Getuigen van de oorlog

In deze special zijn zowel verhalen achter voorwerpen uit de oorlogstijd, als de oorlogsverhalen van Gelderlanders zelf verzameld.

Lees intro

109 verhalen
Bekijk volledige kaart

In maart 2020 heeft Erfgoed Gelderland samen met Rijnbrink, Omroep Gelderland en de Gelderse bibliotheken een aantal WO2-cafés georganiseerd. Bezoekers konden hier hun voorwerpen uit de oorlogstijd mee naar toe nemen en met elkaar in gesprek gaan. Ook was er ruimte om de oorlogsverhalen aan mijnGelderland te vertellen. Het zijn persoonlijke verhalen, soms gaan ze over de mensen zelf, en soms over een nabij familielid. 

De special is aangevuld met verhalen die buiten de WO2-cafés zijn verzameld, bijvoorbeeld door de Werkgroep Oral History van Erfgoed Gelderland. Daarnaast is het project in maart 2021 als online project, 'WO2-verhaal gezocht', opgepakt nadat het in 2020 voortijdig afgebroken moest worden door de coronamaatregelen. Bekijk ook de filmpjes die Bas Steman maakte bij een aantal bijzondere opgehaalde verhalen.

Bestudering van de kaarten, bij het WO2-café © Screenshot YouTube mijnGelderland, CC-BY-NC
De kaarten van Operatie Pegasus
<p>Na het mislukken van operatie Market Garden werden de geallieerde piloten door het verzet geholpen om te ontsnappen aan de Duitsers. Het oversteken van de...
Het in het verhaal genoemde wederopbouwhuis van de buren in Scherpenzeel © Via Tineke Seijdell-Valkenburg
Oorlogsherinneringen van Tini Seijdell-Valkenburg uit Scherpenzeel
<p>Tini Seijdell-Valkenburg vertelt ons (via Stichting Grebbelinie in het Vizier): 'Toen de Tweede Wereldoorlog in mei 1940 uitbrak was ik bijna 4 jaar. Wat ik...
Identiteitsbewijs van de moeder van Frans Rozendal, koerierster voor het verzet in Zutphen © CC BY
Koerierster voor het Zutphense verzet
<p>Frans Rozendal uit Zutphen vertelt voor het project 'WO2-verhaal Gezocht' over de oorlogsgeschiedenis van zijn familie. Zijn moeder was koerierster voor het verzet. Ze bracht...
Ook het interieur van Kasteel Rosendael raakte beschadigd. © Geldersch Landschap & Kasteelen
Evacué op Kasteel Rosendael - deel 1
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
Maty Vroegindewey © privécollectie Maty Romein - CC-BY-SA
Gered door de vijand
<p>Maty Romein-Vroegindewey, die al sinds 1975 in Ede woont, kwam op 5 maart 2020 bij het WO2-café in Ede. Ze vertelde een spannend avontuur toen...
Een brief van Salomon Joseph Vromen. © Privécollectie Alice Garritsen, cc-by.
Brieven uit Westerbork
<p>De ouders van Alice Garritsen ontvingen in de Tweede Wereldoorlog brieven van een bevriend joods gezin. Het echtpaar Salomon Vromen en Mietje Vromen-Kannewasser, en hun...
Victor Ritschie © Privé V. Ritschie
Hoe ik aan de dood ontsnapte, maar Annie het leven liet
<p>De heer Victor (Vic) Ritschie stuurde ons zijn herinneringen, over de gebeurtenissen rond het bombardement op NIjmegen. 'Kun je als zesjarig jongentje al verliefd zijn?...
Markt van Beusichem, gefotografeerd in april 1945 door RAF-piloten. © Wageningen UR Library, Special Collections
Indrukwekkende toespraak bevrijders Beusichemse Markt gevonden
<p>Op donderdag 31 mei 1945, op de Markt in Beusichem, hielden enkele honderden Britse soldaten een indrukwekkende parade. Zo namen de bevrijders afscheid van de...
Henk Dijkerman © Privécollectie Els Dijkerman
De laatste oorlogsdagen en de bevrijding in Laren
<p>Els Dijkerman schrijft ons het volgende: 'mijn overleden vader, Henk Dijkerman uit Laren, heeft in de laatste dagen van de oorlog en de hierop volgende...
