Het Gelders Orkest

Het orkest ging zich richten op de gehele provincie als speelgebied, vooral op dié gemeenten, die een geschikte accommodatie hadden. De cultuurspreidingsgedachte die het naoorlogse cultuurbeleid zo zou gaan bepalen, speelde daarbij uitdrukkelijk een rol.

Financiën

Maar er was ook een financiële drijfveer. Het orkest kampte in de naoorlogse periode namelijk met grote financiële tekorten. Daarom werd gezocht naar nieuwe speelplaatsen die de financiële basis van het orkest konden versterken.

Overheidssteun

Het werd steeds duidelijker dat het orkest niet meer kon bestaan zonder substantiële steun van de verschillende overheden. Het rijk betaalde in die tijd de helft van de salarislasten. Het beroep op de lagere overheden om ook bij te dragen werd klemmender. Doordat het speelgebied van het orkest zich uitbreidde, werd de functie van de provincie Gelderland als financier ook steeds belangrijker.

Subsidies

De provincie nam langzaam maar zeker de positie van de standplaatsgemeente Arnhem over. Vanaf 1949 gingen behalve de provincie en Arnhem ook Nijmegen en Apeldoorn structureel bijdragen om in ieder geval gezamenlijk de salarislasten van de orkestmusici te garanderen. Maar ook andere Gelderse gemeenten waar het orkest optrad gingen tot subsidiëring over, zoals Ede deed na het geslaagde concert in 1948. Later volgden Zutphen, Doetinchem, Winterswijk, Wageningen en Tiel. Uiteindelijk zou dit leiden tot een complex subsidiestelsel, het zogenoemde koppelsubsidiesysteem, op basis waarvan Het Gelders Orkest enkele decennia zou worden gefinancierd.

Deze tekst is een verkorte versie van een lemma uit het werk 'Gelderland 1900-2000' (eindredactie: Dolly Verhoeven).

Rechten

Peter Berns