Canon van Ermelo
De canon van Ermelo vertelt het historische verhaal van Ermelo, van de prehistorie tot heden.
Lees intro
50 verhalen
Bekijk volledige kaart
In 2010 start de canon van Ermelo met 35 vensters. Ieder venster bevat een korte tekst met weinig afbeeldingen en gaat over de periode tot 1972. Door nieuwe inzichten voor de canon van Nederland is de lokale canon ook opnieuw bekeken. Museum Het Pakhuis, Stichting Natuur- en MilieuPlatform Ermelo en de Vereniging Historisch Ermeloo hebben in 2021 de handen ineen geslagen om alle vensters te herschrijven en nieuwe vensters toe te voegen.
De huidige canon bestaat uit 50 vensters. Er is meer aandacht besteed aan de recente geschiedenis en vrouwen die van belang zijn geweest voor de Ermelose historie. Veel leesplezier!
Watermolens
<p>Bij het horen van de plaats Ermelo zullen de meeste mensen niet denken aan watermolens. Toch hebben er in de gemeente Ermelo zeker 5 watermolens...
Buurtschap Tonsel
<p>Tonsel is een buurtschap dat voor een klein deel in Ermelo rondom de spoorlijn en voor het andere deel in Harderwijk ligt. Het heeft geen...
Buurtschap Horst
<p>In het noordwesten van de gemeente Ermelo ligt de buurtschap Horst. Het is begrensd in het noorden door Harderwijk, oostelijk door het dorp Ermelo, buurtschap...
Zorginstellingen 20e eeuw
<p>In de twintigste eeuw komen er, naast de al bestaande zorginstellingen Veldwijk en ’s Heeren Loo, nieuwe instellingen. Deze instellingen bieden zorg aan zwakzinnige meisjes,...
Toerisme
<p>Toerisme is een belangrijke inkomstenbron voor Ermelo. Het aantal in-woners verdubbelt in de zomermaanden. Het toerisme ontwikkelt zich vooral in de eerste helft van de...
Pottenbakkersoven
<p>Bij graafwerkzaamheden na de sloop van de oude garage van de Veluwse Autodienst komen meerdere pottenbakkersovens te voorschijn. Uit de scherven is af te leiden...
Predikantenfamilie Van Medenbach
<p>De oude Wehme, nabij de oude Hervormde Kerk van Ermelo, is 153 jaar lang bewoond door een predikant van de familie Van Medenbach. Vier generaties...
Het Weitje met muziektent
<p>Op een stukje grasland, in de volksmond Het Weitje genoemd, staat de muziektent. Het is een markante plek in Ermelo. Bij het binnenrijden van het...
Adriana Agatha van Halteren
<p>De inzet van Adriana Agatha van Halteren (1838-1927) voor de Zendingsgemeente en het Huis van Barmhartigheid zakt een lange tijd weg in de Ermelose geschiedenis....
Zuiderzeestraatweg
<p>De Zuiderzeestraatweg is een belangrijke weg voor de ontsluiting van Ermelo. Tot de komst van deze weg wordt de onverharde Oude Arnhemsekarweg gebruikt voor het...
Potstalmethode
<p>Vele eeuwen gebruiken de schapenboeren in Ermelo de potstalmethode. In de schaapskooi wordt de mest opgepot. De schapenmest wordt gebruikt voor het vruchtbaar maken van...
Ds. Hermanus Willem Witteveen
<p>Dominee Hermanus Willem Witteveen (1815-1884) heeft een belangrijke rol gespeeld in Ermelo. Hij wordt daar in 1846 predikant van de Nederlands Hervormde kerk. Op dat...
Zwarte Boer
<p>De geschiedenis van De Zwarte Boer gaat eeuwenlang terug. In 1615 wordt voor het eerst melding gemaakt van boerderij ‘De Zwarte Boer’. Het bevindt zich...