Opoe Wiegertje © Privécollectie Van Wijk - Ermstrang
Brakel als 'Partizanennest'
<p>In september 1944, werd, mede door de Slag bij Arnhem, de S.S. nog fanatieker in de vervolging van jonge mannen, joden en verzetsstrijders. Het scheelde...
Theo Roelofs bij herinneringscollage tijdens WO2-café Wijchen in 2020 © Erfgoed Gelderland CC-BY-SA
Ontploffing van een tank bij het ouderlijk huis
<p>Theo Roelofs (1949) is geboren in Ewijk. Hij werd genoemd naar zijn broer die in de Tweede Wereldoorlog omkwam samen met zijn andere broer Harrie...
Groepstafereel op het ijs van Kasteel Rosendael © ws WK baron van Pallandt ca 1905-collectie Geldersch Archief - CC-BY-SA
Evacué op Kasteel Rosendael – deel 2
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Ontsnapt aan de dood
<p>De vader van Trudy Rietveld werd in 1941 gearresteerd, bij hen thuis in Arnhem. Hij werd beschuldigd van spionage, ter dood veroordeeld en ontsnapte vervolgens...
Henny Meulebeek-Gunsing © Jan van de Lagemaat, CC-BY-NC-SA
'Blijven jullie maar, want we zijn zo weg'
<p>Henny Meulebeek-Gunsing (1924) vertelt over haar ervaringen tijdens operatie Market Garden in september 1944. Met haar gezin schuilt zij in de Kleikamp, een van de...
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
Het wrak van de Spitfire © Sander Woonings
Claude Mervyn Wheatley neergestort vlakbij Herwen
<p>Op Goede Vrijdag 22 Maart 1940, om ongeveer 12:00 uur lokale tijd uur, stortte Spitfire PR IB N3069 neer bij de Oude Waal net ten...
Steven Dorrestijn © Jan van de Lagemaat, CC-BY-NC-SA
'We moeten eruit, want anders gaat het niet goed'
<p>Tijdens de luchtlanding van Market Garden landden glijders op het land van de boerderij waar Steven Dorrestijn (1921) opgroeide. Steven vertelt over de eerste drie...
Oorlogsmonument bij de IJssel (gemeente Voorst), als herinnering aan de oversteek van de geallieerde troepen op 12 april 1945 op deze plaats © Gouwenaar/Wikimedia CC BY 1.0
Kind in oorlogstijd
<p>"In mei 1940 zijn we naar Welsum verhuisd en hebben bij mijn Opoe ingewoond. Na ongeveer acht maanden zijn we naar Terwolde verhuisd. Toen was...
Foto van de boerderij, Peperstraat 27 (Bruchem) © Privé Gerrit Verkuil
Herinneringen aan Kerstmis 1944
<p>Gerrit Verkuil vertelt ons over zijn oorlogsherinneringen. 'Kerstmis 1944 beleefde ik als vijftienjarige jongen op de boerderij van mijn ouders in Bruchem. Behalve evacuees uit...
Na de Canadese intocht met de boerendochter Mia bij de schuilkelder © Gerard Greven CC BY NC
Gerard Greven, boerenzoon uit Duiven
<p>Gerard was de zesde van in totaal elf kinderen bij een boerengezin op de Driegaarden in de gemeente Duiven. Bij het uitbreken van de Tweede...
Rijkswerkkamp Lievelde, enige bekende foto © Via G. Nijs
Ernst Aron
<p>In 1995 trof Godfried Nijs in het toenmalige archief Lichtenvoorde een dossierdoos aan die tot dan toe over het hoofd was gezien. Op de doos...
Reconstructie van de verstopplek op Ridderstraat 29 bis (Culemborg) © Elisabeth Weeshuis Museum, Culemborg
Onderduiken in Culemborg - Ridderstraat 29 bis
<p>In het boek 'Schuilen - onderduik in Culemborg '40-'45' staan talloze verhalen over de manier waarop Culemborgers onderdak boden aan vervolgde medeburgers. Joden, piloten, studenten,...
IJskelder Mariëndaal (2007) © H. Weltje
Twaalf dagen schuilen in de IJskelder bij Mariëndaal (Oosterbeek)
<p>Henk Weltje schrijft ons het volgende: ''Mijn moeder Jansje Weltje-Braafhart is in 2013 overleden maar heeft haar verhaal nog wel opgeschreven. Zij woonde met ouders...
