Wie vandaag de dag de Grote Molenstraat tussen Driel en Elst volgt, treedt in de voetsporen van tientallen generaties weggebruikers. De eersten waren de Romeinse troepen die rond het begin van de jaartelling het keizerrijk probeerden uit te breiden.
Vanaf het midden van de eerste eeuw vormde de Rijn de grens (limes) van het Romeinse rijk, met aan de zuidzijde van de rivier een reeks forten en wachttorens. Deze waren door een weg met elkaar verbonden. Bij Driel boog de weg af naar het zuiden, richting Elst. Het tracé is in 2005 ontdekt, toen bij archeologische boringen een pakket grind in de kleigrond werd gesignaleerd in een ongebruikelijk, lijnvormig patroon. De daaropvolgende opgravingen toonden een wegdek met een breedte van maximaal 12 meter en een dikte tot 60 centimeter. De ouderdom bleek uit de vondsten tussen het grind, zoals scherven van Romeins aardewerk en kledingspelden, alsook munten, wellicht verloren door soldaten, handelaren of lokale Bataafse bewoners. Naar Romeins gebruik was het tracé zo strak mogelijk aangelegd, op een wat hoger in het landschap gelegen rivierafzetting. Ernaast slingerde aan de oostzijde een bevaarbaar waterloopje.
Met stenen gebouwen, waaronder twee tempels op 600 meter afstand van elkaar, vormde het toenmalige Elst een religieus centrum voor de omgeving. Op het platteland stonden her en der traditionele houten boerderijen, plaatselijk in groepjes ter grootte van een gehucht. Het boerenbedrijf dreef voor een belangrijk deel op de vrouwen, want veel mannen dienden in de Bataafse hulptroepen van het Romeinse leger. Ten zuiden van Elst lag de hoofdstad van het Romeinse bestuursdistrict: Ulpia Noviomagus (Nijmegen). Buiten de stedelijke nederzetting waren er ook enkele legerplaatsen. De Romeinse weg heeft dan ook vanaf Elst doorgelopen naar Lent, waar de Waal (Vahalis) via een houten brug werd gepasseerd om Nijmegen te bereiken. Het wegtracé tussen Elst en Lent is echter nog niet teruggevonden. Langs de Grote Molenstraat, even ten noorden van de kruising met de provinciale weg N837, kunt u een impressie krijgen van het gebruik van de weg in de Romeinse tijd.
Peter van den Broeke