De naam Achterhoek werd oorspronkelijk gebruikt voor het gebied rond Neede, Eibergen, Groenlo en Winterswijk. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw gingen schrijvers als Postel en Klokman een groot deel van het gebied ten oosten van de IJssel Achterhoek noemen.
Hoewel de naam in andere delen van Nederland merkwaardig genoeg nog steeds een wat ongunstige klank heeft (achterlijk, achterland), is er in de regio zelf vrijwel niemand die bezwaar maakt tegen het gebruik van 'Achterhoek'. Pogingen van 'captains of industry' en bestuurders om het qua klank wat neutralere Oost-Gelderland in te voeren, zijn dan ook spaak gelopen. De geschiedenis laat zich nu eenmaal niet verloochenen, want schreef dominee-dichter Willem Sluyter uit Eibergen niet in de zeventiende eeuw:
'Waer iemant duisent vreugden soek
Mijn vreugt is in dees' achter-hoek'
In de negentiende eeuw schreef schoolmeester B.J. Stegeman "'t Gif maor enen Achterhook / Den Gelderschen, den echten.", waarmee hij voor het eerst het woord Achterhoek voor de hele regio ten oosten van de IJssel gebruikte. (bron: Staring Instituut) De bewoners van het gebied leefden oorspronkelijk vooral van de landbouw. Tegenwoordig kent de Achterhoek een schakering aan werkgelegenheid, waarvan de traditionele agrarische sector nog steeds deel uitmaakt en de toeristische sector in belang is toegenomen. Veel inwoners van de Achterhoek spreken nog hun eigen streektaal, het Achterhoeks, dat een Nedersaksisch dialect is. Een volgens sommigen typisch Oost-Nederlands gebruik dat men in de Achterhoek terugvindt is de burenhulp, het noaberschap.
In het Achterhoekse coulissenlandschap is veel en geschakeerd natuurschoon te vinden zoals op de Lochemse berg, in boswachterijen te Ruurlo, in de Slangenburg bij Doetinchem en in enkele veengebieden tegen de oostgrens met Duitsland. Het landschap rond Winterswijk is misschien wel het meest karakteristiek voor de Achterhoek. De Achterhoek is rijk aan kastelen en landhuizen.
Iets te weten komen over de Achterhoek en haar
evenementen? Kijk dan eens op www.cultuurachterhoek.nl.
Betrokken organisaties
-
Heemkundekring Bergh
Geschiedenis van het land van BerghDe Heemkundekring Bergh (d.w.z. de voormalige gemeente Bergh in het...
-
Kasteel Huis Bergh
Vorstelijk onthaalKasteel Huis Bergh is gelegen in de Liemers, binnen de middeleeuwse...
-
Stadsmuseum Bergh
Het museum in 's-HeerenbergStadsmuseum Bergh dompelt de bezoeker onder in de rijke geschiedenis van...
Jachttoren
De Jachttoren is na de Tweede Wereldoorlog herbouwd op een fundament overgebleven uit de 15e eeuw. Het is een eenvoudige vierkante waltoren...
Oud en Nieuw in 's Heerenberg
"Oud en nieuw, als je klein was dan mocht je opblijven. En ik weet nog wel iedereen dronk bier en ik kreeg ook een beetje...
Hofstraat
Aan de Hofstraat 1 bevindt zich de Oude Pastorie; een deftig, gepleisterd herenhuis. Tot 1857 stond op deze plaats de rooms-katholieke pastorie, gebouwd in 1805,...
Muntwalwoningen
<p>Deze zeven woningen zijn verrezen in de jaren 1940-1941 en werden destijds 'Noordwalwoningen' genoemd. Bij het grondwerk voor deze woningen werden zwaar muurwerk en diepe...
Geboorte in Didam
"Dat er tegenwoordig naar buiten toe veel meer aandacht aan besteed wordt. Als je ziet wat er in de buurt allemaal in de tuin gezet...
Kerst in 's Heerenberg
"En dan werd voor kerstmis altijd een krentenbrood gebakken en een brood. En dat werd thuis gekneed en dan in een schone theedoek en dan...
Spirituele preventie tegen storm, bliksem en hagel
<p>Preventieve maatregelen tegen natuurrampen lagen in de negentiende eeuw en daarvoor vooral op het spirituele vlak. De schade van storm, bliksem en hagel konden in...