Chris Bosveld met de kinderen Albert en Annie © Privécollectie Kohut, CC-BY-NC
Schuilen bij de organist
<p>Bij het WO2-café in Ede deelde Hennie Kohut-van Eerten (geb. 1950) het verhaal van haar oom en tante. 'Mijn oom en tante Chris en Herta...
Riek en Lammert Hartgers-Abbink © Sander Grootendorst
Fosforgranaat fataal op laatste oorlogsdag in De Hoven
<p>Nadat Zutphen op 8 april 1945 was bevrijd van het oorlogsjuk, werd in De Hoven nog een week lang gestreden. 14 april, de laatste dag,...
De ouders van Ab de Haas met Canadese bevrijders in Ede (1945) © Ab de Haas CC BY NC
De oorlogservaringen van mijn ouders
<p>Ab de Haas vertelt ons over oorlogservaringen van zijn ouders: 'mijn vader was hoofdmonteur bij de toenmalige PGEM in Ede. Mijn ouders bewoonden een dienstwoning...
Colonne tanks tijdens het begin van Operatie Veritable © PD
De Treffers en Operation Veritable
<p>Op 8 februari 1945 begon Operation Veritable, de grootste militaire aanval ooit in Nederland. De eerste beschietingen waren vanaf het voetbalveld van De Treffers in...
Agnes Welling-Augustin vertelt over de evacuatie uit Arnhem © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 1
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Stef Looijen bij het WO2-café in Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC
Onbekend slachtoffer in een wrede oorlog
<p>Eind jaren vijftig, begin jaren zestig groeide ik (Stef Looijen) op in Heveadorp, dat tegen Doorwerth aan ligt. Mijn vader was werkzaam op de Heveafabriek....
Onderhoud aan een Spitfire van de 322 (Dutch) Squadron RAF © PD
Engelandvaarder en Spitfirepiloot - deel 2
<p>Als zeventienjarige jongen besloot Leo uit Horn (Limburg) om met enkele vrienden om naar Engeland te gaan en daar als militair in dienst te treden....
Grafmonument voor Wiardus Rengers Hora Siccama. © Bert-Jan Dierink, cc-by
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945)
<p>Nadat Nederland zich overgeeft aan Duitsland in 1940, moet Wiardus Rengers Hora Siccama zich melden voor krijgsgevangenschap. Hij duikt onder en komt in Putten terecht....
Het monument in kwestie, goed onderhouden © Dick Breedijk
Een aanpassing van het monument bij Katerveer?
<p>Dick Breedijk schrijft ons over het oorlogsmonument bij Katerveer. 'Er staat bij de Geldersedijk te Hattem, tussen de Zuiderzeestraatweg en de A28, op de driehoek...
Theo Schuurman (links, met het stropdasje), op ca. tienjarige leeftijd na de oorlog © Privécollectie Schuurman
Herinneringen van een Dinxperse jongen in oorlogstijd
<p>Theo Schuurman, geboren in Dinxperlo (1936) vertelt ons hoe hij de Tweede Wereldoorlog als jonge jongen in Dinxperlo heeft beleefd.</p>
Reconstructie van de verstopplek op Bradaal 49 in Culemborg © Elisabeth Weeshuis Museum, Culemborg
Onderduiken in Culemborg - Bradaal 49
<p>In het boek 'Schuilen - onderduik in Culemborg '40-'45' staan talloze verhalen over de manier waarop Culemborgers onderdak boden aan vervolgde medeburgers. Joden, piloten, studenten,...
Gedachtenisprentje van vader en zoon Pijnappel © Via Karin Hippmann - Pijnappel
Bombardement nabij molen De Hoop in Oud-Zevenaar
<p>Molenaar Wilhelmus (Willem) F.J. Pijnappel, geboren op 26-08-1878 en zijn zoon Johannes J.J. Pijnappel, geboren op 29-04-1911 kwamen om tijdens een luchtaanval. Het was een...
Piet van Mourik en Dicky van Mourik-Jansen © Privécollectie familie van Mourik
Leven en overleven in oorlogstijd
<p>Leven en overleven in oorlogstijd ‘Waren we maar thuisgebleven.’ Woorden van haar moeder die Dicky zich herinnert als de dag van gisteren. ‘Ik was nog...
Cea van Dillen-Janssen © Erfgoed Gelderland CC-BY
Duitse krijgsgevangenen in Wijchen en Alverna
<p>In Wijchen woonden vanaf het najaar van 1944 veel evacués. Zo ook Cea van Dillen-Janssen en haar familie, die vanuit de Ooijpolder naar een veiliger...
