Ammersoyense brouwoven

Twee maal opgegraven

Bierbrouwer en een 14-15e-eeuwse brouwoven in het 'Hausbuch der Mendelschen Zwölfbrüderstiftung'

Nederland staat bekend om zijn hoge kwaliteit bier: het grootste biermerk wereldwijd is van Nederlandse oorsprong. In Nederland werd in de veertiende eeuw de smaak van bier aanzienlijk verbeterd, waardoor de vraag ernaar toenam. In dezelfde periode ligt ook de oorsprong van het kasteel Ammersoyen dat ergens tussen het laatste kwart van de dertiende eeuw en het eerste kwart van de veertiende eeuw wordt gedateerd.

Kasteel Ammersoyen

Ruim 40 jaar geleden opende Ammersoyen als kasteelmuseum. Hiervoor is het kasteel uitvoerig gerestaureerd door Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK). Het unieke vierkante kasteel met de vier hoektorens spreekt tot de verbeelding door zijn goede conservering. Ook het interieur van het kasteel is grotendeels goed bewaard gebleven, de ridderzaal is bijvoorbeeld nog in volle glorie te aanschouwen. Op de zolder van het kasteel zijn meerdere interessante archeologische objecten te zien die in de gracht zijn gevonden.

Tijdens de restauratiewerkzaamheden is in 1962 een brouwoven aangetroffen in de brouwkelder van het kasteel. De oven is toentertijd weer afgedekt om in de loop van 2021 weer opnieuw opgegraven te worden. In de vloer is een gemetselde stookplaats ontdekt, waarboven een rooster was gemetseld van bakstenen. Op dit rooster heeft ooit de brouwketel gestaan, dit is nog duidelijk zichtbaar door de ronde vorm die in het rooster te zien is.

Recent onderzoek

De laatste opgraving ging spannend van start, in eerste instantie werd de brouwoven niet aangetroffen op de plaats waar hij werd verwacht. Nadat er een tweede werkput was gegraven, werd de brouwoven al gauw teruggevonden. Het eerste stuk dat zichtbaar werd, was het bakstenen rooster. Dit rooster dat in 1962 nog grotendeels intact was, bleek deels afgebroken als gevolg van werkzaamheden die na de restauratie hebben plaatsgevonden.

De brouwoven heeft een rechthoekige vorm en is gebouwd met behulp van handgevormde bakstenen. De bovenzijde van de oven bestond uit een rond bakstenen rooster met systematisch geplaatste openingen om de warmte door te kunnen laten. Omdat vóór de vijftiende eeuw gebruik werd gemaakt van ringvormige ovens, kan de rechthoekige brouwoven van kasteel Ammersoyen later dan de vijftiende eeuw worden gedateerd, maar het is goed mogelijk dat er ook al voor die tijd een brouwoven in het kasteel in gebruik was. Schriftelijke bronnen waarin sprake is van een brand die in 1590 in het kasteel heeft gewoed, vermelden dat bij het instorten van een gewelf een brouwoven is beschadigd. Misschien is deze brouwoven na de brand in de huidige vierkante vorm hersteld.

Op dit moment zijn de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het kasteelmuseum Ammersoyen en de omgevingsdienst Rivierenland druk in gesprek met het archeologisch bedrijf RAAP over de beste manier om de brouwoven in oude glorie te herstellen. Hierbij wordt nauwkeurig gekeken hoe de brouwoven er in oorspronkelijke staat uit moet hebben gezien en welke partijen de juiste kennis en vaardigheden in huis hebben voor de best mogelijke restauratie.

Bron:

H.J., Hesseling, 2021: 'De brouwoven van kasteel Ammersoyen te Ammerzoden, gemeente Maasdriel; een archeologische opgraving', RAAP-rapport 5526, Zutphen.