Na de aanleg van het Buurtbosch werd er in Lunteren een aantal herstellingsoorden gevestigd. Dat had natuurlijk alles met de gezonde boslucht te maken en daarnaast ook met het feit dat de bouwgrond in die tijd nog relatief goedkoop was.
Het bekendste, in 1900 geopende herstellingsoord of sanatorium, was dat voor onderwijzers aan de Boslaan. De dagen werden er onder andere gevuld met lezen, rusten, wandelen, slapen, sporten, schrijven, converseren, eten en drinken. Op 29 februari 1932 ging het herstellingsoord in vlammen op. De brandweer van Lunteren kon, zelfs met assistentie van de korpsen uit Barneveld en Ede, niet verhinderen dat het gebouw geheel uitbrandde. Gelukkig raakte slechts één patiënt gewond. Er werd besloten tot herbouw en al in 1933 was de heropening een feit. Na 73 jaar kwam er een einde aan het Herstellingsoord voor Nederlandsche Onderwijzers. In de jaren die volgden heeft het gebouw verschillende functies gehad en wordt nu omgevormd tot luxe appartementen in het project Landgoed Van Schothorst.
De 89-jarige oud-notaris Van den Ham, de stichter van het Lunterse Buurtbos, was op zijn oude dag erg doof geworden. In 1911, enkele maanden voor zijn overlijden, schonk hij ruim drie hectare grond aan de Barneveldseweg aan de 'Vereeniging tot bevordering der belangen van slechthoorenden'. De toen al 500 leden tellende vereniging had het plan opgevat om in Lunteren een vakantieoord te laten bouwen. Helaas zou de oude notaris de bouw van 'Ons Landhuis', naar een ontwerp van architect Flip Hamers uit Watergraafsmeer, niet meer meemaken; hij overleed op 15 januari 1912. In juni 1914, kon 'Ons Landhuis' feestelijk worden geopend. Een ingrijpende verbouwing in 1972 en uitbreiding in 1973 en 1987 konden echter niet voorkomen dat het gebouw onrendabel bleek en in 1989 moest worden gesloten.
Naast deze twee instellingen verrezen er meer kleinere en grotere herstellings- en vakantieoorden voor kinderen en volwassenen met een zwakke gezondheid, zoals dat vroeger werd genoemd. Dat betrof bijvoorbeeld de uit 1907 daterende vakantiekolonie 'Naar Buiten', een initiatief van de gelijknamige Vereniging Vrijzinnig Christelijke Gezondheidskolonie 'Naar Buiten' en het kinderherstellingsoord 'Dr. Visserhuis' dat in 1930 als zodanig in gebruik werd genomen. Misschien mag in dit verband ook de landkolonie 'Groot Batelaar' van het Leger des Heils aan de Postweg worden genoemd, waar ontslagen gevangenen ooit een tehuis en nuttige arbeid vonden. Ook nu nog probeert men daar delinquenten weer op het recht pad te brengen.
Museum Lunteren, CC-BY-NC
Streekgeschiedenis
Zorg
1900-1950
Ede
Veluwe
