Gelegerd in Gelderland
Ontdek het militaire verleden van Gelderland in deze special!
Lees intro
53 verhalen
Bekijk volledige kaart
In de zomer van 2012 stond Gelderland in het teken van 'Gelegerd in Gelderland': een drie maanden durend erfgoedfestival, met volop aandacht voor het militaire verleden van de provincie.
Op mijnGelderland een selectie van de verhalen die in het kader van het festival verzameld werden.
Betrokken organisaties
-
Gelders Archief
Raak het verleden aan in het Gelders ArchiefWie meer wil weten over het eerste Nederlandse vliegtuigongeluk of de...
-
Erfgoed Gelderland
Samen verleden toekomst gevenErfgoed Gelderland is een coöperatie van en voor erfgoedorganisaties....
-
CODA Museum
CODA Museum in Apeldoorn is de plek voor wisselende tentoonstellingen...
Burgers op Klein Heidekamp
<p>Het persoonlijke verhaal van Keesjan Tieleman, bewoner van Klein Heidekamp bij Deelen: "Het militaire complex kleines Heidelager bij Deelen kwam na de oorlog als Klein...
Zingen en schieten
<p>Nederlandse artilleristen vieren op 4 december met onderlinge wedstrijden op Artillerie Schietkamp Oldebroek de naamdag van Sinte Barbara. Dit uit 1846 daterende artillerielied wordt dan...
Gasmaskeroefenruimte
<p>De foto laat een onschuldig ogend gebouwtje zien op de Elias Beeckmankazerne te Ede. Waarschijnlijk begon het zijn leven in 1938 als buitenprivaat maar kreeg...
Omgang tussen militairen en burgers in Arnhem
Oud-officier, dichter en letterkundige Jacob Theodoor Büser (1789-1869) over de omgang tussen militairen en burgers in Arnhem in het midden van de negentiende eeuw: ...
Dienstplicht met een takeldoos
<p>In de jaren vijftig (lichting 59-2) was ik AATer (Aan- en Afvoertroepen) gelegerd op de Wittenberg / kamp Stroe (tegenwoordig de Gen.Maj Kootkazerne) Na de...
Brand!
<p>Dienstplichtige Gerrit Breman vertelt: "In 1969 moest ik met gezonde tegenzin als dienstplichtige onder de wapenen. Ik heb nog overwogen dienst te weigeren maar ik...
Juten dorp
<p>Hendrik de Vries (1915-?), lid van het Korps Politietroepen vertelt: "Als lid van het Korps Politietroepen kwam ik in 1937 op de Harskamp terecht. Daar...
Een Rotterdamse muziektent in Wezep
<p>De bijna romantisch aandoende Prinses Margrietkazerne met zijn trapgevels en torenspits is een van de twee in opdracht van de Duitse bezetter nieuw gebouwde kazernes...
Mobilisatiecomplex Veldhuizen
<p>Vijf rijen met telkens vijf loodsen op ruim een hectare groot afgesloten terrein. Tussen de gebouwen staat aangeplant bos dat de gebouwen nagenoeg aan het...
Commandopost BB voor A-Kring Gelderland
<p>De cryptische omschrijving Commandopost BB voor A-Kring Gelderland slaat op het Gelderse hoofdkwartier van de Bescherming Bevolking (BB) aan de Schelmseweg op de hoek met...
Airborne veteranen
<p>Bestuurslid van het Airborne Museum te Oosterbeek, Wim Duyts vertelt: "Als bestuurslid van het Airborne Museum in Oosterbeek kom ik veel veteranen tegen. Zelf heb...
Religie in het leger: Protestants vs. Rooms-Katholiek
<p>Hans Engelfriet vertelt over zijn diensttijd in Ede: "In militaire dienst bestonden twee soorten religies: je was PROT (protestant) of je was RK (rooms-katholiek)." Hans...
De eerste legerschouw van koningin Wilhelmina
<p>Gepensioneerd kolonel der infanterie L.M. Leezer schrijft in 1938 in de Militaire Spectator over de eerste legerschouw door koningin Wilhelmina in 1898. Deze vond...
