De laatste dorpsomroeper van Ede

Als de aandacht getrokken is, spreekt hij met luide stem zijn boodschap uit en eindigt met de memorabele woorden "Zegt het voort, zegt het voort."

Overbodig

Het is onbekend wanneer de dorpsomroeper in Ede zijn intrede deed. Vermoedelijk na de jaren dertig van de negentiende eeuw. In 1972 loopt Japie van Schagen zijn allerlaatste rondgang in het dorp en beëindigd daarmee definitief de functie van dorpsomroeper. Overbodig geworden door de opkomst van de lokale kranten en reclamefolders, maar jarenlang gebleven als folklore.  

Kerken en nieuwspreiding

Sinds mensenheugenis wordt nieuws mondeling verspreid. Lange tijd fungeert de kerk als centrale plaats van nieuws-spreiding, waar de predikant vanaf de kansel de berichten verkondigt. Langzaam maar zeker gaan commerciële berichten, zoals aankondigingen van boedeldagen en vastgoedverkopingen de boventoon voeren. In 1817 verbiedt de overheid het aflezen van deze berichten voordat de zegening is uitgesproken. De Synode gaat hierin verder en verbiedt  de verkondiging van deze berichten vanaf de kansel. De berichtgeving verplaatst zich dan na kerktijd op een plaats voor de kerk.

Klepperman en dorpsomroeper

In Ede is in 1690 al een ‘klepperman’ of nachtwacht actief. Hij moet na zijn nachtelijke rondjes ook overdag het dorp in om officiële besluiten van het Buurtbestuur aan de dorpelingen bekend te maken. Het van papier af kunnen lezen van het nieuws en het hebben van een verdragende stem zijn strikte eisen voor de functie. De dorpsomroeper trekt de aandacht met een bel, ratel of door op een gong te slaan om vervolgens de boodschappen te verkondigen.

Laatste klepperman

De laatste officiële klepperman is G. van de Meijden. Hij is naast nachtwaker ook dorpsomroeper en stopt in 1926 met zijn functie. De functie van dorpsomroeper wordt dan overgenomen door de koopman Ernst Johan van Schagen (1896-1974). Hij gebruikte de hamer en de gong om de aandacht van het publiek te trekken. Deze hamer en gong zijn hem geschonken door de Gemeente Ede. 

Bron:

• H. Oelen, Historisch Museum Ede, Afgedankt en weer gekoesterd. De gong van de dorpsomroeper (1996).
  
  

Rechten

Historisch Museum Ede, CC-BY