De ‘Berghse Kei’
Aan het begin van de toegangsweg naar Kasteel Huis Bergh ligt een bijna 25 ton zware, granieten, zwerfsteen. De 'Berghse Kei', ...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Vroeg carnaval in Nöttedarp
<p>Carnaval vieren in Nöttedarp! Net iets eerder dan de rest van Gelderland, misschien wel de rest van Nederland. Twee weken voordat de rest van Gelderland...
Koninginnedag in Didam
"Koninginnedag daar wordt in Didam niet veel aan gedaan tenminste in mijn beleving. Spectaculair nu zijn de rommelmarkten voor de kinderen die had je toen...
Bordes met uitzicht
<p>Het hoofdgebouw op de hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh heeft een schitterend bordes dat Oswald III graaf van den Bergh (1646-1712) omstreeks 1700 liet bouwen.</p>
Het Huis van Van Heek
<p>Het was geen liefde op het eerste gezicht. Integendeel. Toen textielfabrikant Jan van Heek in juni 1912 voor het eerst Huis Bergh bezocht, trof hij...
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Kasteel Huis Bergh
<p>Het Kasteel Huis Bergh is een van de grootste kastelen van Nederland en stamt uit de 13e eeuw. In de loop van de tijd hebben...
De buurt uitschieten
<p>De bruid die niet in het dorp trouwt en elders gaat wonen, wordt "de buurte uitgeschoten".</p>
De kasteeltuin en de gaarde van Kasteel Huis Bergh
<p>Het terrein tussen het kasteel en het parkbos de Plantage werd vroeger de Vynckenborch (Vinkenborg) genoemd. In 1560 liet Willem IV graaf van den Bergh...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
De weermuur van het kasteel
<p>Een weermuur is een ter verdediging aangebrachte buitenmuur van een burcht of stad, die is voorzien van een weergang. Al aan het einde van de...
De voorburcht van het kasteel
<p>Rond 1600 waren in het gebouw tegenover het kasteel ondergebracht een brouwerij, een waskeuken, een koetshuis en een paardenstal. De bovenverdieping diende als korenzolder. Na...
De kruisheer van de Nevelhorst
<p>Voordat Heer Diederik van de Nevelhorst vertrok om te gaan vechten in de derde kruistocht, trouwde hij zijn vrouw Fredegonde voor de 2e keer. Hij...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Sporen van kruisridders in Bergh?
<p>De gemeente Montferland bestaat uit de deelgemeentes Didam en 's-Heerenberg, dat vroeger Bergh heette en in de volksmond nog vaak zo wordt genoemd. Maar waar...
‘Ik weet het lijstje nog bijna uit mijn hoofd!’
<p>Mecheline Dijker is geboren in 1944 in ’s-Heerenberg. Ze groeide op in een groot katholiek gezin. Ze heeft één broer en zes zussen. Als oudste...
't Peeske
De naam 'Peeske' is een verbastering van het Latijnse pascuum, wat bron of vochtige plek betekent. Bij het Peeske bevindt zich een bron. Zo'n bron...
Ramen van het kasteel
<p>Wanneer u langs de zuidkant naar de brug van het kasteel wandelt, valt op dat er nu verschillende soorten ramen te zien zijn, en bovendien...
Muntgebouw
Het rechthoekige huis op Muntwal 1 dateert uit de vijftiende eeuw en was de uiteindelijke zetel van de Berghse Munt. Het Muntrecht, dat wil zeggen...
Laat middeleeuwse verdedigingswal
De wal heeft een directe verbinding met het 18e-eeuwse parkbos de Plantage, waar de bezoeker vrij kan wandelen. In 1473 werd er...
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
<p>Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Huis Boetselaersborg in Montferland
<p>Sinds 2015 zijn de grenzen van de gemeenten Bergh en Didam omgevormd tot de gemeente Montferland. Tot aan de Franse tijd behoort dit gebied bij...
Muziekvereniging Volharding uit Beek
<p>Op initiatief van de katholieke werkliedenvereniging werd in mei 1935 de R.K.Harmonie Volharding Beek opgericht. In de periode 1935-1940 groeide de harmonie uit tot twintig...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Motte Montferland
<p>Op de top van heuvel Montferland bevindt zich de grootste motte van Nederland: motte Montferland. De Montferrand, zoals de burcht oorspronkelijk heette, heeft een rijke...
