De speculaasmachine

Eind jaren dertig, begin jaren veertig van de twintigste eeuw vindt in de gemeente Ede de eerste fabrieksmatige productie van speculaas plaats in Ederveen bij de bakkerij van Piet Nolen en zijn zwager Aart van Bockhove. Later zal deze bakkerij uitgroeien tot de bekende Banketfabriek NOBO NV.

Fabrieksmatige productie

Eind jaren dertig van de vorige eeuw ontstaat er een verhoogde vraag naar koeken. Dit wordt veroorzaakt door de algehele mobilisatie van de Nederlandse strijdkrachten. In de beginjaren van Duitse bezetting stijgt de vraag dermate dat de productie in 1942 vergroot moet worden. Het machinepark wordt daarom uitgebreid met onder andere een speculaasmachine. Door schaarste in grondstoffen daalt de productie echter in de daaropvolgende oorlogsjaren, om na Operatie Market Garden in september 1944 geheel stilgelegd te worden.

Na de oorlog

Wanneer na de oorlog het bedrijf weer wordt opgebouwd, vindt er opnieuw productieverhoging plaats. De speculaasmachines worden vervangen door speculaasrollen en in de loop der tijd worden ook deze rollen weer vervangen door meer geavanceerde machines. In 1990 wordt één van deze verouderde speculaasrollen aangeboden aan Historisch Museum Ede door het bestuur van NOBO.    

Bronnen:

• Zwerus de Nooij, 'Banketfabriek NOBO NV', in: Zandloper 2012/1, pp. 9-12.
• Henk M. Klaassen, Al 400 jaar bekend (2008).
• Wikipedia, Speculaas.

Rechten

Historisch Museum Ede, CC-BY