Belgische straatnamen
<p>Leopoldlaan, Fabiolalaan, Vlaanderenlaan en Boudewijnplantsoen: straatnamen in een woonwijk te Nunspeet. Op deze plaats bevond zich tijdens de Eerste Wereldoorlog een opvangkamp voor gevluchte Belgen,...
Schietoefeningen op de Kemperheide
<p>Dit verhaal betreft een geromantiseerd levensverhaal van eerste luitenant van de Gele Rijders: Willem von Freyberg. Hij leefde van circa 1888 tot 1918.</p>
Heel veel wachtlopen
<p>Oud-beroepsmilitair en streekhistoricus Ben Janssen (1931-2011) vertelt: "De meeste jaren van mijn militaire carrière (1951-1986) heb ik in diverse rangen en functies op de...
Zwemmen op zondag
<p>Het kleine en orthodoxe 't Harde groeide sterk na de oprichting van de Luitenant-kolonel Tonnetkazerne, met soms onverwachte aantrekkelijke voordelen. Zwembad De Hokseberg bijvoorbeeld kwam...
Militair voor even, vrienden voor het leven
<p>Een verhaal over dienstplicht in vredestijd. Willem Versendaal trad in dienst in 1960.</p>
Een militair complex gekraakt
<p>Kraker-bewoner Teun Christoffels van voormalig militair terrein de Galgenberg, 1989-2011 vertelt over zijn tijd op de Galgenberg bij Arnhem.</p>
Post uit de kazerne
<p>De diensttijd kon saai en lang zijn. Militair A.J. Mulder verstuurde in 1947 diverse ansichtkaarten aan zijn meisje H. Derks in Rotterdam. Op de kaart...
Gelderse soldatenopstand in 1918
<p>'Men loopt daags in smerig werkplunje en wordt opgejaagd door hondsche sabelsleepers. Is het niet begrijpelijk, dat de soldaten zichzelven vergeleken met ballingen? Deze buiten...
Militaire tehuizen bij de luitenant-kolonel Tonnetkazerne
<p>Stilzwijgend staan de drie voormalige militaire tehuizen aan de Graaf Reinoldweg in 't Harde. Aan de overkant van de Eperweg ligt de reden van hun...
Het Verscholen Dorp
<p>Midden in de Soerense bossen leiden bordjes naar aldaar aanwezige gaten en gangen, waarvan de ingangen onopvallend zijn afgedekt: het voormalige Pas-op-kamp, ook wel het...
Driehoek in het bos
<p>Een boogvormige golfplaten open hangar staat schijnbaar onlogisch en verlaten bij een grasveldje midden in het bos ten zuiden van het Artillerie Schietkamp bij Oldebroek.</p>
Het oudste militaire terrein op de Veluwe
<p>Anonieme briefschrijver pleit in 1862 voor afstoten van het toen nieuwe Kamp Nieuw-Milligen en het uitgespaarde geld aan te wenden voor betere kazernes. Er vinden...
Hotel Buitenzorg in Ede
<p>Paula Pieterse (1919-2011), dochter van de eigenaren van Hotel Buitenzorg, vertelde haar persoonlijke verhaal: "Mijn ouders kochten het hotel in 1916; drie jaar later werd...
Herinneringen aan de reis naar Indië
<p>Dienstplichtig militair Alex Roelofs (1929-1986) werd op negentienjarige leeftijd uit Nunspeet naar Nederlands-Indië uitgezonden, in de periode 1949-1950. Hij schreef de volgende brief naar huis.</p>
Betonnen bruggen
<p>Over de idyllische Hierdense beek valt hij nogal uit de toon: de zware betonnen brug bij de Mheensteeg. De brug is een overblijfsel van militaire...
Voormalige bunker als archief
<p>Aan de Koningsweg, aan de rand van Arnhem, staat een uit de kluiten gewassen archiefdepot. Nogal groot en op een onlogische plek. Het enorme complex...
Navigatiestation of radar?
<p>De regio rond Nieuw-Milligen kent veel militaire sporen. De meeste daarvan zijn van buiten de omheining niet te zien. Eén spoor is echter van grote...