Maalschap en maalmannen
<p>Op het grondgebied van Ermelo bestaat rond de buurtschap Drie eeuwenlang een maalschap. Sinds het begin van de middeleeuwen is dit een organisatie van gebruikers...
Landhuis Zeeburg
<p>In 1710 wordt voor die tijd een modern herenhuis gebouwd met vensters in Engelse stijl. Het staat op landgoed Zeeburg in het kustgebied van de...
Ermelo na de verzelfstandiging
<p>De start van de nieuwe gemeentesecretarie geeft veel administratief gedoe. De nieuwe politieke bestuurders moeten hun draai vinden. Het zelfstandige Ermelo staat voor grote uitdagingen....
Museum Het Pakhuis
<p>Abraham van Sprang onderzoekt jarenlang de bodem van Ermelo. Hij verzamelt een archeologische collectie en draagt deze over aan de gemeente. In het gemeentehuis wordt...
Philip Abraham Kohnstamm
<p>Philip Abraham Kohnstamm (1875-1951) is een bekend Nederlands natuurkundige, filosoof en pedagoog. Over zijn loopbaan is veel geschreven. In dit venster gaat de aandacht naar...
Frankisch rijengrafveld
<p>In 1933 is op de Groevenbeekse heide in Ermelo een omvangrijke opgraving geweest van een Frankisch rijengrafveld. Een mengeling van het ter aarde stellen van...
Fokko Kortlang
<p>Fokko Kortlang (1856-1927) is de eerste directeur van ’s Heeren Loo. Hij geeft zijn mooie baan als architect op voor een onzeker bestaan. Zijn nieuwe...
Buurtschap Leuvenum
<p>In het dal van de Leuvenumse Beek ligt het landgoed Leuvenum. Een agrarisch gebied dat tevens rijk is aan natuurschoon. Op de weilanden zie je...
Vrouwen van Veldwijk
<p>In de historie van psychiatrisch ziekenhuis Veldwijk komen we bekende namen van vrouwen tegen. Denk aan: Hillegonda van Uildriks, een bekend vertaalster, Wilhelmina van Gogh,...
Het Boshuis
<p>In de oudste aaneengesloten bossen van Nederland ligt Het Boshuis. Het is een oude Veluwse boerderij/boswachterswoning in buurtschap Drie. Nu is het een restaurant. Een...
Eendenhouderij
<p>De eendenhouderij is een bedrijfstak die sterk verbonden is met de Noordwest Veluwe. Door de terugloop van de visserij inspireert dit jongemannen om te beginnen...
IJs en water
<p>Veel Ermeloërs hebben jeugdherinneringen aan twee bijzondere plekken: De Kanovijver en Het Bosbad. Een kanovijver midden in een woonwijk is vrij uniek. Het Bosbad herinnert...
Ermelo zelfstandig
<p>Op 1 januari 1972 kan de vlag uit. Na een jarenlange strijd wordt de gemeente Ermelo gesplitst in de gemeenten Nunspeet en Ermelo. Uniek in...
Romeinse marskampen
<p>Midden op de Ermelose Heide ligt een bijzondere aarden structuur. Het is een enorme wal die een deel van een rechthoekig gebied van 9,1 hectare...
De Veluwse Autodienst
<p>Van oorsprong is de Veluwse Autodienst (VAD) een openbaarvervoersbedrijf uit Ermelo. Het is gestart in 1923 en door overname van andere busmaatschappijen in de loop...
Oude Kerk van Ermelo
<p>Het oudste gebouw van Ermelo is de kerk. Wie de kaart van Ermelo bekijkt, ziet de centrale ligging van de kerk in het dorp. Alle...
Groevenbeek, oud en nieuw
<p>Groevenbeek, een oase van rust. Prachtige lanen met beuken en eiken en historische wegen als jachtweg, hanzeweg (Oude Arnhemsekarweg) en hessenweg. Kleine percelen weiland worden...
Grafheuvels Ermelo
<p>De historie van Ermelo laat ook sporen achter in de grond. Op de heidevelden en in de bossen liggen kleine heuvels met een ronde vorm....
