Gelderse verhalen op reis
Deze virtuele tentoonstelling, ‘Gelderse verhalen op reis’, gaat over streektaal en dialecten.
Lees intro
106 verhalen
Bekijk volledige kaart
Hoe wordt sinterklaas gevierd in Ermelo en hoe in Culemborg en Didam? Wat bedoelt een Veluwnaar met een pakdoek? Wat is een loets in Groesbeek en een frot in Puiflijk? Het antwoord van deze vragen zit in de koffer van 'Gelderse verhalen op reis'!
Gelderland is rijk aan streektaal. Van alle provincies in het Nederlandse taalgebied is Gelderland wat betreft dialecten misschien wel het interessantst. Er worden in onze provincie namelijk drie belangrijke dialecten gesproken: Nedersaksische (noordoostelijk), Hollandse (westelijk) en Nederfrankische (zuidelijke) dialecten. In deze special beluister je alle dialecten.
'Gelderse verhalen op reis' is een bijzondere tentoonstelling, die bestaat uit een koffer vol met geluidsfragmenten in plaatselijke dialecten. Reis mee door de provincie en ontdek de verschillende streektalen. De koffer met geluidsfragmenten staat bij het Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers en is nu ook op mijnGelderland te beluisteren.
De tentoonstelling is ontwikkeld naar een idee van Charlotte Reijngoudt-Giesbers, voorheen streektaalfunctionaris bij Gelders Erfgoed (nu: Erfgoed Gelderland) en is mogelijk gemaakt dankzij de bijdragen van de Provincie Gelderland, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de medewerking van vele dialectsprekers in Gelderland.
Kerst in Zevenaar
"De kerstboom werd opgetuigd door mijn zus en ik. Er gingen zilveren slingers in en engelenhaar; daarna kwamen de ballen pas. Alle kleuren van de...
Kerst in Herwijnen
"Wij woonden in een grote boerderij en de blauwe keuken, waar ik het net met sinterklaas ook al over had, die werd eigenlijk alleen maar...
Oud en Nieuw in Ingen
"En ik heb ook wel eens horen zeggen, dat ze in Lienden met oudjaarsavond liepen ze met de rommelspot. Op andere plekken, zoals in de...
Geboorte in Hattem
"Dat was voor die tijd een zenuwachtig gedoe. Mijn vader had geloof ik meer last van de bevalling dan mijn moeder. Dan moest ik de...
Sinterklaas in Opheusden
"Wij kregen twee speculaasjes en drie van die suikerbeestjes. En dan had je kinderen, en dat had je bakker van Soest die woonde in die...
Kerst in Hattem
"Vroeger begonnen de kerstdagen en het kerstfeest al een poosje voor 24 december. Van school gingen we dan net voor de kerstvakantie 's middags naar...
Kermis in Groesbeek
"En maakte mijn moeder een paar daar van te voren voor een brood deeg. Voor een krentenbrood en een witbrood. En dan moest ik het...
Over overlijden in Harreveld
"Dat opbaren gebeurde dan thuis en 's avonds dan kwam de familie en de buurt en dan werd de rozenkrans en de litanie van .....
Sinterklaas in Nijmegen
"Sinterklaas dat was bij ons altijd lootjes trekken, surprises maken, gedichten maken. Traditiegetrouw werd er op 19 november lootjes getrokken, want dan waren mijn vader...
Kerst in Ulft
"Voor het kerst werd, werden er al voorbereidingen getroffen. In huis werd een kerststal gezet en in sommige huishoudens ook een kerstboom, maar dat was...
Geboorte in Puiflijk
"Dan wordt die lekkere kippensoep gemaakt, met de oogjes en het vlees en alles. En dan mochten wij die ernaar toe brengen, maar we mochten...
Over overlijden in Emst
"Na de begrafenis 's avonds noemden ze dat de naogroeve. En de naogroeve dat hield in dat de buurt, dat waren niet alleen de buren...
Sinterklaas in Beltrum
"En dan weet ik 's avonds ging je met elkaar de kamer in en dan werd de klomp neergezet een bord en wortel erbij, want...
Geboorte in Harreveld
"Als het zover was, zoals ze dat vroeger noemden, werden de kinderen bij de buren of ooms en tantes gebracht. En dan kwam je 's...
Over overlijden in Echteld
"De directe buren waren vrienden, de directe buren, maar vier aan weerzijden werden verplicht om de kist te dragen, dat waren de dragers. Maar de...
Oud en Nieuw in Doornenburg
"Vroeger hadden de mensen niet de mogelijkheid Oud en Nieuw te vieren, dus gingen ze kaarten. Als ze een borreltje hadden, bijvoorbeeld jenever, dan praatten...