Bommenlijntje
<p>In het zuidwesten van het Nationale Park De Hoge Veluwe ligt een grote voormalige akker. Door dat langwerpige vlakke terrein loopt een gebogen dijklichaam. Op...
Twee tehuizen
<p>Na de bouw van Legerplaats De Wittenberg bij Stroe (nu Generaal-Majoor Kootkazerne) in de jaren vijftig verrezen buiten de poort een Katholiek en een Protestant...
Dominee bezoekt een militair oefenterrein
<p>Dominee Jacobus Craandijk (1834-1912) doet verslag van zijn bezoek aan het nieuwe militaire oefenterrein te Oldebroek, tussen 1882 en 1890. Jacobus Craandijk bezocht al wandelend...
Militairen op de Veluwe
<p>Denk je aan de Veluwe, dan denk je aan rust en natuur… maar ook aan de Landmacht. Vrijwel iedere dienstplichtige kwam ooit op de Veluwe...
Bomen weg door bommenwerper
<p>Een kilometer ten oosten van Terlet, aan de A50, ontbreekt de laanbeplanting van de Eerbeekseweg. Op 14 juni 1943 kwam hier een bommenwerper terecht, een...
Sokkel in Harderwijk
<p>In een plantsoentje in de wijk Stadweiden te Harderwijk staat een zeer grote achthoekige betonnen sokkel. Ooit droeg de sokkel een grote schotelantenne, nu staat...
Zilveren bestek
<p>Bij de opening van het nieuwe Historisch Museum van het Garderegiment Grenadiers en Jagers in 2009 werd onder andere een cassette bestaande uit een zilveren...
De Tien van Wezep
<p>'Kijk je niet of interesseert het je niet?' vroeg de sergeant die instructie over granaten moest geven aan dienstplichtige Kees van der Molen. Hij had...
Buurtspraak over een militair terrein
<p>In 1900 verkochten de erven van buurt Ede-Veldhuizen hun heidevelden aan het Ministerie van Oorlog om er een garnizoen te kunnen vestigen. Bij de verkoop...
Vleermuisbunker
<p>De Generaal Winkelmankazerne in Nunspeet heeft op het oog geen sporen nagelaten. Het complex dat begin jaren vijftig gebouwd werd om het sterk groeiende leger...
Atoomwapenopslagplaats
<p>De ruimte tussen de binnenste en buitenste prikkeldraadversperring van atoomwapenopslagplaats 't Harde is nog steeds beklemmend. Op de achtergrond staat de betonnen wachttoren met onder...
Verboden boek over de officiersopleiding in Harderwijk
<p>De legerleiding zette het boek 'Frank van Wezels roemruchte jaren' van A.M. de Jong in 1927 bij verschijning direct op de lijst met verboden lectuur....
Badhuizen
<p>Het lijkt tegenwoordig of er voor iedere militair een eigen douche is op de kazernes, maar voor het zover was werd een lange weg afgelegd.</p>
Witte Pauwenburcht
<p>Kasteel Staverden op het gelijknamige landgoed wordt ook wel de Witte Pauwenburcht genoemd. Het dankt de naam aan de witte pauwen die hier al eeuwenlang...
Van Otterlo naar Waterloo
<p>Prins Willem Frederik, de latere koning Willem II, voerde in 1815 een regiment huzaren aan dat in de slag bij Waterloo deel uitmaakte van het...
De leeuw van Ede
<p>Terug van weggeweest: het beeld van de liggende leeuw bij de appelplaats van de verlaten Elias Beeckmankazerne in Ede.</p>
Militair gebruik van Radio Kootwijk
<p>Het monumentale zendstation is niet als militair object gebouwd, maar soms wel als zodanig gebruikt. Het majestueuze gebouw zorgde vanaf 1923 voor de civiele radioverbinding...
Inscripties in bomen
<p>Op 18 september 1944 dropten 121 vliegtuigen op een paar honderd meter hoogte ruim 1.900 parachutisten van voornamelijk de 4e Para Brigade op droppingszone Y,...
