Reeën, damherten en edelherten. Ze vormen een onmisbaar onderdeel in het Gelderse landschap. Maar ze komen niet enkel in het wild voor. Sinds de negentiende eeuw kent Nederland namelijk openbare wandelparken met hertenkampen.
Ongeveer tien procent van de bestaande hertenkampen is als Rijksmonument beschermd. In Gelderland hebben wij ook hertenkampen met de status van Rijksmonument waaronder de hertenkampen in het Nijmeegse Kronenburgpark, Park Sonsbeek in Arnhem, het Landgoed Slangenburg bij Doetinchem en in het Villapark Berkeloord te Lochem. Deze hertenkampen zijn beschermd erfgoed vanwege hun ouderdom en de historische tuin en parkaanleg waarbij het hertenkamp een belangrijk onderdeel vormt.
Het Kronenburgpark krijgt de waardering als Rijksmonument vanwege de historische waarde voor de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur. Het is een voorbeeld van een stadspark uit het laatste kwart van de negentiende eeuw. Dit hertenkamp in een singelpark is uiterst zeldzaam. Het hertenverblijf ten noorden van Huis Sonsbeek is in chaletstijl gebouwd omstreeks 1902. Het is tot Rijksmonument benoemd vanwege de stijl en materiaalgebruik, zijn functie als hertenverblijf en wegens de samenhang met de andere onderdelen op de buitenplaats. Het landgoedpark De Slangenburg werd opgericht in 1679 en is in de loop der eeuwen verder uitgebreid. In de zeventiende eeuw is de lanenstructuur aangebracht waar het hertenkamp onderdeel van uitmaakt. Het hertenkamp in het villapark Berkeloord te Lochem is onderdeel van een beschermd dorps en stadsgezicht Het villapark is ontstaan in de periode 1907-1911. Met de verdere uitbreiding omstreeks 1920 is ook het nog steeds bestaande een hertenkamp totstandgekomen. Andere bezienswaardige Gelderse hertenkampen zijn onder andere bij het Oude Paleis het Loo te Apeldoorn en de hertenkampen in respectievelijk Tiel, Zeddam en Epe.
Over het algemeen leven in de hertenkampen Damherten. In de late middeleeuwen waren deze herten door de adel in ons land geïntroduceerd voor de jacht. De dieren zijn gemakkelijk te houden en stellen geen hoge eisen aan hun voedsel. In de omgeving van mensen kunnen zij zelfs handtam worden. De herten in Gelderse hertenkampen zijn tot op de dag van vandaag ambassadeurs van de in het wild levende exemplaren.
Olga Spekman, CC-BY-NC
Landschap
1800-1900
1900-1950
1950-2000