De kapel
De kapel is in 1728 door de toenmalige graaf Frans Wilhelm vorst van Hohenzollern-Sigmaringen (1704-1737), die in 1712 op 7-jarige leeftijd graaf van den Bergh...
Dan was je een hele dag in ’n kippenschuur
<p>Anton Metz (1936) is geboren op boerderij Dijkakkers te Olburgen. Hij was dierenarts te Zeddam van 1962 tot 1996 en vertelt over het reilen en...
Kerst in Didam
"De kerst was natuurlijk een feest van rondom de kerstboom en de kerststal en de kerststal was vroeger heel belangrijk. De kerststal werd van zolder...
Grenscafé ‘De Peer’
Dit gebouw aan de Emmerikseweg werd in 1866 gebouwd door Wilhelmus Evers. IJzeren ringen aan de muur waar de paarden aan werden vastgezet, herinneren aan...
De oudste kroniek van Gelre
<p>In 2017 kocht Kasteel Huis Bergh een uitzonderlijk handschrift met een imposante verzameling geïllustreerde kronieken, of geschiedverhalen. Elke afzonderlijke kroniek is voorzien van een gekleurde...
De oude Marechausseekazerne
<p>In 's-Heerenberg was vroeger de Marechaussee gelegerd in de Marechausseekazerne aan de Emmerikseweg 12. Dit gebouw, dat nu is ingericht als woonhuis, staat op de...
Jonker Ernst Mom
<p>Jonker Ernst Mom is in 1564 landsheer van Avesaeth bij Didam. Hij is een telg uit een rijk geslacht, die als vrijgezel als een playboy...
Grensovergang
Dit huis op Emmerikseweg 15 was het oudste grenskantoor van 's-Heerenberg. De officiële naam luidde destijds 's-Heerenberg-West - Heerenbergerbrücke. De brug 100 meter verderop loopt...
In den Swaen
Voor 1450, bij de eerste uitleg over de stad, werden de huizen aan deze zijde van de Marktstraat gebouwd. Zoals de naam al doet vermoeden...
Van Esserenhuis
Het Van Esserenhuis op Marktstraat 3 is gebouwd in de 16e eeuw, op veel oudere fundamenten. Rond 1870 werd het huis vernieuwd en naar de...
Inleiding route Huis Bergh, Kasteel en Land
<p>Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Jan van Heek: Een kasteelheer en zijn land' in 2012/2013 zijn de verhalen over Kasteel Huis Bergh en de directe...
Sint Gertrudis
Het gebouw op Marktstraat 10 is niet het oorspronkelijke gebouw dat hier ooit stond. In 1881 werd hier naar plannen van de...
Raadhuis 's-Heerenberg
<p>Dit 'Nije Raethuijs' is in 1531 gebouwd als opvolger van het 'Ailde Raethuijs' dat even verderop stond. Het was van oudsher het centrum, niet alleen...
Oude Pastorie
Dit pastoriehuis op Muntwal 6 hoorde van oorsprong bij de St. Pancratiuskerk van Kasteel Huis Bergh, die sinds de reformatie protestants is. Het pand is...
Schietgat en gaanderij
<p>Als u over de brug naar de voorburcht van Kasteel Huis Bergh loopt ziet u een schietgat onder één van de kruisramen in de kasteelmuur;...
Steltlopen in Didam
<p>In vroeger tijden werden stelten gebruikt om ondergelopen land door te waden of om op hoogte te werken. Later groeide het steltlopen uit tot een...
Klappersteenkuilen
De kuilen die onder andere even ten noordwesten van Zeddam in het bos te vinden zijn, maakten deel uit van de vroegmiddeleeuwse smeedijzerindustrie die in...
Jachttoren
De Jachttoren is na de Tweede Wereldoorlog herbouwd op een fundament overgebleven uit de 15e eeuw. Het is een eenvoudige vierkante waltoren...
Oud en Nieuw in 's Heerenberg
"Oud en nieuw, als je klein was dan mocht je opblijven. En ik weet nog wel iedereen dronk bier en ik kreeg ook een beetje...
Hofstraat
Aan de Hofstraat 1 bevindt zich de Oude Pastorie; een deftig, gepleisterd herenhuis. Tot 1857 stond op deze plaats de rooms-katholieke pastorie, gebouwd in 1805,...
Muntwalwoningen
<p>Deze zeven woningen zijn verrezen in de jaren 1940-1941 en werden destijds 'Noordwalwoningen' genoemd. Bij het grondwerk voor deze woningen werden zwaar muurwerk en diepe...