Kritiek op het leger
<p>Twee ingezonden brieven van kapitein J.M.A.L. Brandt in De Gelderlander in 1938 zijn aanleiding voor de garnizoenscommandanten van Nijmegen en Arnhem voortaan militaire artikelen voor...
Bidden met één oog open...
<p>Van september 1967 tot 14 augustus 1968 heb ik het genoegen gesmaakt om het leven op de 'Wittenberg' mee te maken in al z'n facetten....
Burgers op Klein Heidekamp
<p>Het persoonlijke verhaal van Keesjan Tieleman, bewoner van Klein Heidekamp bij Deelen: "Het militaire complex kleines Heidelager bij Deelen kwam na de oorlog als Klein...
Zingen en schieten
<p>Nederlandse artilleristen vieren op 4 december met onderlinge wedstrijden op Artillerie Schietkamp Oldebroek de naamdag van Sinte Barbara. Dit uit 1846 daterende artillerielied wordt dan...
Gasmaskeroefenruimte
<p>De foto laat een onschuldig ogend gebouwtje zien op de Elias Beeckmankazerne te Ede. Waarschijnlijk begon het zijn leven in 1938 als buitenprivaat maar kreeg...
Omgang tussen militairen en burgers in Arnhem
Oud-officier, dichter en letterkundige Jacob Theodoor Büser (1789-1869) over de omgang tussen militairen en burgers in Arnhem in het midden van de negentiende eeuw: ...
Dienstplicht met een takeldoos
<p>In de jaren vijftig (lichting 59-2) was ik AATer (Aan- en Afvoertroepen) gelegerd op de Wittenberg / kamp Stroe (tegenwoordig de Gen.Maj Kootkazerne) Na de...
Brand!
<p>Dienstplichtige Gerrit Breman vertelt: "In 1969 moest ik met gezonde tegenzin als dienstplichtige onder de wapenen. Ik heb nog overwogen dienst te weigeren maar ik...
Juten dorp
<p>Hendrik de Vries (1915-?), lid van het Korps Politietroepen vertelt: "Als lid van het Korps Politietroepen kwam ik in 1937 op de Harskamp terecht. Daar...
Een Rotterdamse muziektent in Wezep
<p>De bijna romantisch aandoende Prinses Margrietkazerne met zijn trapgevels en torenspits is een van de twee in opdracht van de Duitse bezetter nieuw gebouwde kazernes...
Mobilisatiecomplex Veldhuizen
<p>Vijf rijen met telkens vijf loodsen op ruim een hectare groot afgesloten terrein. Tussen de gebouwen staat aangeplant bos dat de gebouwen nagenoeg aan het...
Commandopost BB voor A-Kring Gelderland
<p>De cryptische omschrijving Commandopost BB voor A-Kring Gelderland slaat op het Gelderse hoofdkwartier van de Bescherming Bevolking (BB) aan de Schelmseweg op de hoek met...
Airborne veteranen
<p>Bestuurslid van het Airborne Museum te Oosterbeek, Wim Duyts vertelt: "Als bestuurslid van het Airborne Museum in Oosterbeek kom ik veel veteranen tegen. Zelf heb...
Religie in het leger: Protestants vs. Rooms-Katholiek
<p>Hans Engelfriet vertelt over zijn diensttijd in Ede: "In militaire dienst bestonden twee soorten religies: je was PROT (protestant) of je was RK (rooms-katholiek)." Hans...
De eerste legerschouw van koningin Wilhelmina
<p>Gepensioneerd kolonel der infanterie L.M. Leezer schrijft in 1938 in de Militaire Spectator over de eerste legerschouw door koningin Wilhelmina in 1898. Deze vond...
Belgische straatnamen
<p>Leopoldlaan, Fabiolalaan, Vlaanderenlaan en Boudewijnplantsoen: straatnamen in een woonwijk te Nunspeet. Op deze plaats bevond zich tijdens de Eerste Wereldoorlog een opvangkamp voor gevluchte Belgen,...
