde de groei van de stad in banen te leiden met zijn uitbreidingsplan van 1853. Leidraad hierbij was het bouwen...
Arnhemse Beeldenstorm
Karel V onderwierp in 1543 Gelre en Arnhem aan zijn macht, maar dat betekende niet dat hij klakkeloos zijn wil kon opleggen. Protestantse predikers verkondigden...
Regenten in het nauw
Op een spotprent uit 1784 nemen Arnhemse vrouwen de ontblote billen van de regent Hendrik Brantsen onder handen. Zijn geschriften verdwijnen in het vuur. Brantsen...
Commanderij en gasthuizen
In de tweede helft van zestiende eeuw tekende Aernout van Buchell (Arnoldus Buchelius) de negen belangrijkste gebouwen van de stad. Op de tekening zijn de...
Karel van Gelre
Karel van Gelre vocht zijn hele leven, hij werd 70 jaar, voor een onafhankelijke positie van hemzelf en Gelre tussen de koning van Frankrijk en...
Aankoop Sonsbeek
In 1899 nam de gemeenteraad van Arnhem een verstrekkend besluit. Ze besloot tot aankoop van een groot deel van het landgoed van baron Van Heeckeren....
Rijn- en Hanzehandel
Op een detail van een tekening uit de tweede helft van de zestiende eeuw liggen handelsschepen naast de Rijnpoort (links). Molenstenen, om graan te malen,...
Stadsrechtenbrief
“In naam van de heilige en ongedeelde Drie-eenheid. Amen. Ik, Otto, graaf van Gelre en Zutphen, (…) heb van de plaats Arnhem een stad gemaakt...
Sloop vestingwerken
Vanaf 1817 werden de buitenste verdedigingswerken van de stad omgetoverd in slingerende wandelpromenades en lommerrijke plantsoenen. Dit alles naar de plannen van de befaamde tuinarchitect...
