Getuigen van de oorlog

In deze special zijn zowel verhalen achter voorwerpen uit de oorlogstijd, als de oorlogsverhalen van Gelderlanders zelf verzameld.

Lees intro

109 verhalen
Bekijk volledige kaart

In maart 2020 heeft Erfgoed Gelderland samen met Rijnbrink, Omroep Gelderland en de Gelderse bibliotheken een aantal WO2-cafés georganiseerd. Bezoekers konden hier hun voorwerpen uit de oorlogstijd mee naar toe nemen en met elkaar in gesprek gaan. Ook was er ruimte om de oorlogsverhalen aan mijnGelderland te vertellen. Het zijn persoonlijke verhalen, soms gaan ze over de mensen zelf, en soms over een nabij familielid. 

De special is aangevuld met verhalen die buiten de WO2-cafés zijn verzameld, bijvoorbeeld door de Werkgroep Oral History van Erfgoed Gelderland. Daarnaast is het project in maart 2021 als online project, 'WO2-verhaal gezocht', opgepakt nadat het in 2020 voortijdig afgebroken moest worden door de coronamaatregelen. Bekijk ook de filmpjes die Bas Steman maakte bij een aantal bijzondere opgehaalde verhalen.

Foto ter gelegenheid van het 45 jarig ambtsjubileum (1948) van mijn opa. Op de eerste rij mijn oma (3e van links) en opa (4e van links) © Pieter van Heiningen
Mijn opa bij de Rijkspolitie in Nunspeet
<p>Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte mijn opa als rijkspolitie in Nunspeet, en weigert hij joden en landgenoten op te pakken. Hij was een zeer gelovig...
Onderhoud aan een Spitfire van de 322 (Dutch) Squadron RAF © PD
Engelandvaarder en Spitfirepiloot - deel 2
<p>Als zeventienjarige jongen besloot Leo uit Horn (Limburg) om met enkele vrienden om naar Engeland te gaan en daar als militair in dienst te treden....
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Ontsnapt aan de dood
<p>De vader van Trudy Rietveld werd in 1941 gearresteerd, bij hen thuis in Arnhem. Hij werd beschuldigd van spionage, ter dood veroordeeld en ontsnapte vervolgens...
Maria Wolters, haar broer Leo (onderwijzer in Lichtenvorde), bakker Wolters en zijn vrouw © Via Bram Opschoor
Voedselhulp van de familie Wolters uit Silvolde
<p>Bram Opschoor vertelt ons over hoe zijn familie dankzij voedselhulp de Tweede Wereldoorlog overleefde: 'geboren ben ik in 1939 in Rotterdam. Onbewust van het feit...
Monument voor gefusilleerden tijdens april-mei staking 1943 op de Waterberg in Arnhem © ir. J. Enklaar  (1950), foto Theo Brink, Kunst in de Publieke Ruimte Arnhem CC-BY-NC-ND
April-meistakingen 1943
<p>Van 29 april 1943 tot en met 3 mei 1943 hebben 500.000 Nederlanders het werk neergelegd uit protest tegen de Arbeitseinsatz. De staking begon bij...
Marie Lucassen © Gerard Alofs
Marie Lucassen, slachtoffer van het bombardement op Doetinchem – deel 1
<p>Marie Lucassen uit Kilder was sinds 1940 ‘in betrekking’ bij familie Sachtleven aan de Waterstraat in Doetinchem, toen zij daar bij het bombardement van 21...
Piet Jansen © privécollectie kinderen Jansen
Vaker naar huis met een vervalst stempel
<p>In mei 2020 verschijnt een boek gemaakt door het Comité 4 en 5 mei Ewijk. Een van de verhalen in het boek gaat over Piet...
Opoe Wiegertje © Privécollectie Van Wijk - Ermstrang
Brakel als 'Partizanennest'
<p>In september 1944, werd, mede door de Slag bij Arnhem, de S.S. nog fanatieker in de vervolging van jonge mannen, joden en verzetsstrijders. Het scheelde...
Henny Meulebeek-Gunsing © Jan van de Lagemaat, CC-BY-NC-SA
'Blijven jullie maar, want we zijn zo weg'
<p>Henny Meulebeek-Gunsing (1924) vertelt over haar ervaringen tijdens operatie Market Garden in september 1944. Met haar gezin schuilt zij in de Kleikamp, een van de...
Lied © Privécollectie Monique Beumer
Wie is je werkelijke vijand?
<p>Monique Beumer vertelt ons over haar oma: 'met de geboorte van de tweede zoon en de grote werkeloosheid, verhuisde mijn oma met haar eerste man...
