De weg naar het graf

Betrokken eenheden

Aan Britse zijde vocht de 1st British Airborne Division, aangevuld met de 1st Polish Independent Parachute Brigade Group. Deze eenheden, die samen uit bijna 12.000 man bestonden, zagen zich geplaatst tegenover de gedecimeerde 9.SS-Panzerdivision "Hohenstaufen", 10.SS-Panzerdivision "Frundsberg", en de zogenaamde Westgruppe die bestond uit diverse eenheden van Wehrmacht, Kriegsmarine, Waffen-SS en Luftwaffe. Gedurende de strijd werden deze formaties voortdurend aangevuld met materieel en manschappen. Exacte cijfers over het totale aantal Duitse soldaten dat toen is ingezet, zijn niet bekend. Geschat wordt dat het om 18.000 tot 20.000 man ging.

Duitse gesneuvelden

Tijdens en ten gevolge van de gevechtshandelingen kwamen ongeveer 1900 geallieerde militairen om het leven. Van de gesneuvelden aan Duitse zijde zijn geen precieze aantallen bekend. Op de Duitse militaire begraafplaats te Ysselsteyn bevinden zich zeker 1733 graven van soldaten die zeer waarschijnlijk betrokken zijn geweest bij de gevechtshandelingen in en rond de Gelderse hoofdstad. In enkele Duitse plaatsen langs de Nederlandse grens, zoals Bocholt en Emmerich, werden ook Duitse Slag om Arnhem gesneuvelden ter aarde besteld. Hoeveel elders zijn begraven of worden vermist is niet bekend.

Diaspora van de Duitse doden

De Duitse militairen die in en rond Oosterbeek en Arnhem tijdens de gevechten sneuvelden, kregen in veel gevallen ter plaatse een veldgraf. Deze lagen overal in het gevechtsgebied verspreid: in tuinen, langs wegen, in bossen etc.. Grote aantallen lijken werden afgevoerd naar de Duitse militaire begraafplaatsen Ehrenfriedhof Zypendaal te Arnhem en Ehrenfriedhof Grebbeberg te Rhenen. Anderen kwamen terecht op burgerkerkhoven, vaak in de omgeving van plaatsen waar eenheden voor en na de gevechten waren ondergebracht.

Ook namen de Duitsers een aantal noodbegraafplaatsen in gebruik. Deze lagen onder meer in Arnhem aan de Apeldoornseweg bij de Saksen Weimar Kazerne, in Velp langs de Zutphensestraatweg en in Ede bij de Ginkelse Heide. In een enkel geval namen uit Duitsland aangevoerde eenheden hun doden na de strijd mee terug naar de plaats van vertrek, waar zij op een kerkhof ter aarde werden besteld. Hiermee week men af van de richtlijnen omdat Duitse militairen in het land waar zij sneuvelden, begraven moesten worden.

Hans Timmerman, fragment uit het artikel 'Duitse veldgraven in Oosterbeek'.