Kerst in Didam
"De kerst was natuurlijk een feest van rondom de kerstboom en de kerststal en de kerststal was vroeger heel belangrijk. De kerststal werd van zolder...
Geboorte in Gendringen
"Het kraamschudden was ook een belangrijk gebeuren, het kind moest bewonderd worden en ging van hand naar hand. Dit gebruik moest zo snel mogelijk na...
Sinterklaas in Putten
"Nou voor Sinterklaas, dat was vroeger als je jong en klein was, als kind, werd je een beetje bang voor gemaakt. Nou en dat was...
Kermis in Echteld
"En Ochten ging ook veel naar de kermis in Tiel, naar de dolle maandag of beste maandag, werd dat genoemd. En de steenfabrieken lagen stil,...
Over overlijden in Heerde
"Voor het begraven had je vroeger de buurt nodig. Begrafenisondernemers waren er niet dus alles moest door de buurt gedaan worden. Het afleggen van de...
Over overlijden in Dreumel
"Nou als er iemand dood ging, dan gingen ze eerst in de buurt langs en dan gingen ze dat zeggen en de buurlui kwamen dan...
Koninginnedag in Putten
"Koninginnedag, wat moet je ervoor doen, je moet je fiets versieren als je dat wilde. Dan werd er, als het zover was, de vlag gehesen...
Kermis in Heerde
"Kermis was alleen op Koninginnendag of 5 mei of de buurt had een kleine kermis en dat waren de buurtfeesten. Dat was altijd een grote...
Koninginnedag in Culemborg
"'s Middags was er altijd ringrijden op de markt, dan kwamen de boeren van buitenaf. En dan zat de vrouw daar keurig op de bok...
Oud en Nieuw in Gaanderen
"Ja, en de oudere mensen gingen dan nieuwjaarwensen. Ja, en dan met de familie bij elkaar en 's morgens dan kwamen ze eerst hier bij...
Sinterklaas in Culemborg
"Ik weet nog, dat was net na de oorlog toen was ik zes, toen zou mijn broer voor de eerste keer Sinterklaas zijn, maar dat...
Oud en Nieuw in Wapenveld
"Op oudejaarsavond was het een grote traditie, wat ik zelf ook nog meegemaakt heb toen ik de snotneuzentijd ontgroeid was, dat je ging slepen. Want...
Geboorte in Herwijnen
"Toen Jo van ons geboren werd, dat weet ik dus niet want dat was de tweede, dan stond dat wiegje op de slaapkamer van de...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Sinterklaas in Herwijnen
"Dan werd er een boterletter besteld bij Henk van der Bijl en die werd dan in een kamertje neergezet en een stukje suikergoed erbij. Meestel...
Kermis in Ingen
"Maar het bijzondere in Ingen was, dat de kermis en vooral de draaimolen is heel lang uit een familie kwamen die jaar op jaar in...
Kerst in Nunspeet
"Vanuit de kerk gingen de kinderen in Nunspeet mee met oma mee naar huis en bleven daar eten. Als toetje kregen we ieder jaar aardbeien...
Oud en Nieuw in Herwijnen
"Bij ons was het eerst naar de kerk met oudjaarsavond en dan ging je naar huis om een kopje koffie te drinken en als je...
Sinterklaas in Oldebroek
"Op sinterklaasavond zetten we de klomp onder de schoorsteen met wat voer voor het paard. Nou en moeder zei dan vandaag is het echte sinterklaasfeest...
Geboorte in Groesbeek
"Dat was met de geboorte van Winand, toen was Wim wel thuis. Toen ging hij de hele tijd naar de schuur en de tuin. Hij...
Koninginnedag in Herwijnen
"Met de school liedjes leren, en dat was oefenen met elkaar. Eerst met de klas, dan met de hele school. En dan ging je als...
Oud en Nieuw in Elspeet
"'s Middags gingen ze naar de grote kerk, midden in het dorp, niet voor de preek want die was 's avonds, maar het was dan...
Oud en Nieuw in Heerde
"Een goed nieuwjaar wensen was ook een groot gebeuren waaraan iedereen meedeed. De kinderen gingen de hele buurt door nieuwjaarwensen en ook de ouderen gingen...
Kerst in Groesbeek
"Ja dat was altijd heel mooi. Om vier uur had je de nachtmis en dan bleven er altijd een paar vrouwen thuis, bij ons tenminste,...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Kermis in Ulft
"Het koningschieten dat gebeurde op maandag, dan begon het koningschieten. Eerst werd er geschoten met geweer op de vleugels, de kop en de staart. En...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Kermis in Herwijnen
"In de herfst tijdens de grote markt was er ook kermis. Dan ging je tussen de middag, als je dan van school kwam dan had...