Zorginstellingen 19e eeuw
<p>De naamsbekendheid van Ermelo als zorgdorp start in de tweede helft van de negentiende eeuw. In het verleden krijgt Ermelo weleens de bijnaam “Erbarmelo”. Dit...
Buurtschap Staverden
<p>Staverden is de enige buurtschap in Nederland met stadsrechten. Maar een echte stad is het nooit geworden. Je vindt er een kasteel met gracht, koetshuis,...
Klooster Sint Jansdal
<p>Als je vanuit Ermelo de Horsterweg afrijdt, zie je ongeveer 250 meter voorbij de Buitenbrinkweg rechts een merkwaardig bouwwerk. Het staat op het terrein van...
Schaapskooi Ermelo
<p>Eeuwenlang hebben in Ermelo tientallen schaapskooien gestaan. In 2003 herrijst een schaapskooi in de oude bouwstijl. Eén van de grootste schaapskooien van Nederland staat aan...
Raatakkers
<p>In het oostelijk deel van Ermelo, bovenop de stuwwal heeft men veel oude akkercomplexen gevonden. Op de digitale hoogtekaart van Nederland zijn de akkers te...
Historische buitenplaats Huize Leuvenum
<p>De Harderwijkse familie van Westervelt koopt in het begin van de achttiende eeuw aan de Leuvenumsche beek grenzende gronden. De familie laat op het terrein...
Buurtschap Drie
<p>Drie is een buurtschap in het Speulderbos. Het is één van de oudst bekende plekken in Ermelo. Drie bestaat uit enkele boerderijen, woningen, schuren en...
Leuvenumse beek
<p>De Leuvenumse Beek stroomt door het landgoed Leuvenum. Het is de langste laaglandbeek van de Veluwe. De beek start vanuit het Uddelermeer en gaat eerst...
Ermelo in de Tweede Wereldoorlog
<p>Vanaf dinsdag 14 mei 1940 maakt het Duitse leger de dienst uit in Ermelo. Vijf jaren van angst, onderdrukking en bezetting volgen. In Ermelo vestigt...
Folckerus
<p>Folckerus is een rijke Friese edelman. Hij heeft bezittingen in de huidige provincies Groningen, Friesland, Utrecht, Gelderland (in de Betuwe en op de Veluwe) en...
Molen de Koe
<p>In het oude hart van Ermelo staat molen De Koe. Een windkorenmolen wordt vanuit Noord-Holland verplaatst naar Ermelo. Vanaf 1970 krijgt de molen een andere...
Kazernes in Ermelo
<p>In 1938 wordt de dienstplicht verlengd. Defensie in Harderwijk heeft te weinig plek voor de militairen en zoekt in de buurt voor uitbreiding. Hierdoor wordt...
Palmbosch: haven, zwembad en schaatsbaan
<p>Eeuwenlang ligt in buurtschap Horst boerderij Palmbosch. Het gebied ontleent zijn naam aan deze boerderij. Bij de Zuiderzee ligt rond 1920 een steiger waar schepen...
Zorginstellingen 21e eeuw
<p>Ermelo is in de eenentwintigste eeuw nog steeds een zorgdorp. Naast de al in de negentiende eeuw gestarte zorginstellingen, komen er nieuwe instellingen bij. De...
Jeanne Diepenhorst
<p>Adriana Cornelia (Jeanne) Diepenhorst-de Gaay Fortman (1880-1958) is de vrouwenemancipatie ver vooruit met haar sociale activiteiten. Begin twintigste eeuw neemt zij het initiatief voor het...
Vorming van het landschap van Ermelo
<p>Ermelo ligt op de flank van de stuwwal Harderwijk–Garderen. In het westen ligt het op zeeniveau en in het oosten op een hoogte van 55...
Spoorweg en station
<p>Pas in 1863 wordt een spoorweg aangelegd van Utrecht naar Zwolle. De spoorweg ligt ver van het dorp. De trein stopt niet in Ermelo, omdat...