Schietoefeningen op de Kemperheide
<p>Dit verhaal betreft een geromantiseerd levensverhaal van eerste luitenant van de Gele Rijders: Willem von Freyberg. Hij leefde van circa 1888 tot 1918.</p>
Heel veel wachtlopen
<p>Oud-beroepsmilitair en streekhistoricus Ben Janssen (1931-2011) vertelt: "De meeste jaren van mijn militaire carrière (1951-1986) heb ik in diverse rangen en functies op de...
Zwemmen op zondag
<p>Het kleine en orthodoxe 't Harde groeide sterk na de oprichting van de Luitenant-kolonel Tonnetkazerne, met soms onverwachte aantrekkelijke voordelen. Zwembad De Hokseberg bijvoorbeeld kwam...
Militair voor even, vrienden voor het leven
<p>Een verhaal over dienstplicht in vredestijd. Willem Versendaal trad in dienst in 1960.</p>
Een militair complex gekraakt
<p>Kraker-bewoner Teun Christoffels van voormalig militair terrein de Galgenberg, 1989-2011 vertelt over zijn tijd op de Galgenberg bij Arnhem.</p>
Post uit de kazerne
<p>De diensttijd kon saai en lang zijn. Militair A.J. Mulder verstuurde in 1947 diverse ansichtkaarten aan zijn meisje H. Derks in Rotterdam. Op de kaart...
Gelderse soldatenopstand in 1918
<p>'Men loopt daags in smerig werkplunje en wordt opgejaagd door hondsche sabelsleepers. Is het niet begrijpelijk, dat de soldaten zichzelven vergeleken met ballingen? Deze buiten...
Militaire tehuizen bij de luitenant-kolonel Tonnetkazerne
<p>Stilzwijgend staan de drie voormalige militaire tehuizen aan de Graaf Reinoldweg in 't Harde. Aan de overkant van de Eperweg ligt de reden van hun...
Het Verscholen Dorp
<p>Midden in de Soerense bossen leiden bordjes naar aldaar aanwezige gaten en gangen, waarvan de ingangen onopvallend zijn afgedekt: het voormalige Pas-op-kamp, ook wel het...
Driehoek in het bos
<p>Een boogvormige golfplaten open hangar staat schijnbaar onlogisch en verlaten bij een grasveldje midden in het bos ten zuiden van het Artillerie Schietkamp bij Oldebroek.</p>
Het oudste militaire terrein op de Veluwe
<p>Anonieme briefschrijver pleit in 1862 voor afstoten van het toen nieuwe Kamp Nieuw-Milligen en het uitgespaarde geld aan te wenden voor betere kazernes. Er vinden...
Hotel Buitenzorg in Ede
<p>Paula Pieterse (1919-2011), dochter van de eigenaren van Hotel Buitenzorg, vertelde haar persoonlijke verhaal: "Mijn ouders kochten het hotel in 1916; drie jaar later werd...
Herinneringen aan de reis naar Indië
<p>Dienstplichtig militair Alex Roelofs (1929-1986) werd op negentienjarige leeftijd uit Nunspeet naar Nederlands-Indië uitgezonden, in de periode 1949-1950. Hij schreef de volgende brief naar huis.</p>
Betonnen bruggen
<p>Over de idyllische Hierdense beek valt hij nogal uit de toon: de zware betonnen brug bij de Mheensteeg. De brug is een overblijfsel van militaire...
Voormalige bunker als archief
<p>Aan de Koningsweg, aan de rand van Arnhem, staat een uit de kluiten gewassen archiefdepot. Nogal groot en op een onlogische plek. Het enorme complex...
Navigatiestation of radar?
<p>De regio rond Nieuw-Milligen kent veel militaire sporen. De meeste daarvan zijn van buiten de omheining niet te zien. Eén spoor is echter van grote...
Bommenlijntje
<p>In het zuidwesten van het Nationale Park De Hoge Veluwe ligt een grote voormalige akker. Door dat langwerpige vlakke terrein loopt een gebogen dijklichaam. Op...
Twee tehuizen
<p>Na de bouw van Legerplaats De Wittenberg bij Stroe (nu Generaal-Majoor Kootkazerne) in de jaren vijftig verrezen buiten de poort een Katholiek en een Protestant...
