Kasteel Borculo in Berkelland

Machtscentrum van een heerlijkheid

Een olieverfschilderij van Hof Borculo in de achttiende eeuw, door een anonieme schilder

Foto 1/3

Prent van Kasteel Borculo uit 1743

Foto 2/3

3D Model Bovenaanzicht Hof te Borculo

Foto 3/3

De stad Borculo heeft weinig betekenis gehad zonder haar kasteel. Op de voorburcht vindt in 1337 de stichting plaats van de St. Joriskapel. Er ontstaat rond die kapel een nederzetting, waaraan de heer van Borculo in 1375 stadsrechten verleent. Dit kasteel vormt ook het machtige regeringscentrum van de heerlijkheid Borculo met een eigen ridderschap en meerdere havezaten.

Bestuurders van twee heerlijkheden

Henricus van Burclo sticht tussen 1182 en 1212 kasteel Borculo op een zandhoogte in het dal van de Groenlose Slinge. De macht van zijn opvolgers groeit in de dertiende eeuw en vormt de basis voor de latere heerlijkheid. Het kasteel wordt elke volgende eeuw fors uitgebreid met onder meer een hoektoren en een poortgebouw en later vleugels die alles verbinden.

De familie Van Borculo van Dodinckweerde neemt later kasteel en heerlijkheid over. Een huwelijk met Gijsbert IV van Bronckhorst zorgt in 1360 voor een personele unie met de heren van Bronckhorst. Eénzelfde familie bestuurt beide heerlijkheden en breidt in de zestiende eeuw de burcht uit met drie nieuwe hoektorens.

Machtsstrijd tussen erfgenamen

Joost van Bronckhorst sterft in 1553 kinderloos. De bisschop van Münster neemt als leenheer het bezit weer in eigen hand, maar laat de weduwe van Joost tot haar dood in 1579 op kasteel Borculo wonen. De erfgenamen vechten intussen onderling een lange juridische strijd uit over het bezit van kasteel en heerlijkheid. Het Hof van Gelre en Zutphen wijst in 1615 het bezit toe aan de familie Van Limburg Stirum. Zo wordt de heerlijkheid Borculo Gelders grondgebied en blijft tot 1727 onder het beheer van de graven van Limburg Stirum.

Nationaal bezit via Oranje-Nassau

Na een aantal Duitsers en Polen wordt Willem V van Oranje-Nassau in 1777 de nieuwe eigenaar van kasteel Borculo en vestigt er een paardenfokkerij. Vanaf 1795 komt het kasteel in handen van de Bataafse Republiek met hulp van de Franse overheersers en wordt het nationaal bezit. Onder Lodewijk-Napoleon komt er een stoeterij, die, op een onderbreking tussen 1813 en 1821 na, tot 1854 blijft bestaan.

Bovengronds een villa en fabriek

Dan koopt de familie Van Heeckeren van Kell kasteel Borculo, dat vóór 1763 al redelijk gesloopt is en vervangen door een veel kleiner gebouw. In 1869 verkoopt de familie het restant van het kasteel voor afbraak. Op de ondergrondse resten met enkele kelders verrijst in 1887 een villa en in 1921 een cichoreifabriek, die nu onder meer dienst doet als ontmoetingscentrum.

Bronnen en verder lezen: