Cultuurhistorie in het Land van Maas en Waal
Beleef de cultuurhistorie van het Land van Maas en Waal vanachter uw computer of pak de fiets en rijdt rond in het mooie Land van Maas en Waal.
Lees intro
133 verhalen
Bekijk volledige kaart
Het Land van Maas en Waal heeft veel te bieden. De gemeenten Wijchen, Druten, Beuningen en West Maas en Waal sloegen de handen ineen en namen het initiatief tot het maken van een route in het Land van Maas en Waal. Deze route bevat meer dan honderd cultuurhistorische locaties die ter plekke met een QR-code zijn gemarkeerd. De QR-codes verwijzen naar de teksten en afbeeldingen op deze plek op mijnGelderland.nl. De verhalen zijn aangeleverd door de vele erfgoedorganisaties die de regio rijk is.
Zie voor meer achtergrondverhalen ook de canon van het gebied, via het Verhaal tussen Maas en Waal.
Betrokken organisaties
-
Heemkundevereniging Leeuwen
De Heemkundevereniging Leeuwen is in 2009 opgericht. Het werkgebied van...
-
Museum Kasteel Wijchen
Voor elk wat wilsMuseum Kasteel Wijchen is een verrassend veelzijdig museum gevestigd op...
-
Museum Tweestromenland
Eigenzinnig museum in het Land van Maas en WaalMuseum Tweestromenland vertelt over leven, wonen en werken in het Land...
Oude Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond het jaar 1300) moesten weteringen worden gegraven waardoor het land kon...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
Geschiedenis van heerlijkheid Druten, Huis te Druten
<p>Het Huis te Druten heeft alles te maken met de lange geschiedenis van de Heerlijkheid Druten. Deze valt in drie fasen uiteen, waarin families elkaar...
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Huis te Winssen
Op de plek van de huidige boerderij Het Spijker aan de Plakstraat heeft in vroeger eeuwen een belangrijk gebouw gestaan: Huis...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
De verborgen toren in Beuningen
<p>In 1795 kwam de pastoor terug in Beuningen, nadat de kerk anderhalve eeuw in protestantse handen was geweest. Hoever de parochie en de kerk teruggaan...
Historische bebouwing in de Dorpsstraat in Wamel
<p>In Wamel vindt men de meest historisch interessante bebouwing aan de Dorpsstraat en de uitlopers daarvan aan de Kerkstraat en de Waalbandijk. In de Dorpsstraat,...
Tramremise Druten
De voormalige tramremise in Druten stamt uit 1901. De tramrails moet u erbij denken. Het emplacement van de Stoomtram Maas en Waal was van 1902...
Sint Paschaliskerk, een kerk die er moest komen
Het is nog altijd pijnlijk te zien hoe lang de rooms-katholieke Woezikse gemeenschap letterlijk heeft moet vechten voor de status van...
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
<p>Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
Molen in Hernen
De molen in Hernen vormt een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de heerlijkheid Hernen. De huidige molen uit 1745 vervangt...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
De lisdodden van Slot Doddendael
<p>Slot Doddendael wordt voor het eerst genoemd in 1332. Vaak wordt daarom aangenomen dat het Huis Doddendael werd gebouwd rond 1330 en dat het is...
Balgoy, speelbal van grote en kleine machthebbers 950 - 1350
<p>De Pagus of Villa Balgoye was in de late middeleeuwen onderdeel van de strijd om de macht in het Nederrijn-Maasgebied. Balgoy is samengesteld uit balg,...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
Nieuwe Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond 1300) kon het land niet meer vrij op de rivier afwateren...
Riviergeulen of strangen
<p>In de tijd van spade, kruiwagen, paard en wagen was veel grondverzet een fysiek probleem. Bij het graven van sloten werd dan ook dankbaar gebruikgemaakt...
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Tabak, het vergeten goud
<p>Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Oude toren in Ewijk
<p>Aan de dakmoeten op de oostmuur van de oude toren aan de Julianastraat in Ewijk, is de geschiedenis van de voormalige kerk af te lezen....
Voormalig huis Leeuwenbergh, sporen van een donjon
Dit huis wordt ook wel aangeduid als 'Huis ende hoffstat tot Leeuwen op den berge'. Het complex moet hebben gestaan aan de...
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Oude dorpstoren op het Hoog
<p>Op het Hoog, het oude dorpshart van Afferden, staat sinds de veertiende eeuw op het kerkhof een bakstenen toren. Deze oude toren is het laatste...
Maasbandijk en watersnood bij Balgoy en Keent
<p>Op de Maasbandijk in Balgoy heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Forse T-boerderij met overwelfde kelder
<p>Een van de meest in het oog springende grote boerderijcomplexen in het Rijk van Nijmegen-West is de boerderij aan de Pastoor van der Marckstraat in...
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
Zijdewende ten oosten van het dorp
De eerste kaden ter bescherming tegen het water van de Waal lagen oostelijk van de dorpen Ewijk en Beuningen, stroomopwaarts en worden zijdewenden (ook wel...
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Heerlijkheid Horssen
<p>Ten westen van de dorpskern van Horssen ligt, in een omgeving vol juweeltjes van boerderijen, het Huis Horssen. Het huidige huis is de in de...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Het Steenen Kruis van Afferden
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis.</p>
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Romantische fabrikantenvilla in Beuningen
<p>Deze in 1910 gebouwde statige en romantische fabrikantenvilla is ontworpen door architect Oscar Leeuw (Roermond 1866-Nijmegen 1944). Leeuw heeft een flink aantal monumentale gebouwen op...
Steenfabriek Vogelensangh
<p>Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
De veerdam van Druten in 1944
<p>Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Terp Hogewaldstraat
In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in laaggelegen gebieden op terpen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging in het landschap...
Adellijk huis Lakenburg te Wamel
Wie vanuit de polder naar Wamel kijkt, ziet in een oogopslag de drie kenmerkende gebouwen van dit dorp. Aan de linkerzijde...
De Munte van Batenburg
<p>In De Munte in Batenburg was in drie korte perioden tussen 1351 en 1622 de muntslag gevestigd. Het recht van muntslag werd verleend door de...
Wiel Moespotse waai
Met de aanleg van de definitieve bandijk ontstond er een harde grens tussen het binnendijkse cultuurland en de uiterwaarden. Wielen en dijkomleggingen (kronkels) verwijzen naar...
Zouaven in Ewijk en Winssen
<p>Zowel op de begraafplaatsen van Ewijk als van Winssen zijn stille getuigen van de Zouaven-geschiedenis te vinden.</p>
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Oude Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond het jaar 1300) moesten weteringen worden gegraven waardoor het land kon...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
Geschiedenis van heerlijkheid Druten, Huis te Druten
<p>Het Huis te Druten heeft alles te maken met de lange geschiedenis van de Heerlijkheid Druten. Deze valt in drie fasen uiteen, waarin families elkaar...
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Huis te Winssen
Op de plek van de huidige boerderij Het Spijker aan de Plakstraat heeft in vroeger eeuwen een belangrijk gebouw gestaan: Huis...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
De verborgen toren in Beuningen
<p>In 1795 kwam de pastoor terug in Beuningen, nadat de kerk anderhalve eeuw in protestantse handen was geweest. Hoever de parochie en de kerk teruggaan...
Historische bebouwing in de Dorpsstraat in Wamel
<p>In Wamel vindt men de meest historisch interessante bebouwing aan de Dorpsstraat en de uitlopers daarvan aan de Kerkstraat en de Waalbandijk. In de Dorpsstraat,...
Tramremise Druten
De voormalige tramremise in Druten stamt uit 1901. De tramrails moet u erbij denken. Het emplacement van de Stoomtram Maas en Waal was van 1902...