Geboorte in Didam
"Dat er tegenwoordig naar buiten toe veel meer aandacht aan besteed wordt. Als je ziet wat er in de buurt allemaal in de tuin gezet...
Kerst in 's Heerenberg
"En dan werd voor kerstmis altijd een krentenbrood gebakken en een brood. En dat werd thuis gekneed en dan in een schone theedoek en dan...
Spirituele preventie tegen storm, bliksem en hagel
<p>Preventieve maatregelen tegen natuurrampen lagen in de negentiende eeuw en daarvoor vooral op het spirituele vlak. De schade van storm, bliksem en hagel konden in...
De ‘Berghse Kei’
Aan het begin van de toegangsweg naar Kasteel Huis Bergh ligt een bijna 25 ton zware, granieten, zwerfsteen. De 'Berghse Kei', ...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Vroeg carnaval in Nöttedarp
<p>Carnaval vieren in Nöttedarp! Net iets eerder dan de rest van Gelderland, misschien wel de rest van Nederland. Twee weken voordat de rest van Gelderland...
Koninginnedag in Didam
"Koninginnedag daar wordt in Didam niet veel aan gedaan tenminste in mijn beleving. Spectaculair nu zijn de rommelmarkten voor de kinderen die had je toen...
Bordes met uitzicht
<p>Het hoofdgebouw op de hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh heeft een schitterend bordes dat Oswald III graaf van den Bergh (1646-1712) omstreeks 1700 liet bouwen.</p>
Het Huis van Van Heek
<p>Het was geen liefde op het eerste gezicht. Integendeel. Toen textielfabrikant Jan van Heek in juni 1912 voor het eerst Huis Bergh bezocht, trof hij...
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Kasteel Huis Bergh
<p>Het Kasteel Huis Bergh is een van de grootste kastelen van Nederland en stamt uit de 13e eeuw. In de loop van de tijd hebben...
De buurt uitschieten
<p>De bruid die niet in het dorp trouwt en elders gaat wonen, wordt "de buurte uitgeschoten".</p>
De kasteeltuin en de gaarde van Kasteel Huis Bergh
<p>Het terrein tussen het kasteel en het parkbos de Plantage werd vroeger de Vynckenborch (Vinkenborg) genoemd. In 1560 liet Willem IV graaf van den Bergh...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
De weermuur van het kasteel
<p>Een weermuur is een ter verdediging aangebrachte buitenmuur van een burcht of stad, die is voorzien van een weergang. Al aan het einde van de...
De voorburcht van het kasteel
<p>Rond 1600 waren in het gebouw tegenover het kasteel ondergebracht een brouwerij, een waskeuken, een koetshuis en een paardenstal. De bovenverdieping diende als korenzolder. Na...
De kruisheer van de Nevelhorst
<p>Voordat Heer Diederik van de Nevelhorst vertrok om te gaan vechten in de derde kruistocht, trouwde hij zijn vrouw Fredegonde voor de 2e keer. Hij...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Sporen van kruisridders in Bergh?
<p>De gemeente Montferland bestaat uit de deelgemeentes Didam en 's-Heerenberg, dat vroeger Bergh heette en in de volksmond nog vaak zo wordt genoemd. Maar waar...
‘Ik weet het lijstje nog bijna uit mijn hoofd!’
<p>Mecheline Dijker is geboren in 1944 in ’s-Heerenberg. Ze groeide op in een groot katholiek gezin. Ze heeft één broer en zes zussen. Als oudste...
't Peeske
De naam 'Peeske' is een verbastering van het Latijnse pascuum, wat bron of vochtige plek betekent. Bij het Peeske bevindt zich een bron. Zo'n bron...
Ramen van het kasteel
<p>Wanneer u langs de zuidkant naar de brug van het kasteel wandelt, valt op dat er nu verschillende soorten ramen te zien zijn, en bovendien...
Muntgebouw
Het rechthoekige huis op Muntwal 1 dateert uit de vijftiende eeuw en was de uiteindelijke zetel van de Berghse Munt. Het Muntrecht, dat wil zeggen...
Laat middeleeuwse verdedigingswal
De wal heeft een directe verbinding met het 18e-eeuwse parkbos de Plantage, waar de bezoeker vrij kan wandelen. In 1473 werd er...