Een loge met zoontje, H. Uenk, A. Burgers-Uenk, J. Bloemen en T. Burgers © OHKV Rheden-Rozendaal
Oorlogsherinneringen van Teunis Jacobus Burgers
<p>Teunis Jacobus Burgers vertrouwt in 1982 zijn oorlogsherinneringen aan het papier toe. Hij schrijft: 'Als ik dit opschrijf, ga ik er van uit dat de...
De 'Elisabeth' met de familie Panjer. © Privécollectie Deddo Panjer, cc-by.
De laatste reis van de ‘Elisabeth’
<p>Het vrachtschip ‘Elisabeth’ van Jacob Panjer en zijn broer Klaas lag in 1944 klaar om vanuit Apeldoorn naar Haarlem te varen, toen het samen met...
Willem Bredewout en Hendrika Geraldina (Riekie) Schoonhoven, zijn vrouw © CC-BY-NC Jan Bredewout
Willem Bredewout tewerkgesteld bij de IJsselbrug
<p>Willem Bredewout uit Wapenveld moest in 1944 helpen bij het graven van loopgraven in de uiterwaarden bij de IJsselbrug bij Zwolle. Hij overleefde aldaar een...
In gesprek met Henk Alards bij het WO2-café © Jan van de Lagemaat CC-BY-NC-SA
Henk, het bevrijdingskind
<p>Henk Alards is nog steeds heel emotioneel als hij vertelt over de laatste 1,5 jaar van zijn 75-jarige leven. Na een jarenlange zoektocht weet hij...
Foto Rijk Bennis, uit de tijd van dit verhaal © Privécollectie Rijk Bennis
Tienjarige kinderen spelen in de restanten van de oorlog: een groot spel?
<p>'Terug van de evacuatie kwamen we terecht in een omgeving waar het geweld van de oorlog een duidelijk spoor had achtergelaten in Arnhem. We waren...
J.G. de Vries ('Bub') in 1942 © Candy Leeuwis CC BY NC
Onderduikers en onwelkome gasten in Apeldoorn
<p>Daisy Juncker was zestien jaar toen de oorlog uitbrak. In 1998 heeft zij haar herinneringen over de oorlogsjaren in Apeldoorn op papier gezet. Mevrouw Juncker...
Tekening van Gasthaus uit het plakboek van Johan Hartgers © A. Hartgers, CC-BY-NC-SA
De oorlog van Johan Hartgers – deel één
<p>Johan Hartgers (1918) werd als tweede kind van Cornelis Hartgers en Maartje Klapwijk geboren op het adres Ede Ea. 80 (Grootestraat). Daar runden zijn ouders...
Warnsveld, Monument Canadese Militairen. © Pacobobo cc-by-sa 3.0
Gevallen in Warnsveld
<p>Bij het monument aan de Kerkhofweg in Warnsveld staat een monument met daarop 36 namen. 35 namen van Canadese soldaten en een naam van...
EXODUS-monument in Arnhem-Zuid (Martien van Hemmen, 2010) © Theo Brink, CC-BY-NC-ND
Oorlogsvluchtelingen in Gelderland - deel 2
<p>Jaap Dieckmann werd in 1932 geboren in Elden in de Klapstraat nr. 64 (nu nr. 68). Hij was acht jaar oud toen zijn familie op...
Lied © Privécollectie Monique Beumer
Wie is je werkelijke vijand?
<p>Monique Beumer vertelt ons over haar oma: 'met de geboorte van de tweede zoon en de grote werkeloosheid, verhuisde mijn oma met haar eerste man...
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Geen Arbeitseinsatz, maar onderduik in Babberich
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). Hij vond tijdens de Tweede Wereldoorlog...
Oskar Schäfer © CODA Apeldoorn CC BY SA 4.0 (via Joods Monument)
De Joodse familie Schäfer
<p>In Wenum Wiesel worden vijf gedenkstenen gelegd in het plaveisel voor villa De Beukenhorst aan de Zwolseweg 526. Dit ter herinnering aan het Joodse gezin...
Stef Looijen bij het WO2-café in Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC
“Kunt u voor mijn papegaai zorgen?”
<p>Mijn opa en oma Steven en Maria van der Sluis woonden met hun gezin met 5 kinderen aan het eind van de oorlog op het...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl