Caspar en de twee andere koningen

Het 'kale kruis' en de totstandkoming van de 3 koningen

Deur met drie koningen teken

Vroeger was het niet nodig om met de reformatie ongelijk verdeeld door deze streek in de Achterhoek naar de toren van de plaatselijke kerktoren te kijken om te weten of je nu in een rooms-katholiek of protestant dorp was. Je hoefde daarvoor zelfs niet binnen in de woonkamer of keuken uitgenodigd worden. Want binnen werd dat gelijk duidelijk. Gereformeerden of hervormden of “Fienen volgens artikel …” hadden altijd een kaal kruis boven de deur hangen en daar kon men vaak de bijbel met een bladwijzer onder een lopertje op het buffet prominent aanwezig vinden.

In Katholieke gezinnen was er altijd een veel realistischer kruisbeeld en stond er meestal in een hoek met een kleine lichtje een heilige of Maria- beeld. Ook kon men in die huizen er foto’s van een zwart geklede non op het buffet aantreffen, normaal met een verdroogd palmtakje versierd en lag of hing er ergens een rozenkrans bij. BUITEN: Een blik op de deurpost boven de voordeur was vroeger voldoende. Want rond 3 koningen werden katholieke huizen weer gezegend. Met krijt werd de zegening boven de voordeur achtergelaten. C M B: de afkorting van de Latijnse tekst “Christus zegende dit huis”. Niet alleen in katholieke delen van de Achterhoek kende men dit gebruik ook in delen van de Liemers en in dorpen rond Nijmegen en in het Land van Maas en Waal was dit een vast gebruik. Tegenwoordig is het jammer genoeg een beetje versleten en vergeten. Net als de traditionele functie van kerk en geloof.

Wijwater-wijding

Nu is Driekoningen het moment waarop het wijwater wordt gewijd. Driekoningenwater is het krachtigste wijwater, dat het hele jaar voor zieken en stervenden wordt gebruikt. En natuurlijk ook werd gebruikt om de huizen te wijden. Driekoningen is een kerkelijk feest dat vroeger zowel door protestanten als katholieken werd gevierd. Kinderen gingen minstens met z’n drieën langs de huizen met een doek als mantel om en kronen op het hoofd. In de hand een lampion of een ster en één van de kinderen was zwart beroet. Ze zongen bij elk deur een lied en kregen dan meestal snoep, maar vaker een appel. Ik herinner me het volgende liedje: “Drie koooningen, drie koooningen, geef mij nen nieuwen (h)oed. Mijnen ouwen is verslee-eeten, mijn moeder mag 't nie wee-eeten. Mijn vader heeft het geld, op de russel geteld”… (Op de russel geteld = op de pof gekocht = en dus bijgeschreven !) Er waren vroeger ook Driekoningen-optochten met lampionnen en een ster. De viering van Driekoningen is op zich al erg bijzonder, want in de bijbel komen trouwens nergens drie koningen voor die pasgeboren Christus bezoeken. Alleen kwamen er wijzen uit het oosten langs met geschenken. Laten zijn dat koningen geworden en waren het er ineens drie. En een paar eeuwen later kregen ze hun namen Casper, Melchior en Balthasar. (dus net als CMB = Christus zegende dit huis)