Riek en Lammert Hartgers-Abbink © Sander Grootendorst
Fosforgranaat fataal op laatste oorlogsdag in De Hoven
<p>Nadat Zutphen op 8 april 1945 was bevrijd van het oorlogsjuk, werd in De Hoven nog een week lang gestreden. 14 april, de laatste dag,...
Opa Eitinck © Willemien Wolters-Niewhoff
Het verhaal dat verteld moet worden: Harreveld 1940 – 1945
<p>Het kerkdorp Harreveld is in de Tweede Wereldoorlog vrij ongeschonden uit de strijd gekomen. Op vele boerderijen werden onderduikers en evacuees geplaatst. Vaak werden ze...
Jacob Elbertsen, voor de eerste oefening in militaire dienst © Privécollectie Elbertsen
Het dagboek van Jacob Elbertsen
<p>Jacob Elbertsen was in 1936 negentien jaar, toen hij zijn onderwijzersakte behaalde. In plaats van voor de klas te gaan staan, werd hij in datzelfde...
De parachute, in Cultura Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC-SA
Een bijzondere parachute
<p>Na de luchtlandingen op de Ginkelse Heide op 18 september 1944 vond de opa van Remco Methorst een intacte parachute. De meeste parachutes werden in...
Controlepost aan de demarcatielijn met verbodsbord voor Joden in Duits en Frans © Bundesarchiv, Bild 101I-017-1065-44A, Becker, CC-BY-SA
Engelandvaarder en Spitfirepiloot - deel 1
<p>Als zeventienjarige jongen besloot Leo uit Horn (Limburg) om met enkele vrienden om naar Engeland te gaan en daar als militair in dienst te treden....
Nico Wulterkens, krantenknipsel © Via Moniek Bloks, CC BY
Het opblazen van de Rijnbrug op 10 mei 1940
<p>Op 10 mei 1940 rond 5 uur ‘s ochtends werd de Rijnbrug in Arnhem opgeblazen door de Nederlandse genie om de Duitse invasie tegen te...
De 'Elisabeth' met de familie Panjer. © Privécollectie Deddo Panjer, cc-by.
De laatste reis van de ‘Elisabeth’
<p>Het vrachtschip ‘Elisabeth’ van Jacob Panjer en zijn broer Klaas lag in 1944 klaar om vanuit Apeldoorn naar Haarlem te varen, toen het samen met...
Tekening vanuit de telefoonpaal, plakboek Johan Hartgers. © A. Hartgers, CC-BY-NC-SA
De oorlog van Johan Hartgers - deel twee
<p>Johan Hartgers (1918) kwam met een aantal mede-PTT’ers op 10 juni 1943 aan in Kreuzburg. Ze waren gedwongen in dienst bij de Duitsers. De Duitsers...
Frans Rouwen in zijn woonkamer, 2021 © Ina Brethouwer
Frans Rouwen uit Kranenburg (Vorden) ziet in mei 1940 het nazileger langsmarcheren
<p>Frans Rouwen is begin 1935 geboren op de Kranenburg achter café-kruidenier-zaal Schoenaker aan de Ruurloseweg. Het katholieke gezin Rouwen telt negen kinderen en Frans is...
De ouders van Ab de Haas met Canadese bevrijders in Ede (1945) © Ab de Haas CC BY NC
De oorlogservaringen van mijn ouders
<p>Ab de Haas vertelt ons over oorlogservaringen van zijn ouders: 'mijn vader was hoofdmonteur bij de toenmalige PGEM in Ede. Mijn ouders bewoonden een dienstwoning...
Het in het verhaal genoemde wederopbouwhuis van de buren in Scherpenzeel © Via Tineke Seijdell-Valkenburg
Oorlogsherinneringen van Tini Seijdell-Valkenburg uit Scherpenzeel
<p>Tini Seijdell-Valkenburg vertelt ons (via Stichting Grebbelinie in het Vizier): 'Toen de Tweede Wereldoorlog in mei 1940 uitbrak was ik bijna 4 jaar. Wat ik...
Defilé van de bevrijders © Maker onbekend, collectie Stadsmuseum Doetinchem
De opluchting van de bevrijding op alle fronten
<p>Ton Smits vertelt ons: '10 mei 1940. Ik was vijf toen de oorlog uitbrak. Door het keukenraam zag ik die morgen druk pratende buurtbewoners die...