Landgoed Ullerberg
<p>Het landgoed ligt in de Leuvenumse bossen en heeft vier monumentale huizen. Het landgoed is een oase van rust en stilte. Het kent een ongekende...
Buurtschap Telgt
<p>Telgt ligt in het westen van Ermelo en is meer dan 1200 jaar oud. Het wordt voor het eerst genoemd in een schenkingsakte uit 806....
Watermolens
<p>Bij het horen van de plaats Ermelo zullen de meeste mensen niet denken aan watermolens. Toch hebben er in de gemeente Ermelo zeker 5 watermolens...
Buurtschap Tonsel
<p>Tonsel is een buurtschap dat voor een klein deel in Ermelo rondom de spoorlijn en voor het andere deel in Harderwijk ligt. Het heeft geen...
Buurtschap Horst
<p>In het noordwesten van de gemeente Ermelo ligt de buurtschap Horst. Het is begrensd in het noorden door Harderwijk, oostelijk door het dorp Ermelo, buurtschap...
Zorginstellingen 20e eeuw
<p>In de twintigste eeuw komen er, naast de al bestaande zorginstellingen Veldwijk en ’s Heeren Loo, nieuwe instellingen. Deze instellingen bieden zorg aan zwakzinnige meisjes,...
Toerisme
<p>Toerisme is een belangrijke inkomstenbron voor Ermelo. Het aantal in-woners verdubbelt in de zomermaanden. Het toerisme ontwikkelt zich vooral in de eerste helft van de...
Pottenbakkersoven
<p>Bij graafwerkzaamheden na de sloop van de oude garage van de Veluwse Autodienst komen meerdere pottenbakkersovens te voorschijn. Uit de scherven is af te leiden...
Predikantenfamilie Van Medenbach
<p>De oude Wehme, nabij de oude Hervormde Kerk van Ermelo, is 153 jaar lang bewoond door een predikant van de familie Van Medenbach. Vier generaties...
Het Weitje met muziektent
<p>Op een stukje grasland, in de volksmond Het Weitje genoemd, staat de muziektent. Het is een markante plek in Ermelo. Bij het binnenrijden van het...
Adriana Agatha van Halteren
<p>De inzet van Adriana Agatha van Halteren (1838-1927) voor de Zendingsgemeente en het Huis van Barmhartigheid zakt een lange tijd weg in de Ermelose geschiedenis....
Zuiderzeestraatweg
<p>De Zuiderzeestraatweg is een belangrijke weg voor de ontsluiting van Ermelo. Tot de komst van deze weg wordt de onverharde Oude Arnhemsekarweg gebruikt voor het...
Potstalmethode
<p>Vele eeuwen gebruiken de schapenboeren in Ermelo de potstalmethode. In de schaapskooi wordt de mest opgepot. De schapenmest wordt gebruikt voor het vruchtbaar maken van...
Ds. Hermanus Willem Witteveen
<p>Dominee Hermanus Willem Witteveen (1815-1884) heeft een belangrijke rol gespeeld in Ermelo. Hij wordt daar in 1846 predikant van de Nederlands Hervormde kerk. Op dat...
Zwarte Boer
<p>De geschiedenis van De Zwarte Boer gaat eeuwenlang terug. In 1615 wordt voor het eerst melding gemaakt van boerderij ‘De Zwarte Boer’. Het bevindt zich...
Maalschap en maalmannen
<p>Op het grondgebied van Ermelo bestaat rond de buurtschap Drie eeuwenlang een maalschap. Sinds het begin van de middeleeuwen is dit een organisatie van gebruikers...
Landhuis Zeeburg
<p>In 1710 wordt voor die tijd een modern herenhuis gebouwd met vensters in Engelse stijl. Het staat op landgoed Zeeburg in het kustgebied van de...