Dominee bezoekt een militair oefenterrein
<p>Dominee Jacobus Craandijk (1834-1912) doet verslag van zijn bezoek aan het nieuwe militaire oefenterrein te Oldebroek, tussen 1882 en 1890. Jacobus Craandijk bezocht al wandelend...
Militairen op de Veluwe
<p>Denk je aan de Veluwe, dan denk je aan rust en natuur… maar ook aan de Landmacht. Vrijwel iedere dienstplichtige kwam ooit op de Veluwe...
Bomen weg door bommenwerper
<p>Een kilometer ten oosten van Terlet, aan de A50, ontbreekt de laanbeplanting van de Eerbeekseweg. Op 14 juni 1943 kwam hier een bommenwerper terecht, een...
Sokkel in Harderwijk
<p>In een plantsoentje in de wijk Stadweiden te Harderwijk staat een zeer grote achthoekige betonnen sokkel. Ooit droeg de sokkel een grote schotelantenne, nu staat...
Zilveren bestek
<p>Bij de opening van het nieuwe Historisch Museum van het Garderegiment Grenadiers en Jagers in 2009 werd onder andere een cassette bestaande uit een zilveren...
De Tien van Wezep
<p>'Kijk je niet of interesseert het je niet?' vroeg de sergeant die instructie over granaten moest geven aan dienstplichtige Kees van der Molen. Hij had...
Buurtspraak over een militair terrein
<p>In 1900 verkochten de erven van buurt Ede-Veldhuizen hun heidevelden aan het Ministerie van Oorlog om er een garnizoen te kunnen vestigen. Bij de verkoop...
Vleermuisbunker
<p>De Generaal Winkelmankazerne in Nunspeet heeft op het oog geen sporen nagelaten. Het complex dat begin jaren vijftig gebouwd werd om het sterk groeiende leger...
Atoomwapenopslagplaats
<p>De ruimte tussen de binnenste en buitenste prikkeldraadversperring van atoomwapenopslagplaats 't Harde is nog steeds beklemmend. Op de achtergrond staat de betonnen wachttoren met onder...
Verboden boek over de officiersopleiding in Harderwijk
<p>De legerleiding zette het boek 'Frank van Wezels roemruchte jaren' van A.M. de Jong in 1927 bij verschijning direct op de lijst met verboden lectuur....
Badhuizen
<p>Het lijkt tegenwoordig of er voor iedere militair een eigen douche is op de kazernes, maar voor het zover was werd een lange weg afgelegd.</p>
Witte Pauwenburcht
<p>Kasteel Staverden op het gelijknamige landgoed wordt ook wel de Witte Pauwenburcht genoemd. Het dankt de naam aan de witte pauwen die hier al eeuwenlang...
Van Otterlo naar Waterloo
<p>Prins Willem Frederik, de latere koning Willem II, voerde in 1815 een regiment huzaren aan dat in de slag bij Waterloo deel uitmaakte van het...
De leeuw van Ede
<p>Terug van weggeweest: het beeld van de liggende leeuw bij de appelplaats van de verlaten Elias Beeckmankazerne in Ede.</p>
Militair gebruik van Radio Kootwijk
<p>Het monumentale zendstation is niet als militair object gebouwd, maar soms wel als zodanig gebruikt. Het majestueuze gebouw zorgde vanaf 1923 voor de civiele radioverbinding...
Inscripties in bomen
<p>Op 18 september 1944 dropten 121 vliegtuigen op een paar honderd meter hoogte ruim 1.900 parachutisten van voornamelijk de 4e Para Brigade op droppingszone Y,...
Kritiek op het leger
<p>Twee ingezonden brieven van kapitein J.M.A.L. Brandt in De Gelderlander in 1938 zijn aanleiding voor de garnizoenscommandanten van Nijmegen en Arnhem voortaan militaire artikelen voor...
Bidden met één oog open...
<p>Van september 1967 tot 14 augustus 1968 heb ik het genoegen gesmaakt om het leven op de 'Wittenberg' mee te maken in al z'n facetten....