Piet en broer Theo voor het huis Hoofdstraat voor de oorlog © Privécollectie Piet Binnendijk, in copyright
Het dagboek van een twaalfjarige
<p>De destijds twaalfjarige Piet Binnendijk uit Velp hield vanaf 17 september 1944 een oorlogsdagboek bij. Waarom vanaf toen? Omdat er ‘daarvoor niets bijzonders geschiedde’. Op...
Theo Roelofs bij herinneringscollage tijdens WO2-café Wijchen in 2020 © Erfgoed Gelderland CC-BY-SA
Ontploffing van een tank bij het ouderlijk huis
<p>Theo Roelofs (1949) is geboren in Ewijk. Hij werd genoemd naar zijn broer die in de Tweede Wereldoorlog omkwam samen met zijn andere broer Harrie...
Willy Houterman (met lolly in de mond) en Tineke Houterman © Marion van Espelo - Gieben
Tante Willy 'eat the piepers'
<p>Mijn tante Willy Houterman, een oudere zus van mijn moeder, kon héérlijk vertellen. Ik hing vroeger aan haar lippen als ze vertelde. Ze had ook...
Steven Dorrestijn © Jan van de Lagemaat, CC-BY-NC-SA
'We moeten eruit, want anders gaat het niet goed'
<p>Tijdens de luchtlanding van Market Garden landden glijders op het land van de boerderij waar Steven Dorrestijn (1921) opgroeide. Steven vertelt over de eerste drie...
Grafmonument voor Wiardus Rengers Hora Siccama. © Bert-Jan Dierink, cc-by
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945)
<p>Nadat Nederland zich overgeeft aan Duitsland in 1940, moet Wiardus Rengers Hora Siccama zich melden voor krijgsgevangenschap. Hij duikt onder en komt in Putten terecht....
Stef Looijen bij het WO2-café in Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC
Onbekend slachtoffer in een wrede oorlog
<p>Eind jaren vijftig, begin jaren zestig groeide ik (Stef Looijen) op in Heveadorp, dat tegen Doorwerth aan ligt. Mijn vader was werkzaam op de Heveafabriek....
De schoenen met het briefje met daarop het adres © Privécollectie Van Wijk-Ermstrang
Vriendschap door De H.A.R.K.
<p>De familie van Hannie van Wijk – Ermstrang heeft, door een paar witte schoenen, een bijzondere relatie gekregen met John, Laura en Bob in Amerika....
Derk Jan Pardijs © Privécollectie familie Pardijs
Derk Jan Pardijs uit Leesten (1880 – 1945)
<p>Landbouwer Derk Jan Pardijs stamt uit een al eeuwenlang in de Graafschap gevestigde familie. Met vrouw Tonia en de kinderen woont hij op 'de Boggelaar'...
Identiteitsbewijs van de moeder van Frans Rozendal, koerierster voor het verzet in Zutphen © CC BY
Koerierster voor het Zutphense verzet
<p>Frans Rozendal uit Zutphen vertelt voor het project 'WO2-verhaal Gezocht' over de oorlogsgeschiedenis van zijn familie. Zijn moeder was koerierster voor het verzet. Ze bracht...
Bennie Polman © Privécollectie familie Polman
De laatste dagen van Bennie Polman, 13 – 17 november 1944
<p>In de Achterhoek was een kleine groep van Jehovah’s Getuigen actief. Ze wilden Hitler Duitsland niet ondersteunen maar ze gingen ook niet in verzet. De...
Maty Vroegindewey © privécollectie Maty Romein - CC-BY-SA
Gered door de vijand
<p>Maty Romein-Vroegindewey, die al sinds 1975 in Ede woont, kwam op 5 maart 2020 bij het WO2-café in Ede. Ze vertelde een spannend avontuur toen...
IJskelder Mariëndaal (2007) © H. Weltje
Twaalf dagen schuilen in de IJskelder bij Mariëndaal (Oosterbeek)
<p>Henk Weltje schrijft ons het volgende: ''Mijn moeder Jansje Weltje-Braafhart is in 2013 overleden maar heeft haar verhaal nog wel opgeschreven. Zij woonde met ouders...
Willem Sandberg, veertien dagen Vredestein © Regionaal Archief Rivierenland CC BY NC
Onderduikers in Kerk-Avezaath
<p>75 jaar geleden ontving de familie Van Mourik twee bonnen. Een van Muh Dresden voor tien kuikens (als er weer eten en een hok is)...
In deze ovenkamers vonden twintig gezinnen een veilig onderkomen tijdens de Slag om Arnhem in september 1944
Opvang in Steenfabriek de Panoven
<p>Na een vermoeiende tocht vanuit Angeren bereikte de familie Kleberg uit Arnhem uitgeput een boerderij in Lathum. De familie, bestaande uit zeven personen met een...