Ermelo na de verzelfstandiging
<p>De start van de nieuwe gemeentesecretarie geeft veel administratief gedoe. De nieuwe politieke bestuurders moeten hun draai vinden. Het zelfstandige Ermelo staat voor grote uitdagingen....
Museum Het Pakhuis
<p>Abraham van Sprang onderzoekt jarenlang de bodem van Ermelo. Hij verzamelt een archeologische collectie en draagt deze over aan de gemeente. In het gemeentehuis wordt...
Philip Abraham Kohnstamm
<p>Philip Abraham Kohnstamm (1875-1951) is een bekend Nederlands natuurkundige, filosoof en pedagoog. Over zijn loopbaan is veel geschreven. In dit venster gaat de aandacht naar...
Frankisch rijengrafveld
<p>In 1933 is op de Groevenbeekse heide in Ermelo een omvangrijke opgraving geweest van een Frankisch rijengrafveld. Een mengeling van het ter aarde stellen van...
Fokko Kortlang
<p>Fokko Kortlang (1856-1927) is de eerste directeur van ’s Heeren Loo. Hij geeft zijn mooie baan als architect op voor een onzeker bestaan. Zijn nieuwe...
Buurtschap Leuvenum
<p>In het dal van de Leuvenumse Beek ligt het landgoed Leuvenum. Een agrarisch gebied dat tevens rijk is aan natuurschoon. Op de weilanden zie je...
Vrouwen van Veldwijk
<p>In de historie van psychiatrisch ziekenhuis Veldwijk komen we bekende namen van vrouwen tegen. Denk aan: Hillegonda van Uildriks, een bekend vertaalster, Wilhelmina van Gogh,...
Het Boshuis
<p>In de oudste aaneengesloten bossen van Nederland ligt Het Boshuis. Het is een oude Veluwse boerderij/boswachterswoning in buurtschap Drie. Nu is het een restaurant. Een...
Eendenhouderij
<p>De eendenhouderij is een bedrijfstak die sterk verbonden is met de Noordwest Veluwe. Door de terugloop van de visserij inspireert dit jongemannen om te beginnen...
IJs en water
<p>Veel Ermeloërs hebben jeugdherinneringen aan twee bijzondere plekken: De Kanovijver en Het Bosbad. Een kanovijver midden in een woonwijk is vrij uniek. Het Bosbad herinnert...
Ermelo zelfstandig
<p>Op 1 januari 1972 kan de vlag uit. Na een jarenlange strijd wordt de gemeente Ermelo gesplitst in de gemeenten Nunspeet en Ermelo. Uniek in...
Romeinse marskampen
<p>Midden op de Ermelose Heide ligt een bijzondere aarden structuur. Het is een enorme wal die een deel van een rechthoekig gebied van 9,1 hectare...
De Veluwse Autodienst
<p>Van oorsprong is de Veluwse Autodienst (VAD) een openbaarvervoersbedrijf uit Ermelo. Het is gestart in 1923 en door overname van andere busmaatschappijen in de loop...
Oude Kerk van Ermelo
<p>Het oudste gebouw van Ermelo is de kerk. Wie de kaart van Ermelo bekijkt, ziet de centrale ligging van de kerk in het dorp. Alle...
Groevenbeek, oud en nieuw
<p>Groevenbeek, een oase van rust. Prachtige lanen met beuken en eiken en historische wegen als jachtweg, hanzeweg (Oude Arnhemsekarweg) en hessenweg. Kleine percelen weiland worden...
Grafheuvels Ermelo
<p>De historie van Ermelo laat ook sporen achter in de grond. Op de heidevelden en in de bossen liggen kleine heuvels met een ronde vorm....
Zorginstellingen 19e eeuw
<p>De naamsbekendheid van Ermelo als zorgdorp start in de tweede helft van de negentiende eeuw. In het verleden krijgt Ermelo weleens de bijnaam “Erbarmelo”. Dit...
Buurtschap Staverden
<p>Staverden is de enige buurtschap in Nederland met stadsrechten. Maar een echte stad is het nooit geworden. Je vindt er een kasteel met gracht, koetshuis,...