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
<p>Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Huis Boetselaersborg in Montferland
<p>Sinds 2015 zijn de grenzen van de gemeenten Bergh en Didam omgevormd tot de gemeente Montferland. Tot aan de Franse tijd behoort dit gebied bij...
Muziekvereniging Volharding uit Beek
<p>Op initiatief van de katholieke werkliedenvereniging werd in mei 1935 de R.K.Harmonie Volharding Beek opgericht. In de periode 1935-1940 groeide de harmonie uit tot twintig...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Motte Montferland
<p>Op de top van heuvel Montferland bevindt zich de grootste motte van Nederland: motte Montferland. De Montferrand, zoals de burcht oorspronkelijk heette, heeft een rijke...
De kapel
De kapel is in 1728 door de toenmalige graaf Frans Wilhelm vorst van Hohenzollern-Sigmaringen (1704-1737), die in 1712 op 7-jarige leeftijd graaf van den Bergh...
Dan was je een hele dag in ’n kippenschuur
<p>Anton Metz (1936) is geboren op boerderij Dijkakkers te Olburgen. Hij was dierenarts te Zeddam van 1962 tot 1996 en vertelt over het reilen en...
Kerst in Didam
"De kerst was natuurlijk een feest van rondom de kerstboom en de kerststal en de kerststal was vroeger heel belangrijk. De kerststal werd van zolder...
Grenscafé ‘De Peer’
Dit gebouw aan de Emmerikseweg werd in 1866 gebouwd door Wilhelmus Evers. IJzeren ringen aan de muur waar de paarden aan werden vastgezet, herinneren aan...
De oudste kroniek van Gelre
<p>In 2017 kocht Kasteel Huis Bergh een uitzonderlijk handschrift met een imposante verzameling geïllustreerde kronieken, of geschiedverhalen. Elke afzonderlijke kroniek is voorzien van een gekleurde...
De oude Marechausseekazerne
<p>In 's-Heerenberg was vroeger de Marechaussee gelegerd in de Marechausseekazerne aan de Emmerikseweg 12. Dit gebouw, dat nu is ingericht als woonhuis, staat op de...
Jonker Ernst Mom
<p>Jonker Ernst Mom is in 1564 landsheer van Avesaeth bij Didam. Hij is een telg uit een rijk geslacht, die als vrijgezel als een playboy...
Grensovergang
Dit huis op Emmerikseweg 15 was het oudste grenskantoor van 's-Heerenberg. De officiële naam luidde destijds 's-Heerenberg-West - Heerenbergerbrücke. De brug 100 meter verderop loopt...
In den Swaen
Voor 1450, bij de eerste uitleg over de stad, werden de huizen aan deze zijde van de Marktstraat gebouwd. Zoals de naam al doet vermoeden...
Van Esserenhuis
Het Van Esserenhuis op Marktstraat 3 is gebouwd in de 16e eeuw, op veel oudere fundamenten. Rond 1870 werd het huis vernieuwd en naar de...
Inleiding route Huis Bergh, Kasteel en Land
<p>Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Jan van Heek: Een kasteelheer en zijn land' in 2012/2013 zijn de verhalen over Kasteel Huis Bergh en de directe...
Sint Gertrudis
Het gebouw op Marktstraat 10 is niet het oorspronkelijke gebouw dat hier ooit stond. In 1881 werd hier naar plannen van de...
Raadhuis 's-Heerenberg
<p>Dit 'Nije Raethuijs' is in 1531 gebouwd als opvolger van het 'Ailde Raethuijs' dat even verderop stond. Het was van oudsher het centrum, niet alleen...
Oude Pastorie
Dit pastoriehuis op Muntwal 6 hoorde van oorsprong bij de St. Pancratiuskerk van Kasteel Huis Bergh, die sinds de reformatie protestants is. Het pand is...
Schietgat en gaanderij
<p>Als u over de brug naar de voorburcht van Kasteel Huis Bergh loopt ziet u een schietgat onder één van de kruisramen in de kasteelmuur;...
Steltlopen in Didam
<p>In vroeger tijden werden stelten gebruikt om ondergelopen land door te waden of om op hoogte te werken. Later groeide het steltlopen uit tot een...
Klappersteenkuilen
De kuilen die onder andere even ten noordwesten van Zeddam in het bos te vinden zijn, maakten deel uit van de vroegmiddeleeuwse smeedijzerindustrie die in...