Kerst in Brummen
"Op de avond voor de eerste kerstdag begon het eigenlijk al. Het was dan kerstavond. Dat vierden wij met pelpinda's, appels, peren en zelfgebakken krentenbrood....
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Over overlijden in Gendringen
"Het lijk werd opgehaald door een lijkkoets, gestrokken door een paard. Iedereen die je onderweg tegenkwam stopte, nam de hoed af en bleef staan tot...
Kerst in Emst
"Versieren was er ook bijna niet bij, want je had bijna geen spullen. D'r werden dan hooguit koekjes met een gat erin in de boom...
Kermis in Oldebroek
"Alleen een dag per jaar hebben we hier de zogenaamde schapenmarkt en die heette vroeger de Broek kermis. De naam kermis valt in Oldebroek niet...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Kerst in Zevenaar
"De kerstboom werd opgetuigd door mijn zus en ik. Er gingen zilveren slingers in en engelenhaar; daarna kwamen de ballen pas. Alle kleuren van de...
Kerst in Herwijnen
"Wij woonden in een grote boerderij en de blauwe keuken, waar ik het net met sinterklaas ook al over had, die werd eigenlijk alleen maar...
Oud en Nieuw in Ingen
"En ik heb ook wel eens horen zeggen, dat ze in Lienden met oudjaarsavond liepen ze met de rommelspot. Op andere plekken, zoals in de...
Geboorte in Hattem
"Dat was voor die tijd een zenuwachtig gedoe. Mijn vader had geloof ik meer last van de bevalling dan mijn moeder. Dan moest ik de...
Sinterklaas in Opheusden
"Wij kregen twee speculaasjes en drie van die suikerbeestjes. En dan had je kinderen, en dat had je bakker van Soest die woonde in die...
Kerst in Hattem
"Vroeger begonnen de kerstdagen en het kerstfeest al een poosje voor 24 december. Van school gingen we dan net voor de kerstvakantie 's middags naar...
Kermis in Groesbeek
"En maakte mijn moeder een paar daar van te voren voor een brood deeg. Voor een krentenbrood en een witbrood. En dan moest ik het...
Over overlijden in Harreveld
"Dat opbaren gebeurde dan thuis en 's avonds dan kwam de familie en de buurt en dan werd de rozenkrans en de litanie van .....
Sinterklaas in Nijmegen
"Sinterklaas dat was bij ons altijd lootjes trekken, surprises maken, gedichten maken. Traditiegetrouw werd er op 19 november lootjes getrokken, want dan waren mijn vader...
Kerst in Ulft
"Voor het kerst werd, werden er al voorbereidingen getroffen. In huis werd een kerststal gezet en in sommige huishoudens ook een kerstboom, maar dat was...
Geboorte in Puiflijk
"Dan wordt die lekkere kippensoep gemaakt, met de oogjes en het vlees en alles. En dan mochten wij die ernaar toe brengen, maar we mochten...
Over overlijden in Emst
"Na de begrafenis 's avonds noemden ze dat de naogroeve. En de naogroeve dat hield in dat de buurt, dat waren niet alleen de buren...
Sinterklaas in Beltrum
"En dan weet ik 's avonds ging je met elkaar de kamer in en dan werd de klomp neergezet een bord en wortel erbij, want...
Geboorte in Harreveld
"Als het zover was, zoals ze dat vroeger noemden, werden de kinderen bij de buren of ooms en tantes gebracht. En dan kwam je 's...
Over overlijden in Echteld
"De directe buren waren vrienden, de directe buren, maar vier aan weerzijden werden verplicht om de kist te dragen, dat waren de dragers. Maar de...
Oud en Nieuw in Doornenburg
"Vroeger hadden de mensen niet de mogelijkheid Oud en Nieuw te vieren, dus gingen ze kaarten. Als ze een borreltje hadden, bijvoorbeeld jenever, dan praatten...
Kerst in Didam
"De kerst was natuurlijk een feest van rondom de kerstboom en de kerststal en de kerststal was vroeger heel belangrijk. De kerststal werd van zolder...
Geboorte in Gendringen
"Het kraamschudden was ook een belangrijk gebeuren, het kind moest bewonderd worden en ging van hand naar hand. Dit gebruik moest zo snel mogelijk na...
Sinterklaas in Putten
"Nou voor Sinterklaas, dat was vroeger als je jong en klein was, als kind, werd je een beetje bang voor gemaakt. Nou en dat was...
Kermis in Echteld
"En Ochten ging ook veel naar de kermis in Tiel, naar de dolle maandag of beste maandag, werd dat genoemd. En de steenfabrieken lagen stil,...