Louis Bussink. © Stichting Doetinchem Herdenkt, cc-by
Het trieste verhaal van Louis Bussink
<p>Het verhaal van marinier Louis Bussink uit Doetinchem begint in 1937, als hij op achttien-jarige leeftijd in zijn ouderlijke woning afscheid neemt van zijn ouders...
Chris Bosveld met de kinderen Albert en Annie © Privécollectie Kohut, CC-BY-NC
Schuilen bij de organist
<p>Bij het WO2-café in Ede deelde Hennie Kohut-van Eerten (geb. 1950) het verhaal van haar oom en tante. 'Mijn oom en tante Chris en Herta...
Henk en Bertus Klein © Privécollectie familie Klein, via Willem van Norel
De couveuse van Henk en Bertus Klein
<p>Op donderdag 21 december 1944 werd bij het echtpaar Aart Klein (1918-2005) en Maria van ’t Goor (1924-2016) een tweeling geboren. Het jonge echtpaar woonde...
Arie van der Wiel bij de Grebbeberg © Archief Miep Bos
Ooggetuige op de Grebbeberg, Arie van der Wiel
<p>Arie van der Wiel, een Haagse jongeman van 24 jaar, tekent in zijn dagboek nuchter en zakelijk op hoe het tijdens die vier meidagen in...
Omslag van 'De Posterenk in oorlogstijd en wederopbouw' © Klaas Smit en familie
Strijd om de bevrijding in de Posterenk
<p>In de Withagen (Wilp, gemeente Voorst) woonden de gebroeders De Croon. De fietsenmaker Bernard de Croon bezat een radio. Vele avonden luisterden ze naar het...
Evert Hüsken © Privécollectie Marcel de Bont
Het oorlogsverhaal van Evert Hüsken (1916-2000)
<p>De opa van Marcel de Bont legde zijn oorlogsherinneringen vast op een oude bandrecorder. Marcel zelf maakte hier podcasts van, waardoor het oorlogsverhaal van Evert...
Bestudering van de kaarten, bij het WO2-café © Screenshot YouTube mijnGelderland, CC-BY-NC
De kaarten van Operatie Pegasus
<p>Na het mislukken van operatie Market Garden werden de geallieerde piloten door het verzet geholpen om te ontsnappen aan de Duitsers. Het oversteken van de...
Rijkswerkkamp Lievelde, enige bekende foto © Via G. Nijs
Ernst Aron
<p>In 1995 trof Godfried Nijs in het toenmalige archief Lichtenvoorde een dossierdoos aan die tot dan toe over het hoofd was gezien. Op de doos...
Piet van Mourik en Dicky van Mourik-Jansen © Privécollectie familie van Mourik
Leven en overleven in oorlogstijd
<p>Leven en overleven in oorlogstijd ‘Waren we maar thuisgebleven.’ Woorden van haar moeder die Dicky zich herinnert als de dag van gisteren. ‘Ik was nog...
Voorblad van het radio-dagboek van Wim de Gunst © Willem van Norel CC BY NC
Een bijzonder radio-dagboek uit de Tweede Wereldoorlog
<p>Vanaf eind 1943 waren Wim de Gunst (1928-2006) en Freek Broekhuizen actief in het verzet. Bij de familie De Gunst aan de Beekstraat luisterden de...
Oorlogsmonument bij de IJssel (gemeente Voorst), als herinnering aan de oversteek van de geallieerde troepen op 12 april 1945 op deze plaats © Gouwenaar/Wikimedia CC BY 1.0
Kind in oorlogstijd
<p>"In mei 1940 zijn we naar Welsum verhuisd en hebben bij mijn Opoe ingewoond. Na ongeveer acht maanden zijn we naar Terwolde verhuisd. Toen was...
Het dagboek van Idelette Bech © Via A. Boswijk
‘You speak your English perfect’
<p>Dit is een fragment uit het oorlogsdagboek van Idelette Bech uit Wolfheze, daterend van 14 september 1944 – januari 1945. Ze beschrijft hoe zij het...
Agnes Welling-Augustin vertelt over de evacuatie uit Arnhem © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 1
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Een brief geschreven vanuit Kamp Vught © Privécollectie Joop Onnekink
De oorlog door de ogen van een kind
<p>Joop Onnekink vertelt ons zijn oorlogsverhaal: "Ons gezin woonde met vier kinderen in het 'Gouverneurshuisje' in Park Zypendaal in Arnhem. Ik was de oudste en...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl