Montgomery’s Market Garden

Bij Arnhem doorstoten naar Duitsland

Mannen van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade maken zich klaar voor vertrek. Foto genomen op een Engels vliegveld. B...

Foto 1/5

Parachutisten landen bij Wolfheze. Luchtfoto uit 1944. Bron: Gelders Archief

Foto 2/5

Luchtfoto van de Ginkelse Heide bij Ede, 18 september 1944. Bron: Gelders Archief

Foto 3/5

Duitse legerauto's rijden op Dolle Dinsdag Velp uit, gecamoufleerd met takkenbossen. Bron: Gelders Archief

Foto 4/5

Herdenking van de Slag om Arnhem op de Ginkelse Heide, gehouden in 2004. Van de Duitse soldaten die hier ooit de nacht hebben door...

Foto 5/5

Zomer 1944. Al meer dan vier jaar gaat Nederland gebukt onder het juk van de Duitse bezetter. Duizenden mensen zijn weggevoerd naar kampen of opgesloten in gevangenissen. De luchtlanding bij Arnhem en andere plaatsen moet hieraan een einde maken.

Gevechten en geruchten

Op 6 juni zijn de geallieerde legers geland op de kust van Normandië. Na moeizame gevechten breken zij in augustus uit hun bruggenhoofd en waaieren uit over Frankrijk. Op 2 september bereiken de legers van de Britse veldmaarschalk Montgomery de Frans-Belgisch grens. Een dag later valt Brussel. Op 5 september gaan de geruchten dat Breda als eerste Nederlandse stad is bevrijd.

Dolle Dinsdag

In de geruchtenstroom worden spoedig ook andere steden genoemd. Overal ziet men de gehate bezetter en collaborerende landgenoten vluchten in de richting Duitsland. Langs de wegen verzamelen zich op deze 'Dolle Dinsdag' groepen enthousiaste mensen om de geallieerde troepen te verwelkomen. De Duitse troepen lijken zich echter te herstellen, en vormen een verdedigingslinie ter hoogte van de Belgisch-Nederlandse grens. De geallieerde opmars, die toch al door de lange aanvoerwegen wordt vertraagd, komt vrijwel tot stilstand. Een aanval over een breed front zoals de Amerikaanse generaal Eisenhower dat wil, lijkt moeilijk te worden.

Operatie Market Garden

Montgomery heeft een ander plan. Hij stelt voor met een geconcentreerde aanval om de verdedigingslinie langs de Rijn en het Ruhrgebied heen, Duitsland binnen te trekken. Op 10 september krijgt zijn plan goedkeuring van het opperbevel. Het 1ste Geallieerde Luchtlandingsleger zal in actie komen om de bruggen over een aantal Nederlandse waterwegen te veroveren. De 101ste Amerikaanse Luchtlandingsdivisie zal bij Son en Veghel aan de grond komen, de 82ste Amerikaanse Luchtlandingsdivisie bij Grave en Nijmegen, en de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie met daaraan toegevoegd de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade ten westen van Arnhem. Dit onderdeel krijgt de codenaam 'Market'. Over de door de luchtlandingstroepen veroverde bruggen zal het 30ste Legerkorps, dat deel uitmaakt van het 2de Britse Leger, naar het noorden doorstoten. De codenaam hiervoor wordt 'Garden'. Men verwacht Arnhem in twee dagen te bereiken. Bij de operatie zullen 35.000 man door de lucht naar Nederland worden vervoerd. 12.000 van hen zullen landen bij Arnhem.

Robert Voskuil, fragment uit het artikel 'De Slag om Arnhem, september 1944: een kort historisch overzicht'.