Over overlijden in Heerde
"Voor het begraven had je vroeger de buurt nodig. Begrafenisondernemers waren er niet dus alles moest door de buurt gedaan worden. Het afleggen van de...
Over overlijden in Dreumel
"Nou als er iemand dood ging, dan gingen ze eerst in de buurt langs en dan gingen ze dat zeggen en de buurlui kwamen dan...
Koninginnedag in Putten
"Koninginnedag, wat moet je ervoor doen, je moet je fiets versieren als je dat wilde. Dan werd er, als het zover was, de vlag gehesen...
Kermis in Heerde
"Kermis was alleen op Koninginnendag of 5 mei of de buurt had een kleine kermis en dat waren de buurtfeesten. Dat was altijd een grote...
Koninginnedag in Culemborg
"'s Middags was er altijd ringrijden op de markt, dan kwamen de boeren van buitenaf. En dan zat de vrouw daar keurig op de bok...
Oud en Nieuw in Gaanderen
"Ja, en de oudere mensen gingen dan nieuwjaarwensen. Ja, en dan met de familie bij elkaar en 's morgens dan kwamen ze eerst hier bij...
Sinterklaas in Culemborg
"Ik weet nog, dat was net na de oorlog toen was ik zes, toen zou mijn broer voor de eerste keer Sinterklaas zijn, maar dat...
Oud en Nieuw in Wapenveld
"Op oudejaarsavond was het een grote traditie, wat ik zelf ook nog meegemaakt heb toen ik de snotneuzentijd ontgroeid was, dat je ging slepen. Want...
Geboorte in Herwijnen
"Toen Jo van ons geboren werd, dat weet ik dus niet want dat was de tweede, dan stond dat wiegje op de slaapkamer van de...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Sinterklaas in Herwijnen
"Dan werd er een boterletter besteld bij Henk van der Bijl en die werd dan in een kamertje neergezet en een stukje suikergoed erbij. Meestel...
Kermis in Ingen
"Maar het bijzondere in Ingen was, dat de kermis en vooral de draaimolen is heel lang uit een familie kwamen die jaar op jaar in...
Kerst in Nunspeet
"Vanuit de kerk gingen de kinderen in Nunspeet mee met oma mee naar huis en bleven daar eten. Als toetje kregen we ieder jaar aardbeien...
Oud en Nieuw in Herwijnen
"Bij ons was het eerst naar de kerk met oudjaarsavond en dan ging je naar huis om een kopje koffie te drinken en als je...
Sinterklaas in Oldebroek
"Op sinterklaasavond zetten we de klomp onder de schoorsteen met wat voer voor het paard. Nou en moeder zei dan vandaag is het echte sinterklaasfeest...
Geboorte in Groesbeek
"Dat was met de geboorte van Winand, toen was Wim wel thuis. Toen ging hij de hele tijd naar de schuur en de tuin. Hij...
Koninginnedag in Herwijnen
"Met de school liedjes leren, en dat was oefenen met elkaar. Eerst met de klas, dan met de hele school. En dan ging je als...
Oud en Nieuw in Elspeet
"'s Middags gingen ze naar de grote kerk, midden in het dorp, niet voor de preek want die was 's avonds, maar het was dan...
Oud en Nieuw in Heerde
"Een goed nieuwjaar wensen was ook een groot gebeuren waaraan iedereen meedeed. De kinderen gingen de hele buurt door nieuwjaarwensen en ook de ouderen gingen...
Kerst in Groesbeek
"Ja dat was altijd heel mooi. Om vier uur had je de nachtmis en dan bleven er altijd een paar vrouwen thuis, bij ons tenminste,...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Kermis in Ulft
"Het koningschieten dat gebeurde op maandag, dan begon het koningschieten. Eerst werd er geschoten met geweer op de vleugels, de kop en de staart. En...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Kermis in Herwijnen
"In de herfst tijdens de grote markt was er ook kermis. Dan ging je tussen de middag, als je dan van school kwam dan had...
Kerst in Brummen
"Op de avond voor de eerste kerstdag begon het eigenlijk al. Het was dan kerstavond. Dat vierden wij met pelpinda's, appels, peren en zelfgebakken krentenbrood....
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Over overlijden in Gendringen
"Het lijk werd opgehaald door een lijkkoets, gestrokken door een paard. Iedereen die je onderweg tegenkwam stopte, nam de hoed af en bleef staan tot...
Kerst in Emst
"Versieren was er ook bijna niet bij, want je had bijna geen spullen. D'r werden dan hooguit koekjes met een gat erin in de boom...
Kermis in Oldebroek
"Alleen een dag per jaar hebben we hier de zogenaamde schapenmarkt en die heette vroeger de Broek kermis. De naam kermis valt in Oldebroek niet...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