Klooster Sint Jansdal
<p>Als je vanuit Ermelo de Horsterweg afrijdt, zie je ongeveer 250 meter voorbij de Buitenbrinkweg rechts een merkwaardig bouwwerk. Het staat op het terrein van...
Schaapskooi Ermelo
<p>Eeuwenlang hebben in Ermelo tientallen schaapskooien gestaan. In 2003 herrijst een schaapskooi in de oude bouwstijl. Eén van de grootste schaapskooien van Nederland staat aan...
Raatakkers
<p>In het oostelijk deel van Ermelo, bovenop de stuwwal heeft men veel oude akkercomplexen gevonden. Op de digitale hoogtekaart van Nederland zijn de akkers te...
Historische buitenplaats Huize Leuvenum
<p>De Harderwijkse familie van Westervelt koopt in het begin van de achttiende eeuw aan de Leuvenumsche beek grenzende gronden. De familie laat op het terrein...
Buurtschap Drie
<p>Drie is een buurtschap in het Speulderbos. Het is één van de oudst bekende plekken in Ermelo. Drie bestaat uit enkele boerderijen, woningen, schuren en...
Leuvenumse beek
<p>De Leuvenumse Beek stroomt door het landgoed Leuvenum. Het is de langste laaglandbeek van de Veluwe. De beek start vanuit het Uddelermeer en gaat eerst...
Ermelo in de Tweede Wereldoorlog
<p>Vanaf dinsdag 14 mei 1940 maakt het Duitse leger de dienst uit in Ermelo. Vijf jaren van angst, onderdrukking en bezetting volgen. In Ermelo vestigt...
Folckerus
<p>Folckerus is een rijke Friese edelman. Hij heeft bezittingen in de huidige provincies Groningen, Friesland, Utrecht, Gelderland (in de Betuwe en op de Veluwe) en...
Molen de Koe
<p>In het oude hart van Ermelo staat molen De Koe. Een windkorenmolen wordt vanuit Noord-Holland verplaatst naar Ermelo. Vanaf 1970 krijgt de molen een andere...
Kazernes in Ermelo
<p>In 1938 wordt de dienstplicht verlengd. Defensie in Harderwijk heeft te weinig plek voor de militairen en zoekt in de buurt voor uitbreiding. Hierdoor wordt...
Palmbosch: haven, zwembad en schaatsbaan
<p>Eeuwenlang ligt in buurtschap Horst boerderij Palmbosch. Het gebied ontleent zijn naam aan deze boerderij. Bij de Zuiderzee ligt rond 1920 een steiger waar schepen...
Zorginstellingen 21e eeuw
<p>Ermelo is in de eenentwintigste eeuw nog steeds een zorgdorp. Naast de al in de negentiende eeuw gestarte zorginstellingen, komen er nieuwe instellingen bij. De...
Jeanne Diepenhorst
<p>Adriana Cornelia (Jeanne) Diepenhorst-de Gaay Fortman (1880-1958) is de vrouwenemancipatie ver vooruit met haar sociale activiteiten. Begin twintigste eeuw neemt zij het initiatief voor het...
Vorming van het landschap van Ermelo
<p>Ermelo ligt op de flank van de stuwwal Harderwijk–Garderen. In het westen ligt het op zeeniveau en in het oosten op een hoogte van 55...
Spoorweg en station
<p>Pas in 1863 wordt een spoorweg aangelegd van Utrecht naar Zwolle. De spoorweg ligt ver van het dorp. De trein stopt niet in Ermelo, omdat...
Landgoed Ullerberg
<p>Het landgoed ligt in de Leuvenumse bossen en heeft vier monumentale huizen. Het landgoed is een oase van rust en stilte. Het kent een ongekende...
Buurtschap Telgt
<p>Telgt ligt in het westen van Ermelo en is meer dan 1200 jaar oud. Het wordt voor het eerst genoemd in een schenkingsakte uit 806....