Sint Paschaliskerk, een kerk die er moest komen
Het is nog altijd pijnlijk te zien hoe lang de rooms-katholieke Woezikse gemeenschap letterlijk heeft moet vechten voor de status van...
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
<p>Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
Molen in Hernen
De molen in Hernen vormt een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de heerlijkheid Hernen. De huidige molen uit 1745 vervangt...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
De lisdodden van Slot Doddendael
<p>Slot Doddendael wordt voor het eerst genoemd in 1332. Vaak wordt daarom aangenomen dat het Huis Doddendael werd gebouwd rond 1330 en dat het is...
Balgoy, speelbal van grote en kleine machthebbers 950 - 1350
<p>De Pagus of Villa Balgoye was in de late middeleeuwen onderdeel van de strijd om de macht in het Nederrijn-Maasgebied. Balgoy is samengesteld uit balg,...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
Nieuwe Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond 1300) kon het land niet meer vrij op de rivier afwateren...
Riviergeulen of strangen
<p>In de tijd van spade, kruiwagen, paard en wagen was veel grondverzet een fysiek probleem. Bij het graven van sloten werd dan ook dankbaar gebruikgemaakt...
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Tabak, het vergeten goud
<p>Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Oude toren in Ewijk
<p>Aan de dakmoeten op de oostmuur van de oude toren aan de Julianastraat in Ewijk, is de geschiedenis van de voormalige kerk af te lezen....
Voormalig huis Leeuwenbergh, sporen van een donjon
Dit huis wordt ook wel aangeduid als 'Huis ende hoffstat tot Leeuwen op den berge'. Het complex moet hebben gestaan aan de...
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Oude dorpstoren op het Hoog
<p>Op het Hoog, het oude dorpshart van Afferden, staat sinds de veertiende eeuw op het kerkhof een bakstenen toren. Deze oude toren is het laatste...
Maasbandijk en watersnood bij Balgoy en Keent
<p>Op de Maasbandijk in Balgoy heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Forse T-boerderij met overwelfde kelder
<p>Een van de meest in het oog springende grote boerderijcomplexen in het Rijk van Nijmegen-West is de boerderij aan de Pastoor van der Marckstraat in...
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
Zijdewende ten oosten van het dorp
De eerste kaden ter bescherming tegen het water van de Waal lagen oostelijk van de dorpen Ewijk en Beuningen, stroomopwaarts en worden zijdewenden (ook wel...
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Heerlijkheid Horssen
<p>Ten westen van de dorpskern van Horssen ligt, in een omgeving vol juweeltjes van boerderijen, het Huis Horssen. Het huidige huis is de in de...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Het Steenen Kruis van Afferden
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis.</p>
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Romantische fabrikantenvilla in Beuningen
<p>Deze in 1910 gebouwde statige en romantische fabrikantenvilla is ontworpen door architect Oscar Leeuw (Roermond 1866-Nijmegen 1944). Leeuw heeft een flink aantal monumentale gebouwen op...
Steenfabriek Vogelensangh
<p>Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
De veerdam van Druten in 1944
<p>Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Terp Hogewaldstraat
In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in laaggelegen gebieden op terpen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging in het landschap...
Adellijk huis Lakenburg te Wamel
Wie vanuit de polder naar Wamel kijkt, ziet in een oogopslag de drie kenmerkende gebouwen van dit dorp. Aan de linkerzijde...
De Munte van Batenburg
<p>In De Munte in Batenburg was in drie korte perioden tussen 1351 en 1622 de muntslag gevestigd. Het recht van muntslag werd verleend door de...
Wiel Moespotse waai
Met de aanleg van de definitieve bandijk ontstond er een harde grens tussen het binnendijkse cultuurland en de uiterwaarden. Wielen en dijkomleggingen (kronkels) verwijzen naar...
Zouaven in Ewijk en Winssen
<p>Zowel op de begraafplaatsen van Ewijk als van Winssen zijn stille getuigen van de Zouaven-geschiedenis te vinden.</p>
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
