De laatste grindgraver op 'handkracht' van Lunteren

Handkracht

Gerrit Klok was de laatste grindgraver van Lunteren die zijn beroep nog met handkracht heeft uitgeoefend. Met de bats, een brede platte schop, schepte hij het grind vanuit zijn groeve het van plateau naar plateau naar boven om het dan daar te sorteren met behulp van verschillende zeven of horren.

Herinneringen aan Gerrit Klok

Kleinzoon Peter wist zich dat decennia later nog te herinneren: 'Samen met je ouders, (het was levensgevaarlijk vanwege instortingsgevaar), ging je op een feestdag mee naar het grindgat van opa. Dan kreeg je uitleg van hem over grindstralen, welke door de wanden van zijn afgraving te zien waren en die nog naar boven gebracht moesten worden. Hij vertelde dan ook over het zoeken naar grind; dat zocht hij door met een ijzeren staaf in de grond te peilen, om zo te zoeken naar nieuwe grindlagen. Ook door peilgaten te graven; die gaten liet hij altijd open, dat leverde nog wel eens een konijntje op!

Het gedolven grind werd vervolgens door een voerman met paard en wagen, een zogenaamde stortkar, uit de groeve gereden. Met een kar met maar een paard ervoor kon maar een halve vracht naar de weg gebracht worden gebracht. Daar werd de kar dan leeg gekiept en vervolgens werd de andere helft gehaald. Nadat ook deze naar boven was gereden kon de eerste helft er weer met de bats worden bijgeladen. Met twee paarden ervoor was dat niet eigenlijk nodig maar het houden van een extra paard kostte teveel geld. Het grind kon vervolgens in Lunteren bij de klant worden afgeleverd en werd dan gebruikt voor een sierlijke erfverharding om het huis.

Laatste grindgat

Opa heeft dit beroep zijn hele leven uitgeoefend, van ongeveer 1890 tot 1947. In dat jaar stopte hij omdat hij het zware werk lichamelijk niet meer aankon. Ook de toenemende inzet van  vrachtauto’s, de Jakobsladder en de graafmachine beïnvloedden zijn besluit. Als je met hem in het dorp liep zei hij soms: ''Kijk, dit is al geen berggrind meer maar riviergrind. Daar zit veel meer blauw in. Berggrind ziet meer geel en wit, dat is mooier''.' Het laatste grindgat van Gerrit Klok is nog bijna ongeschonden te vinden aan de Immenweg.

Rechten

Museum Lunteren, CC-BY-NC